Fréttablaðið - 16.08.2005, Blaðsíða 32

Baugsmálið er að ýmsu leyti hið
sérkennilegasta. Dagana fyrir
„skúbb“ Guardian heyrðust
setningar eins og þessi eða
a.m.k. í eitthvað í þá áttina í
fréttatímum hér á landi: Akær-
urnar í Baugsmálinu hafa enn
ekki fyrir birtar þrátt fyrir lof-
orð um að svo yrði gert. Það er
óneitanlega sérkennilegt að ein-
hver eða einhverjir hafi lofað að
birta ákærur. Yfirleitt er gang-
urinn nefnilega sá að fólk er ein-
faldlega ákært fyrir dómstólum
og ákærurnar opinberar um leið.
Í þessu tilfelli var af einhverjum
ástæðum ákveðið að gefa út
ákærur án þess að dómfesta
málið, og svo skringilega vildi til
að þetta var einmitt á þeim tíma
sem hinir ákærðu voru að gera
mikla viðskiptasamninga. Eða
með öðrum orðum á viðkvæm-
um tíma fyrir þá – sérkennileg
tilviljun.
Mér finnst umfjöllun frétta-
miðla af málinu líka svolítið sér-
kennileg. Fréttamenn íslenskir
voru að vonum frekar spældir
yfir því að fyrsta umfjöllun um
ákærurnar sem byggðist á öðru
en getgátum birtust í bresku
blaði. Er það samt ekki einfald-
lega áfellisdómur yfir íslensku
fréttamiðlunum? Ef menn liggja
á einhverjum upplýsingum sem
fréttamenn sækjast eftir – í
þessu tilfelli margumtöluðum
ákærum – þá er það eðlilegasti
hlutur í heimi að þeir leki þeim,
eða láti þá fyrsta fá, sem þeir
treysta best til að vinna úr þess-
um upplýsingum. Það þýðir hins
vegar ekki að þeir hafa þessa að-
ila „í vasanum“ eins og stundum
er sagt, heldur einfaldlega að
þeir treysti þessum aðilum
betur en öðrum til að vinna úr
upplýsingunum. Hlutverk blaða-
manna er að vinna úr upplýsing-
um sem þeim berast í hendur, en
ekki birta allt sem þeir fá í hend-
urnar. Svona eins og góður kokk-
ur býr til góða, óskemmda mál-
tíð úr hráefninu en ber ekki
fram hrátt kjöt, fisk og græn-
meti og lætur svo gestina um að
matreiða.
Það er líka sérkennilegt að
hinir ákærðu segja að málatil-
búnaðurinn gegn þeim sé að
undirrót þess manns sem hefur
verið valdamestur hér á landi
síðasta áratuginn og gott betur.
Bæði sérkennilegt og ógnvæn-
legt. Ennþá ógnvænlegra er samt
að margir trúa þessu og enn
fleiri vita ekki sitt rjúkandi ráð.
Ég er í þeim hópi. Ég veit ekki
mitt rjúkandi ráð vegna þess að
ég vil ekki trúa því að ég búi í
landi þar sem slíkt er hægt. Samt
er það svo að margt bendir til að
þetta sé engu að síður staðreynd.
Sá valdamesti hefur vissulega
sýnt af sér þá takta að menn
standa á öndinni. Þar er kannski
helst að minnast viðtalanna
frægu í London hér um árið. Við-
tala sem allir vilja helst gleyma,
en hljóta hins vegar að rifjast
upp þegar reynt er að komast til
botns í þessu drama öllu saman.
Það er bæði sérkennilegt og
ógnvænlegt að missa trúna á það
kerfi sem maður býr við. Það er
ekkert óeðlilegt við ágreining og
heldur ekkert óeðilegt við hags-
munaárekstra. Ef og þegar bola-
brögðum er beitt til að ná undir-
tökunum í slíkum ágreiningi þá
verður ástandið hins vegar allt í
senn óeðlilegt, ógnvænlegt og
óþolandi. Af þeim ákærum sem
hafa verið birtar er ljóst að þeir
Bónusfeðgar eru engir englar, ég
held nú svosem ekki að margir
hafi haldið að þeir væru það,
enda ekki margir englar í heim-
inum yfirleitt. Spurningin er
hins vegar hvort þeir séu bein-
línis glæpamenn eða hvort þær
tugþúsundir blaðsíðna sem lög-
reglan hefur tekið saman um þá
séu allar um tiltölulega léttvæg-
ar yfirsjónir, eða viðskipti sem
samkvæmt ströngustu kröfum
ætti að haga öðru vísi, en tíðkast
þó því miður á mörgum bæjum.
Undanfarið hafa verið um-
ræður um sölu ríkisbankanna,
margt þykir sérkennilegt við
hvernig staðið var sölu þeirra,
sérstaklega þó Búnaðarbankans.
Ljóst er að hópur manna auðgað-
ist mjög við að kaupa þann
banka, svo sérkennilega vill til
að þeir ágætu menn eru nær all-
ir í sama stjórnmálaflokknum.
Ríkisvaldið, sem nú hefur ákært
til þess meðal annars að halda
uppi rétti hluthafa í almennings-
hlutfélaginu Baugi, kallar það
hins vegar dylgjur og róg þegar
þess er krafist að öll spil séu lögð
á borðið um viðskiptin með Bún-
aðarbankann, sem við áttum öll.
Þetta er svo sem ekki í fyrsta
sinn sem það verður lýðum ljóst
að það er ekki sama að vera Jón
og séra Jón, verst virðist þó að
vera Jón Ásgeir. ■
Það verða átök í Héraðsdómi Reykjavíkur í vetur. Sakirnar sem
eru bornar á forráðamenn Baugs eru alvarlegar og ekki síður eru
alvarlegar ásakanir Baugsmanna á Davíð Oddsson og fleiri. Þær
skipta þúsundum spurningarnar sem eiga eftir að falla og svörin
sem fást munu mörg hver rata í fréttir fjölmiðla. Fjöldi vitna
mun verða kallaður til, þar á meðal ráðamenn og hæstaréttar-
dómari. Kastljós fjölmiðlanna verður á héraðsdómi og aðeins
hamfarir, stjórnarkreppa eða eitthvað þaðan af meira mun ná
forystuhlutverki fréttanna af Baugsmálinu.
Mannorð hinna ákærðu hefur sett niður með rannsókninni og
ákærunni. Þeir munu freista þess sem mest þeir mega að vinna
til baka þann skaða sem þeir hafa orðið fyrir. Á þeirri leið er hætt
við að mannorð annarra skaðist. Það verður ekki aðeins tekist á
um peninga og réttmæti ákærunnar, það verður tekist á um heið-
ur. Þegar hefur verið boðað að einskis verði látið ófreistað til að
vinna sigur í málinu. Víst er að Baugsmálið mun reyna mikið á
þolrifin, ekki bara hjá ákærendum, þeim ákærðu eða hjá hinum
sem tengjast málinu á einhvern hátt. Málið mun reyna á þolrif
þjóðarinnar, alls almennings.
Til þessa hafa aðeins ákærurnar, fyrstu viðbrögð við þeim og
tvö viðtöl birst um málið. Enn vantar allan alvöru rökstuðning,
bæði sóknar og varnar. Á morgun verður málið formlega opin-
bert þegar Héraðsdómur Reykjavíkur tekur það á dagskrá.
Svo mikið er undir í Baugsmálinu að víst er, sama hver
endanleg niðurstaða verður, að margir munu ganga sárir af
velli. Þar eru fleiri í hættu en ákærendur og ákærðir. Sá sem
þetta skrifar sat alla dómsmeðferð Hafskipsmálsins á sínum
tíma og hefur því fylgst með miklu átakamáli áður og er þess
fullviss að Baugsmálið verður ekki síðra hvað varðar hörku
verjenda og sækjenda.
Baugsmálið á sér nokkrar hliðar og margt verður dregið
fram í dagsljósið, eða þess freistað að gera það. Hvert var upp-
haf málsins, var það eðlilegt eða var það sett af stað af annar-
legum hvötum eins og forráðamenn Baugs segja? Þeirri spurn-
ingu verður svarað í héraðsdómi. Hvers vegna hafði Baugur
látið gera athugun á stöðu einstakra ráðamanna gagnvart félag-
inu? Var það gert vegna ótta um að fyrirtækið yrði tekið til
rannsóknar? Eins er líklegt að verjendur muni freista þess af
afli að gera ákærurnar tortryggilegar og efast verður um þær
að flestu leyti.
Með nánast sama hætti munu sækjendurnir gera allt sem
þeir geta til að renna fleiri stoðum undir málatilbúnað sinn. Þeir
munu engum hlífa og heiður þeirra er ekki síður lagður undir í
málinu en heiður ákærðu. Svo kann að fara að þjóðin fái nóg,
missi áhugann á málinu þegar átökin verða sem mest. Það
verður átakavetur í héraðsdómi þar sem fyrri hálfleik lýkur.
Hæstiréttur annast seinni hálfleikinn.
16. ágúst 2005 ÞRIÐJUDAGUR
SJÓNARMIÐ
SIGURJÓN MAGNÚS EGILSSON
Það verður ekki síst tekist á um heiður í Baugsmálinu, heiður
fleiri en ákærðu.
Hei›ur í
héra›sdómi
FRÁ DEGI TIL DAGS
Svo miki› er undir í Baugsmálinu a› víst er, sama hver endanleg
ni›ursta›a ver›ur, a› margir munu ganga sárir af velli.
Konungur í lýðveldi
Fyrrverandi samherjar í Reykjavíkurlist-
anum senda nú hverjir öðrum kaldar
kveðjur á bloggsíðum og pólitískum
vefritum netsins. Stefán Pálsson, Vinstri
grænum, tekur Dag Eggertsson fyrir.
Hann „var ekkert að skafa utan að því í
Kastljósinu í kvöld hversu afleitt það
væri – og stæði í vegi fyrir hugmynda-
fræðilegri endurnýjun – þegar fram-
boðslistum væri stillt
upp af þröngum
hópum í bakher-
bergjum. Þetta er
aðdáunarverð marxísk
sjálfsgagnrýni, þar sem
hann er eini borgarfull-
trúinn í Reykjavík sem á að
öllu leyti sæti sitt að þakka
uppstillingu í bakher-
bergjum. Hugmyndin
um að einhver sé „fulltrúi óháðra“
finnst mér annars alltaf jafn fráleit.
Dáldið eins og að vera „konungur lýð-
veldissinna“ – ekki satt? En Dagur fatt-
ar ekki djókinn og gengst kátur við titl-
inum“.
Hugsjónastjórnmál
Annar áhrifamaður úr flokki Vinstri
grænna, Sverir Jakobsson, segir um
Reykjavíkurlistann á Múrnum í gær að
kosningabandalagið sé hætt að snúast
um pólitík eða átök hugmynda heldur
snúist það um „meting einstaklinga
sem ætla sér ekki að breyta neinu“.
Rökin fyrir bandalaginu séu ekki önnur
en hræðsla við Sjálfstæðisflokkinn,
flokk sem ennþá hafi skýra hugmynda-
fræði sem hann boði af einurð og
óbilgirni. „Hræðsla við pólitík Íhaldsins
er skiljanleg“, segir Sverrir, „en besta
leiðin til að svara Íhaldinu er ekki að
binda endi á hugsjónastjórnmál og
taka upp persónustjórnmál – sem
endar með því að borgarbúar hætta
að sjá muninn á valdaflokkunum
tveimur“.
Lofið frekar lækkun
Jón Steinsson hagfræðingur beinir orð-
um sínum til borgarstjórnarflokks sjálf-
stæðismanna í nýlegum pistli á Deigl-
unni: „Í stað þess að staglast á sömu
gagnrýninni um fjármálaóstjórn R-list-
ans og sóun Orkuveitunnar ættu sjálf-
stæðismenn í Reykjavík að reikna út
hversu mikið unnt er að spara árlega,
lofa að lækka skatta og verðið á heita
vatninu sem því nemur og snúa sér
síðan að jákvæðari málum“. Er þetta
ekki málið? Gaman væri að sjá við-
brögð við þessu. gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 – prentmiðlar RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRI: Sigurjón M. Egilsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FRÉTTASTJÓRI: Arndís Þorgeirsdóttir VARAFRÉTTASTJÓRI:
Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550
5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 – prentmiðlar PRENTVINNSLA: Ísafold-
arprentsmiðja ehf. DREIFING: Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í
völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
Í DAG
ÁKÆRUR Á HENDUR
STJÓRNENDUM BAUGS
VALGERÐUR
BJARNADÓTTIR
fia› er líka sérkennilegt a›
hinir ákær›u segja a› mála-
tilbúna›urinn gegn fleim sé a›
undirrót fless manns sem
hefur veri› valdamestur hér á
landi sí›asta áratuginn og gott
betur. Bæ›i sérkennilegt og
ógnvænlegt. Ennflá ógnvæn-
legra er samt a› margir trúa
flessu og enn fleiri vita ekki sitt
rjúkandi rá›. Ég er í fleim
hópi. Ég veit ekki mitt rjúk-
andi rá›...
Baugsmáli› – nema hva›