Tíminn - 19.04.1977, Side 8

8
Þriðjudagur 19. aprll 1977
.........
Frumvarp um hlutafélög
Fjölmörg ný og ítarlegri
ákvæði en í gildandi lögum
— Lágmarksupphæö hlutafjár hækkuð í milljón og
hluthafar verða að vera a.m.k. 10
Ólafur Jóhannesson viö-
skiptaráöherra mælti í gær fyrir
frumvarpi til laga um hlutafé-
lög. Frumvarp þetta hefur viö-
skiptaráöuneytiölátiösemja, og
hófst vinna viö samningu þess
áriö 1972. í upphafi ræöu sinnar
gaf ráöherra almennt yfirlit yfir
hlutafélög og málefni þeirra, en
ræddi siöan einstök atriöi þess
frumvarps, sem fyrir alþingi
liggur.
Frumvarpiö er i 160 greinum,
en gildandi lög eru aöeins 60
greinar. Lengd og ýtarleiki
frumvarpsins er i samræmi viö
þá þróun, sem oröiö hefur i
þessum efnum. baö, sem veldur
þvi, aö frumvarpiö er svo miklu
meira aö vöxtum en gildandi
lög, er aö I frumvarpinu er fjall-
aö um ýmis þau málefni, sem
litiö eöa ekkert er minnzt á i
gildandi lögum, og einnig er
fjallaö mun ýtarlegar um flest
þau atriöi, sem gildandi lög hafa
þó ákvæöi um. Frumvarpiö er i
19 köflum. í 1. kafla eru ákvæöi
um gildissviö frumvarpsins,
skilgreining á hugtakinu hluta-
félag og fjallaö um samstæöur
hlutafélaga. 1 2. kafla eru ýtar-
leg ákvæöi um stofnun hlutafé-
laga. 3. kafli hefur aö geyma
ákvæöi um greiöslu hlutafjár. 1
4. kafla eru ýmis ákvæöi, er
snerta hlutafé, hlutabréf og
hlutabréfaskrá. Sérstaklega er
fjallaö um hækkun og lækkun
hlutafjár svo og eigin hlutabréf I
5. -7. kafla. Settar eru ýtarlegar
reglur, sem flestar eru nýmæli,
um stjórn hlutafélaga, annars
vegar um félagsstjórn i 8. kafla
og hins vegar um hluthafa-
fundi 19. kafla. 1 10. og 11. kafla
eru ákvæöi um endurskoöun og
ársreikninga hlutafélaga og er
hér um nákvæm ákvæöi aö
ræöa, sem aö flestu leyti eru ný-
mæli. Settar eru reglur um
arösúthlutanir, varasjóöi o.fl. I
12. kafla. 13. og 14. kafli fjalla
um slit hlutafélaga og samruna
þeirra. Um skaöabótaskyldu
stofnenda, stjórnarmanna og
annarra gagnvart hlutafélagi er
fjallaö i 15. kafla 16.-19. kafli
hafa aö geyma ákvæöi um er-
lend hlutafélög, skráningu
hlutafélaga, refsinga
og önnur atrvöi.
Lágmarksupphæð
hlutafjár ein milljón
Ráöherra ræddi siöan um
helztu breytingar, sem eru i
frumvarpinu frá gildandi lög-
um. Nokkurra þeirra veröur
getiö hér.
1 fyrstu grein frumvarpsins
eru tvær mikilvægar breyting-
ar frá gildandi lögum, sem
ástæöa er til aö vekja sérstaka
athygli á. Lagt er til, aö lág-
marksfjárhæö hlutafjár veröi
ákveöin ein milljón króna og
ætti ef til vill aö vera hærri.
Samkvæmt gildandi lögum er
lágmarksfjárhæö hlutafjár
2.000.- kr., en sú fjárhæö er
vegna verölagsþróunar undan-
farna áratugi oröin alltof lág.
Samkvæmt gildandi lögum
mega hluthafar ekki vera færri
en fimm. Hér er lagt til, aö
geröar veröi rlkari kröfur um
fjölda hluta og hluthafa en nú
eru I gildi, og kveöiö á um, aö
hlutir og hluthafar skuli eigi
véra færri en tiu. Ætlunin meö
þessu er aö hamla gegn þvl, aö
stofnuö séu gervihlutafélög,
sem svo hafa veriö nefnd.
Hluthafar minnst tiu
Gert er ráö fyrir verulegum
breytingum frá gildandi lögum,
á ýmsum atriöum varöandi aö-
ferö og undirbúning stofnunar
hlutafélags. T.d. er breytt
ákvæöunum um fjölda stofn-
enda og skilyröi þau, sem þeir
skulu uppfylla. Samkvæmt gild-
andi lögum skulu stofnendur
ekki vera færri en 5 lögráöir
menn, fjár síns ráöandi og aö
ööru leyti þeim kostum búnir, er
þeir skyldu hafa lögum sam-
kvæmt til þess aö reka I slnu
nafni atvinnu fyrirhugaös félags
eöa til aö eiga þær eignir, sem
félaginu er ætlaö aö eignast.
Samkvæmt frumvarpinu skulu
stofnendur vera tíu hiö fæsta, og
minnst helmingur þeirra skal
hafa heimilisfesti hér á landi. I
gildandi lögum er þaö skilyröi,
aö stofnendur hlutafélags séu
einstaklingar. Fyrir löngu er
oröiö tímabært aö breyta þessu
þannig, aöauk einstaklinga geti
ýmsir lögaöilar veriö stofnend-
ur, svo sem rlki, sveitarfélög,
samvinnufélög, hlutafélög o.fl.
og er þaö lagt til hér.
Fyllri ákvæði um
hækkun hlutafjár
Akvæöi gildandi laga um
hækkun hlutafjár eru mjög
ófullkomin. Nauösynlegt er þvl
aö setja fyllri ákvæöi um þetta
efni, enda er hækkun hlutafjár-
ins ráöstöfun, sem ber.sérstak-
lega aö hafa eftirlit meö. Koma
þar til greina sömu sjónarmiö
og viö stofnun hlutafélags. Sér-
staklega ber aö gæta, aö áskrif-
endum séu tryggöar nauösyn-
legar upplýsingar um hag
félagsins, aö tekiö sé tillit til
hagsmuna eldri hluthafa og aö
félagiö fái raunveruleg verö-
mæti sem greiöslu á hlutafé og
aö þau verömæti, sé um annaö
aö ræöa en greiöslu I reiöufé,
séu réttilega virt. Akvæöum
frumvarpsins um hækkun
hlutafjár er ætlaö aö tryggja, aö
hagsmuna þeirra, sem nefndir
hafa veriö, veröi gætt. Hækkun
hlutafjár getur veriö fólgin I
áskrift nýrra hluta eða útgáfu
jöfnunarhluta, og eru settar
reglur um hvorutveggja.
I gildandi lögum eru allná-
kvæmar reglur um lækkun
hlutafjár. I 6. kafla frumvarps-
ins felast þó ýmsar breytingar
frá gildandi lögum. Sérstaklega
má benda á, aö tæmandi reglur
eru settar um þaö, hvernig ráö-
stafa má lækkunarfjárhæöinni.
Aöaltilgangur reglnanna um
lækkun hlutafjár er aö tryggja,
aö hagur lánardrottna félags
skeröist ekki vegna lækkunar-
innar.
Mörg nýmæli
um félagsstjórn
tkaflanum um félagsstjórn er
um aö ræöa margvíslegar
breytingar frá gildandi lögum,
og er mun ýtarlegar kveöiö á
um stööu og starfsemi stjórnar
en nú er.
Nokkur nýmæli má nefna:
Heimilt er I samþykktum aö
veita stjórnvöldum eöa öörum
rétt til þess aö tilnefna einn eöa
fleiri stjórnarmenn. Meirihluti
skal þó ætið kjörinn af hluthafa-
fundi.
í félögum, þar sem hlutaféö er
tlu milljónir króna eöa meira,
skal stjórnin ráöa einn eöa fleiri
framkvæmdastjóra.
Skilyröin, sem stjórnarmenn
og framkvæmdastjórar skulu
uppfylla, eru þau, aö þeir skulu
vera lögráöa, fjár slns ráöandi
og mega ekki hafa hlotið dóm
fyrir refsiveröan verknaö slík-
an, sem um ræöir I 1. mgr. 68.
gr. alm. hgl. Framkvæmda-
stióri oe minnst helmingur
Svipmynd úr Alþingi. Aldert Guðmundsson horfir meö athygli á ráðherrana Halldór E. Sigurðsson og
Matthias Matthlssen. Timamynd Róbert.
Járnblendiverksmiðja er
áhættusamt glæfrafyrirtæki
— segir í áliti annars minnihluta iðnaðarnefndar neðri deildar
Járnblendiverksmiðja I Hval-
firöi var á dagskrá neöri deildar
Alþingis I gær. Þár mælti Sig-
urður Magnússon (Ab.) fyrir
áliti annars minnihluta iðnaöar-
nefndar, en Sigurður skipar
þann minnihluta einn. 1 áliti
Siguröar er lagt til, að frum-
varpiö um járnblendiverk-
smiöju i Hvalfirði veröi afgreitt
meö svofelldri rökstuddri dag-
skrá:
Þar sem augljós hagkvæmni
og félagslegar og efnahagslegar
aöstæður i landinu gera nauð-
synlegt, aö Islendingar hefji nú
þegar markvisst hagnýtingu
innlendra orkugjafa, fjármagns
og vinnuafls til að takmarka
sem mest oliunotkun, svo sem
meö rafhitun húsa og nýtingu
rafmagns til uppbyggingar
nýrra iðngreina, telur deildin
engan grundvöll til orkufreks
stóriönaöar, er byggir á er-
lendum aðföngum, og tekur þvi
fyrir næsta mál á dagskrá.
Aður hefur verið greint frá
áliti meirihluta iðnaðarnefndar,
sem leggur til að frumvarpið
verði samþykkt, og einnig hefur
verið greint frá áliti Ingvars
Gislasonar, sem skipar fyrsta
minnihluta. Hér á eftir verða
raktir kaflar úr áliti Sigurðar,
en I upphafi þess segir:
Afstaða min til frumvarpsins
um járnblendiverksmiðju á
Grundartanga i Hvalfirði er
óbreytt eftir að fjallað hefur
verið um málið i iðnaðarnefnd
neðri deildar.
Ég tel, að með samningi þess-
um séu Islendingar aö sóa hinni
dýrmætu orkuauðlind, rafork-
unni, á óhagkvæman hátt og
taka á sig mjög áhættusamar
fjárhagsskuldbindingar um leið
og virkiö er frá nauösynlegum
skilyröum mengunarvarna. Ég
tel, aö hér sé tekin röng stefna i
atvinnumálum þjóðarinnar, og
vara við þvi að áfram verði
gengiö á þeirri braut, svo sem
mikill vilji er fyrir af hálfu nú-
verandi stjórnvalda.
Stóriðja, sem byggir á erlend-
um aðföngum, erlendri tækni-
kunnáttu og erlendum
markaösyfirráðum, þótt hún sé
i meirihlutaeign Islendinga, má
ekki hafa forgang i atvinnuþró-
un landsins, forgang að nýtingu
orkuauðlinda landsins, þegar
við blasa i landinu fjölmargir
vannýttir möguleikar þjóðlegs
islenzks iðnaðar og fjölmargar
óuppfylltar þarfir fyrir raforku.
Þessu næst rekur Siguröur
hvar hann telur ónýttan markaö
fyrir raforku innanlands og
sagði aö að þeim verkefnum
ætti þjóöin að snúa sér fremur
og hafna stórfelldri erl. stóriðju.
Áherzlu lagði Sigurður á að
hraöa endurbótum á raforku-
kerfinu I landinu og samtengja
landshluta. Taldi hann, aö
nægur markaður væri fyrir raf-
orkuna innanlands, og vitnaði
hann til greinargerðar Orku-
stofnunar. Þar kemur fram, að
með samtengdu kerfi verði orð-
inn afl — og orkuskortur 1978, sé
ekki gert ráð fyrir neinni fram-
leiðslu frá Kröfluvirkjun. En sé
gert ráð fyrir hálfri framleiðslu
hennar veröur kominn aflskort
ur 1979 og orkuskortur 1980. En i
greinargerðinni kemur fram aö
kæmi ekki til sala á forgangs-
orku til járnblendiverksmiöj-
unnar, færðust fullnýtingar-
mörk afls og orku aftur um tvö
ár.
I nefndaráliti Siguröar kom
fram mjög mikill efi um arð-
semi járnblendiverksmiðjunn-
ar, sem stafar af þvi hve verð á
kisiljárni er háö veröi stáls, en
stálframleiðsla á nú i miklum
erfiðleikum bæði I Bandarikjun-
um og Evrópu.
Vitnaði Sigurður til útreikn-
inga, sem hann hefði fengið
Þjóöhagsstofnun til þess að gera
um arösemi verksmiðjunnar, ef
hún hefði verið rekin á siöasta
ári. Niðurstöður þessara út-
reikninga voru þær, að miðað