Tíminn - 03.09.1983, Blaðsíða 8

8
LAUGARDAGUR 3. SEPTEMBER 1983
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, GuðmundurSv. Hermannsson, Guðmundur j
Magnússon, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristin Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (iþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Sigurður Jónsson..
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasimi
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð i lausasölu 18.00, en 20.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 230.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Bjartsýni
og raunsæi
■ Þegar saman fer illt árferði og efnahagsleg áföll mæðir
það fremur á bændum en flestum óðrum þjóðfélagsþegnum.
Búskapurinn er fjármagnsfrekur og hann á undir högg að
sækja þegar tíðarfarið leikur hann jafngrátt og raun ber vitni
um mikinn hluta landsins á liðnum vetri og í sumar.
Um þessi mál var fjallað á aðalfundi Stéttarsambands
bænda í vikunni. Jón Helgason landbúnaðarráðherra flutti
ræðu á fundinum og rakti þar stöðu þjóðarbúsins og þær
búsifjar sem bændur hafa orðið fyrir og leiðir til úrbóta. í
ræðu sinni sagði landbúnaðarráðherra m.a.:
„Ég hef að undanförnu ferðast nokkuð um landið og
vissulega er það sárt að sjá hvaða erfiðleikum tíðarfarið hefur
valdið bændum. Hitt er þó ennþá sárara að sjá of víða blasa við,
að ástandið gæti þó verið betra, ef rétt hefði verið að verki
staðið. Það er engin tilviljun, að í öllum sveitum eru til
bændur, sem tekst ótrúlega vel að verja búskap sinn áföllum,
þrátt fyrir óþurrka og aðra erfiðleika, sem tíðarfar kann að
valda. Það er ekki vegna þess að þeir ráði yfir einhverjum
töfrabrögðum eða leggi endilega meira erfiði á sig en aðrir,
heldur fyrst og fremst af því að þeir skipuleggja störf sín og
framkvæmdir rétt og grípa hvert tækifæri þegar það gefst.
Landbúnaður er svo vandasamur atvinnurekstur, að hann
krefst ákaflega góðrar skipulagningar, og vegna þess hve
fjármagnsfrekur hann er, þá þarf þar einnig góða hagstjórn
því það fer fljótt að halia undan fæti ef eitthvað fer úrskeiðis.
Því heyrist stundum haldið fram, að ekki megi líta of mikið
á búskapinn út frá hagnaðarsjónarmiði þar sem það svipti
hann aðdráttarafli sínu. Slíkt er hin mesta fjarstæða enda
hefur frumvinnsla alltaf verið æskilegur kostur. Búskapur
hlýtur alltaf að byggjast á samstarfi við náttúruna, húsdýrin
og gróður jarðar. Anægjan kemur af því samstarfi ásamt því
að sjá ávöxt iðju sinnar og finna að starfið ber góðan árangur,
enda þótt daglaun verði ekki heimt að kvöldi.
Vitanlega verða menn ekki góðir bændur að lagafyrir-
mælum, en lög geta orðið til hvatningar um að menn afli sér
reynslu og þekkingar. Bændasamtökin og leiðbeiningarþjón-
ustan þurfa að leggja miklu meiri áherslu á hina hagfræðilegu
hlið búskaparins með hvatningu og leiðbeiningu. Það er
hörmulegt þegar t.d. fólk er komið í algjör vandræði eftir
stuttan búskap, vegna þess að það hafði enga grein gert sér
fyrir grundvelli búrekstrarins. Ég held það sé því mjög
nauðsynlegt, að gerð sé stofnkostnaðar- og rekstraráætlun
með aðstoð ráðuneyta fyrir hvern þann sem fær jarða-,
bústofn eða vélalán. Þetta er auðvelt fyrir þá sem hafa glöggt
yfirlit yfir sinn búrekstur en brýn nauðsyn fyrir hina. Þetta á
ekki að vera til hindrunar eða draga úr mönnum kjark.
Bændur þurfa á bjartsýni að halda. En hún ein nægir ekki.
Það þarf einnig raunsæi. Og ef ráð er í tíma tekið er oft hægt
að sigrast á erfiðleikum, sem annars verða óviðráðanlegir.“
Níðingsverk
■ Það níðingsverk Sovétmanna að skjóta niður óvopnaða
farþegaflugvél, sem hafði villst af leið og myrða hátt á þriðja
hundrað manns getur haft ófyrirsjáanlegar og óheillavænleg-
ar afleiðingar í samskiptum austurs og vesturs. Það er léleg
afsökun, að suður-kóreanska farþegaþotan hafi verið komin
inn á sovéskt yfirráðasvæði á rúmsjó yfir Japanshafi.
Þótt farþegaflugvél villist af leið þýðir það engan veginn
að það sé réttlætanlegt að gera á hana eldflaugnaárás og
drepa með köldu blóði hvert mannsbarn sem þar er
innanborðs. Slíkt athæfi hlýtur hver siðaður maður að
fordæma.
Sambúð stórveldanna er nógu stirð fyrir þótt ekki sé kynt
undir glóðum andúðar og tortryggni með þessum hætti. En
vonandi láta menn ekki hita augnabliksins aftra sér frá að ná
samkomulagi um atriði þar sem enn meira er í húfi en öryggi
farþegaflugs. OÓ
lúént
skrifað og skrafað
Bílaf jöldinn
hefur tvö-
faldast
■ Umferðarslys eru sífellt
áhyggjuefni og þótt margt sé
vel gert til að koma í veg fyrir
þau, eða alla vega að fækka
þeim, eru þau enn alltof tíð
og verða allir vegfarendur,
akandi og gangandi sífellt að
sýna varúð og fara að settum
reglum. í Morgunblaðinu í
gær var viðtal við Valgarð
Briem formann Umferðar-
ráðs og var hann fyrst spurð-
ur hvort hann væri ánægður
með árangurinn af áróðri
vegna norræna umferðarárs-
ins.
„Að vissu marki,“ sagði
Valgarð, „það er nokkuð
erfitt að segja til um hvort sú
slysafækkun sem orðið hefur
er viðunandi, eða hvort
vænta hefði mátt betri ár-
angurs. Það ber að hafa í-
• nú miðað við sama tíma í
fyrra?
„Umferðarráð ver miklum
tíma og fjármagni til þess að
afla upplýsinga um slys, or-
sakir þeirra og afleiðingar,
eðli og aðild. Á fyrri árshelm-
ingi þessa árs urðu slysin alls*
3.849, þar af 1.538 í Reykja-
vík. Það samsvarar24slysum
daglega á landinu öllu, eða
sem næst níu slysum á dag í'
Reykjavík. Auðvitað er að
matsatriði, hvort þetta telst
mikið eða lítið. Við gerum
okkur grein fyrir því að um-
ferð fylgja alla tíð einhver
óhöpp, vandinn er bara að
fækka þeim.
Á því hálfa ári sem liðið er
urðu 203 slys á mönum og sjö
dauðaslys, 284 slösuðust og
þar af 140 alvarlega. Átta
manns létust, það er tveir
létust í einu banaslysi. Á
sama tíma í fyrra höfðu 327
slasast, þar af 167 alvarlega
og tólf látist, svo ekki ber að
með umferðarhættuna. Á
sama tíma fjölgar svo stór-
lega í þeim aldurshópum sem
fá ökuréttindi í fyrsta sinn,
°g ungir ökumenn með tak-
markaða akstursreynslu hafa
eðlilega tilhneigingu til að
láta „gamminn geisa fram.“
- Hvaða aðgerðirerufyrir-
hugaðar, af hálfu Umferðar-
ráðs, síðari hluta ársins?
„Þær aðgerðir sem eru á
döfinni hjá okkur munu bein-
ast mjög að skólum og þeim
breyttu akstursskilyrðum
sem koma með minnkandi
dagsbirtu og hættu á hálku.
Eins ofmeta menn aldrei
hættuna, sem er samfara því
þegar börn flykkjast í bæinn
úr sveitinni. Þar hafa þau
verið tiltölulega örugg fyrir
ógnum umferðar, en þau
þarfnast endurhæfingar í um-
ferðarháttum, sem oft vill
gleymast. Ferðir í og úr skóla
eru sérstakur áhættuflokkur,
sem við gefum ekki nægan
Menn verða að kynna al-
menningi þá stefnu og berjast
við aðra um fylgi fólksins.
Það er t.d. hægt að færa
margvísleg rök fyrir því, að í
öllum megindráttum sé efna-
hagsstefna núverandi ríkis-
stjórnar rétt, en hins vegar
hefur þess ekki orðið vart í
þá þrjá mánuði, sem ríkis-
stjórnin hefur setið að
völdum, að ráðherrar hennar
hafi lagt sig fram um að
kynna almenningi þessa
stefnu og þær aðgerðir, sem
ríkisstjórnin hefur beitt sér
fyrir. Þess hefur ekki heldur
orðið vart, að ráðherrarnir
hafi eytt miklum tíma að fara
út á meðal almennings og
hlusta eftir röddum fólksins.
Miðað við vinnubrögð ríkis-
stjórnarinnar þessa þrjá mán-
uði liggur nærri að ætla, að
ráðherrarnir skilji ekki að
stjórnmálabaráttan á fjöl-
miðlaöld snýst að verulegu
leyti um það að kynna fólki
huga að það fjármagn sem
ríkissjóður lét í té til sér-
stakra aðgerða á þessu um-
ferðaröryggisári varsáralítið,
eða 500.000, og ef meta mætti
fækkun slysa á móti því fram-
lagi, þá hefur það vafalaust
margborgað sig. Hins vegar
erum við í Umferðarráði ekki
einir á báti í baráttunni gegn
umferðarslysum. Aðrir aðil-
ar leggja þar verulega af
mörkununi, bæði fé og sjálf-
boðastarf. En þegar á allt er
litið verð ég að játa að ég
hefði vænst meiri fækkunar
umferðarslysa, en raun hefur
orðið samkvæmt slysaskýrsl-
um Umferðarráðs.“
„Þá ber að hafa í huga,“
sagði Valgarð enfremur, „að
fræðsla og áróður kemst seint
til skila, en árangurs af starfi
á vormánuðum má engu að
síður vænta að hausti. Margt
í okkar starfi er ætlað til
frambúðar, eins og áróður um
bílbeltanotkun, sem ég tel að
hafi borið verulegan árangur.
Það er ánægjulegt að frétta
að nokkrir þeir sem hafa lent
í bílslysum, þakka bílbeltun-
um lífbjörgina og það að
meiðsl sín skyldu ekki verða
alvarlegri. Á sama hátt er
sorglegt til þess að vita hve
margir hafa þessa lífsbjörg
hangandi við öxlina, en slas-
ast stórlega af því að þeir
hafa látið ótekið eitt einfalt
handtak."
- Hvernig eru slysatölur
vanþakka þá framför sem
orðið hefur. Hins vegar er
' stórhættulegt, að ofmetnast,
enda skipast veður fljótt í
lofti í þessum efnum,“ sagði
Valgarð.
Hættuleg-
ustu mánuð-
irnir eru
eftir
„Hættulegustu mánuðir
ársins eru eftir og ef slakað
verður á aðgæslunni, má bú-
astrvið að allt fari úr bönd-,
unum. Að vísu virðist júlí-
mánuður hafa farið sæmilega
úr hendi, þá slösuðust 71 á
móti 90 í fyrra og 103 árið þar
á undan. Einn lét lífið í
umferðarslysi, sem er það
sama og gerðist í júlí undan-
farin tvö ár. Reyndar þarf
það engum að vera undrunar-
efni þótt slys verði í umferð-
inni og má raunar teljast
þakkarvert að þeim hafi ekki
fjölgað. Um síðustu áramót
voru skráðar 106.459 bifreið-
ir í landinu og hefur þeim
fjölgað um nær 50.000, eða
nálega tvöfaldast á síðustu
tíu árum. Vegakerfið hefur
að vísu batnað mikið á sama
tíma, en eftir sem áður safn-
ast hinn aukni bílakostur á
tiltölulega þröngan þéttbýlis-
kjarna og margfaldar þar
gaum. Umferðarhætturnar
margfaldast á haustin og má
því búast við slysaöldu sam-
fara þessum mánuðum. Bera
slysaskýrslur fyrri ára vott
um það. Nú á í fyrsta skipti
að hefja kennslu fimm ára
barna í Reykjavík. Verði slík
kennsla almenn, fylgir því
aukin úmfeðarhætta sem
verður að taka á í tíma.
Umferðarúefndir sveitar-
félaganna á höfuðborgar-
svæðinu hafa ákveðið að efna
til umferðarviku, og er það
gleðiefni. Verður umferðar-
vjkna haldin í byrjun október
á hverju svæði fyrir sig, en í
samvinnu og fyrir tilstuðlan
Umferðarráðs. Ég vona að
þátttaka í þeim aðgerðum
verði almenn, enda virðist
áhugi fólks á umferðarmálum
nú venju fremur lifandi."
Illa notað
tækifæri
í Staksteinum í gær er m.a.
fjallað um að ríkisstjórnin sé
ekki nógu rösk að kynna
stefnu sína og skýra fyrir
fólki á greinargóðan hátt
hvers vegna nauðsynlegt var
að grípa til svo harkalegra
aðgerða í efnahagsmálum og
raun ber vitni.
„Það er ekki nóg í stjórn-
málabaráttunni að hafa rétta
og skynsamlega stefnu.
stefnu og gerðir viðkomandi
stjórnmálaflokka og ríkis-
stjórna.
Það verður hins vegar ekki
sagt, að forystumenn
Alþýðusambands Islands
skorti skilning á þessu og
þeim breytingum á þjóðlífs-
háttum, sem fjölmiðlaöldin
hefur leitt til. Þetta má sjá á
auglýsingum, sem birtust frá
verkalýðshreyfingunni í dag-
blöðum í gær og vafalaust
verður fylgt eftir með frekari
áróðursherferð á næstu
vikum. Með þessari kynning-
arherferð hefur verkalýðs-
hreyfingin tekið frumkvæði í
baráttunni við ríkisstjórnina
og stjórnarflokkana um hylli
fólksins í landinu, frumkvæði
sem ríkisstjórnin átti auðvelt
með að taka í byrjun júní-
mánaðar eftir að efnahagsað-
gerðir hennar höfðu verið
lögfestar. Af einhverjum
óskiljanlegum ástæðum not-
færði ríkisstjórnin sér ekki
tækifærið að sækja þá fram.
Niðurstaðan nú verður sú, að
taki hún til höndum við að
kynna stefnu sína og aðgerðir
í efnahagsmálum fyrir al-
menningi í landinu að ein-
hverju marki verður litið á
það sem varnarviðbrögð
vegna aðgerða verkalýðssam-
takanna. Þar með hefur spil-
inu verið snúið við og mikil-
vægt frumkvæði í áróðurs-
stríðinu tapast."