Tíminn - 03.09.1983, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 3. SEPTEMBER 1983
fréttir
„Þurfum meira persónulegt
mat í stað hlutlægs mats“,
— segir dr. Ólafur Proppé uppeldisfræðingur
■ „Það er ekkert sem sýnir okkur aö
samræmdu prófin hafi eitthvað forspár-
gildi um það hverjir geti fengist við eitt
eða annað. Það er langt frá því að við
vitum að prófin velji úr þá „réttu“. Það
er meira að segja margt sem bendir til
þess að þau geri það ekki enda eru þau
mjög ónákvæm mælitæki. Só hætta
hcfur veriö og er fyrir hendi að nemend-
ur fari að tróa því að þeir séu vitlausir
eða greindir eftir atvikum vegna oftróar
á gildi mælinganna. Þetta eru vandamál-
in sem við stöndum frammi fyrir nóna,
og er einnig hluti af vandamáli sem
skólar Vesturlanda standa frammi fyrir
nó um þessar mundir.“
Þetta sagði Ólafur Proppé uppeldis-
fræðingur hjá skólarannsóknadeild
Menntamálaráðuneytisins í samtali við
Tímann, en skoðanir hans á samræmd-
um prófum grunnskólans bar einmitt á
góma á uppeldisþingi kennarasamtak-
ana sem haldið var um síðustu helgi,
Sagði hann að auðvitað væri yfirlýst
markmið okkar að skapa framhaldsskóla
sem allir geti notið og fengið eitthvað út
úr. „Mitt álit er það að við þurfum meira
persónulegt mat en ekki hlutlægara mat.
Við þurfum meira af persónulegum
umsögnum um fólk sem tekur til fleiri
þátta en þeirra allra einföldustu, en það
gerum við gjarnan með hlutlægu mati,“
sagði Ólafur.
„Ég hef nokkuð lengi deilt á sam-
ræmdu prófin og flutti m.a. erindi um
þau fyrir nokkru á þingi sem haldið var
í Snælandsskóla. Þessi svo kölluðu sam-
ræmdu próf eiga sér nokkuð langa sögu
eða allt aftur til ársins 1929 en þá voru
þau notuð í barnaskólum landsins. Þau
voru síðan endurvakin 1946 með nýrri
löggjöf eða reglugerð og giltu þá fyrir
inntökupróf í menntaskóla sem þá var
gert. Þetta er það sem við í dag þekkjum
fyrir landsprófið eða landspróf mið-
skóla. Á þessum tíma voru unglingapróf
líka samræmd, en 1968 eru gagnfræða-
prófin einnig gerð samræmd. Árið 1976
cru svo tekin upp samræmd próf fyrir 9.
bekk í kjölfar grunnskólalaganna sem
þá voru sett. Þau voru arftaki landsprófs-
ins gamla og gagnfræðaprófsins, þannig
að þessi próf eiga sér nokkuð langa sögu
og mega ekki skoðast cinöngruð'*.
- Eru einhverjar breytingar að eiga
sér stað í þessum efnum núna?
„Það eru margir ágætis kennarar að
reyna ýmislegt fyrir sér og ég tel að
miklar breytingar hafi átt sér stað í
þessum efnum á síðustu tveim áratugum.
Það sem ætla má að þvælist kannski fyrir
okkur á næstunni, ekki bara skóla-
mönnum, heldur líka foreldrum og yfir-
völdum, er að við göngum útfrá gefnum
forsendum sem í mörgum tilfellum eru
orðnar úreltar. Allavega er Ijóst að við
höfum ekki mikið endurskoðað þessar
forsendur.
Hluti af þessu vandamáli er hvað við
hugsum okkur sem menntun, en svo
virðist sem fólk hafi mjög rótgrónar
hugmyndir um að fólk sé misjafnlega vel
af Guði gert. Þetta eru þær hugmyndir
sem skólinn hefur því miður lagað sig að
í gegn um árin og afleiðingin hefur orðið
einhvers konar vítahringur sem erfitt er
að komast út úr“.
- Er það rétt að menntunarhugtak
okkar núna miðist eingöngu við bóklegar
greinar?
„Það gerir það mjög mikið. Fyrst og
fremst virðist mér það hafa miðast við
tímalengd í skóla. Sá sem er fróður og
hefur verið lengi í skóla er kallaður
menntamaður í þessu landi. Hins vegar
er minna athugað hvernig við beitum
þekkingu, og þess vegna vill skólinn
leggja afskaplega mikla áherslu á fyrir-
fram skilgreinda þekkingu sem allir eiga
að meðtaka. Samræmdu prófin cru ein-
mitt liður í þessu ferii“.
- Þú tekur þá undir með sveitamannin-
■ Ólafur Proppé uppeldisfræðingur
Tímamynd Árni Sæberg
um sem sagði að unga fólkið í dag hefði
svo mikið að gera við að læra að það
mætti ekki vera að því að mennta sig?
„Já það er mikið til í því. Ég lít svo á
að við verðum að víkka út hugmyndir
okkar um nám, og að allt nám sé ekki
jafngilt til menntunar. Sú ofuráhersla
sem skólakerfið hefur langt á að allir læri
það sama og skili því sama tíma, getur
komið í veg fyrir menntun af ýmsu tæi.
Mér hefur alltaf fundist svo stutt í það
hér í þessu þjóðfélagi að fólk hefði
tilhneigingu til þess að segja sem svo að
„standardinn" sé að lækka. Þetta er bara
í samræmi við kenninguna að heimur
fari versnandi og kom m.a. fram í.
skýrslu um skólamál árið 1922. Svör
yfirvalda við þessum kenningum hefur
þá verið að segja sem svo að það þurfi
bara að auka kröfurnar og fá þannig
meiri gæði.
Þessum viðbrögðum mætti líkja við
aðferðir Sovétmanna, þegar samþykkt
er í miðstjórn að auka framleiðnina til
næstu fimm ára. Þá vill gjarnan fara svo
að ekkert gerist vegna þess að þeir taka
ekki inn í myndina að það eru mann-
eskjur sem vinna í þessum stofnunum og
ef allt frumkvæði er tekið af þeim
blómstra þær ekki eins og þær gætu
annars. Ef þetta á við framleiðni í
verksmiðjum þar sem framleiddar eru
vörur, þá er ég hræddur um að þetta eigi
ekki síður við nám, því nám og þroski er
ennþá meira spurning um einstaklinginn
og virka þátttöku hans“, sagði dr. Ólafur
Proppé að lokum.
-ÞB
Grunnskóli - framhaldsskóli - samræmd
heild eða sundurleitir heimar,
var yfirskrift uppeldismálaþings sem hald-
ið var í Borgartúni sl. helgi en Gerður
Óskarsdóttir kennari á Neskaupsstað
flutti framsöguerindi um þetta efni.
Gerður rakti í stuttu máli núverandi
ástand í skólamálum en fjallaði síðan um
grunnskólalögin, samræmd próf,
kennaramenntunina og um bóklegt og
verklegt nám. Þá fjallaði hún um ábyrgð
kennara á nemendum , kennsluaðferðir
og innrá skólastarf og um eðli skóla sem
fræðslu- og uppeldis- og mótunarstofnan-
ir. Nokkrar umræður urðu á eftir erindi
Gerðar í umræðuhópum, en á þinginu
skiptu menn sér niður í valhópa þar sem
hin einstöku mál voru rædd.
Annað framsöguerindi var flutt seinni
daginn, en það var dr. Ólafur Proppé
uppeldisfræðingur. Erindi Ólafs bar yfir-
skriftina: Stuðlar skólinn að betri
menntun og auknu lýðræði? Fjallaði cr-
indið að megin hluta til um menntun eins
og hún hefur vcrið skilgreind fram til
þessa, en Ólafur velti þeirri spurningu
fyrir sér hvort nám gæti á einhvern hátt
hamlað því að um menntun gæti verið að
ræða hjá einstaklingunum eða hópum
■ Fjöldi þátttakenda á þinginu var mikill eins og sjá má. Tímamynd Arni Sæberg.
UPPELDISMÁLAÞING 1983
Stuðlar
skólinn
að betri
menntun?
einstaklinga. Einnig kom Olafur inn á hin hafði Tíminn samband við Ólaf og
svokölluðu samræmdu próf og gildi þeirra spurði hann nánar út í þær skoðanir sem
nú í samfélagi okkar. Miklar umræður hann setti fram á þinginu og um sam-
urðu í kjölfar erindisins og af því tilefni ræmdu prófin.
■ Valgeir Gestsson setur þingið