Réttur - 01.02.1928, Síða 107

Rjettur] GALDRA-LOFTUR 109
Shakspeare-dýrkendur fá talið leikslok þar, með mannfalli
þeirra og manndauða, að öllu nauðsynlega afleiðing af
skapsmunum og undanförnum atgerðum leikkappanna,
þótt flestir hljóti þeir þar makleg málagjöld. Shakspeare
skirrist og ekki við að láta vofu birtast Hamlet og herma
honum frá hinum hryliilegustu glæpum. Orkar vofan eða
svipurinn þannig stórkostlega á vitsmuni og skapsmuni
Hamlets, gerir hann að þeim Hamlet, sem frægur er
meðal allra mentaðra þjóða. Qeorg Brandes virðist raunar
telja hér galla á leiknum*. Samt er hann fullur aðdáunar
á hinum heimsfræga sjónleik. Er þessa getið hér til að
minna á, að leikrit geta verið full anda, mannvits og
skáldlegrar snildar, þótt þau gerist brotleg gegn sumum
greinum þeirra laga, sem leiklist er alment ætlað að lúta.
Er það ekki einmitt eitt einkenni sumra hinna mestu sjón-
leika, að þar er meir hirt um hugarsannindi en eðlileik að
utanverðu? Eg fæ ekki varizt að skjóta hér að athuga-
semd um Henrik Ibsen. Hann þykir skálda bezt kunnað
hafa íþrótt sína. Samt virðist ein frægasta Ieikhetja hans,
Solness húsgerðameistari, vera hált-sturlaður af þeirri
trú sinni eða grun, að hann með óskum sínum, löng-
unum eða vilja einum saman hafi valdið hörmungum og
ógæfu. Drep eg á þetta atriði síðar. Um lok >Bygmester
Solness* hefir og verið sagt, að þau væru endileysa, ef
tiltektir og afdrif húsgerðameistara væri skoðuð ein
sér. Hann klifrast þar upp í turn, sem reistur hefir verið
eftir hans fyrirsögn. Hann svimar, er hann fer jafn-hátt
og hann hefir gert uppdrátt að, hrapar og bíður bana af.
En ef skilið væri svo, sem turnganga húsgerðameistara
væri tákn eða ímynd, skáld sett í stað sjálts meistarans,
væri alt auðskilið og eðlilegt**. Endirinn er samt talinn
* Man eg, að Jóhann dáðist mjög að Hamlet, sem flestir nútíðar-
menn. Pað minnir mjög á Hamlet og þunglyndi hans, er Loftur segir
við Steinunni, að sár flestra »grói fyr en sár jarðarinnar« (o: leiðið).
** Qerhard Qran, Henrik Ibsen, Liv og Verker, II. Bind, bls. 299,