Réttur - 01.01.1966, Side 27

II É T T U R
27
betur en nokkru sinni fyrr samhengið milli atvinnulegra framfara í
landinu og |)ess pólitíska frelsis, sem keppa yrði að. Hann trúir því,
að verzlunarfrelsi á Islandi verð.i undanfari liins pólitíska frelsis,
hann vill að menn „ólmist“ í húnaðarfélögum og bændaskólum,
Politiken kemur af sjálfu sér, en líkamleg framför er nú það sem
mest ríður á, segir hann í bréfi til Páls Melsteds yngra. Hann kann
sér engin læti þegar hann segir séra Þorgeiri Guðmundssyni, að
farið sé að flytja inn plóga til Islands í stórum stíl. I hverr.i efna-
hagslegri og tæknilegri framför á Íslandi eygir hann pólitískt frelsi
þjóðarinnar á næsta leiti. En á hinn bóginn lelur hann víst, að
innlimunartilraun.in frá 1851 verði ítrekuð og þá verði ekki hægt
að reiða sig á embættismennina, „sízt þá, sem eru í æðri röðum.
Þeir álíta sig selda og eru það“, segir hann í bréfi til Gísla Hjálm-
arssonar, „og mega líka gjarnan vera það, þegar þeir passa embætti
sín, og enginn ætlast til að hafa þá til annars. Þeir eru góðir að
vaka yfir anncienniteti sjálfra sín, en ekki yfir réttindum þjóðar-
innar.“ Enn sem fyrr kennir fyrirlitningar hjá Jóni á íslenzkum
embættismönnum og þá setur hann allt sitt traust á alþýðuna. „Mér
finnst nú allt benda til þess, að alþýðan á íslandi sé það eina sem
megi fá vit úr, og kenna vit, en þessir hálfstúderuðu dönsku emb-
ættismenn, sem liggja andfæting hvor um annan í drabbi og sukki,
sýnist mér lakari," segir hann í bréfi til Gísla Hjálmarssonar 6. sept.
1856.
Stuttu eftir að þessi orð voru skrifuð var kosningarréttur til
alþingis rýmkaður að miklum mun. Frá því að alþingi var endur-
reist 1843 hafði kosningarréttur verið bundinn við 10 hundraða
jarðeign, eða 20 hundraða leigujörð í eign þjóðar eða kirkju, leigu-
liðar einstakra manna höfðu ekki kosningarrétt. I bæjuin var kosn-
ingarréttur bundinn húseign, sem metin var til 1000 rd. Arið 1857
var kosningarréttinum breytt á þá lund, að hann skyldi veittur bænd-
um, sem hefðu grasnyt og greiddu nokkuð til allra stétta, en í bæj-
um fengu kaupstaðarborgarar, er greiddu 4 rd til sveitar og tómt-
húsmenn er greiddu 6 rd í sveitarsjóð kosningarrétt. Með þessum
ákvæðum fengu íslenzkir bændur stóraukinn kosningarrétt, aðeins
jieir sem ekkert guldu til allra stétta eða ])águ sveitarstyrk misstu af
kosningarréttinum. En fjölmennasla stétt landsins, vinnuhjúin voru
eftir sem áður án kosningarréttar.
Islenzk bændastétt, sem nú var að meiri hluta búin pólilískum
réttindum, fylkti sér nær einhuga um Jón Sigurðsson og fylgis-