Réttur - 01.01.1966, Síða 68

68
R ÉTT UR
stéttarmálum. En þar með er ekki sagt að það sé rangt frá sósíalist-
isku sjónarmiði að verklýðsfélög séu sem heild jafnframt meðlimir
í sósíalistiskum heildarflokki eða -bandalagi. Það er engum efa
bundið að það hefur verið hinum stóru verklýðsflokkum Norður-
landa og Bretlands styrkleikur og visst aðhald að þorri verklýðs-
félaga er í þeim, þótt það vald hafi oft verið misnotað og hagnýtt í
flokkspólitísku einokunarskyni. En ef allir verklýðsflokkar eins
lands stæðu í einu sambandi eða bandalagi, þá væri þeim vissulega
styrkur og aðhald í senn, að verkalýðurinn í sínum verklýðsfélögum
hefði beina aðild að þeim samtökum og gæti þannig hjálpað til að
halda flokkum sínum á réttri braut. Því voldugri og sterkari sem
flokkur eða flokkasamsteypa verkalýðsins verður, því nauðsynlegra
að fólkið sjólft í félögunum geti alveg beinlínis verið virkt í flokkn-
um. Það má aldrei gleymast, að „oft voru fjötrar foringjans fastast
sem að þér reyrðu.“ En auðvitað er slíkt fyrirkomulag ekki heldur
nein trygging. Trygging fæst ekki í neinu skipulagsformi, heldur
aðeins í þeim anda, sem í því ríkir: í tryggðinni við hugsjón sósíal-
ismans og hagsmuni hins vinnandi fjölda, í hugdirfskunni að þora
að berjast fyrir málstað fólksins hvar sem er, í þeirri vizku að
kunna að stjórna baráttu fjöldans rétt í bráð og lengd.
Eftir 1942 hafa hinsvegar hin pólitísku skipulagsmál verklýðs-
hreyfingarinnar ekki fundið neina endanlega lausn. í aldarfjórðung
hafa Sósíalistaflokkurinn og Alþýðuflokkurinn háð hver sína bar-
áttu, einstaka sinnum staðið saman. Ég ritaði um það 1946*) um
*) Þessi grein birtist í Rétti 1. hefti 1946 bls. 1—39. Þar sagði m. a. á bls.
27—28 eftirfarandi. (Greinin er líka prentuð sér í „Vort land er í dögun“).
Á bls. 27: „Friðsamleg framkvæmd lýðræðis al|)ýðunnar, sósíalismans, —
sem reyndist hvað eftir annað hörmuleg tálvon eða sjálfsblekking á tímabilinu
1917—39, — er nú raunhæfur möguleiki, sem alþýða landanna hlýtur að ein-
beita kröftum sínum að í fullu trausti þess, að yfirlýsingin um, að hver þjóð
skuli sjálf ráða stjórnarfari sínu, eigi sér nú hina sterkustu stoð í veruleik-
anum, sakir hinna breyttu valdahlutfalla í heiminum."
Á bls. 28: „Breyttar aðstæður heimta breytta bardagaaðferð. Aðstæður tíma-
bilsins 1917—39 eru að hverfa og með þeiin ástæðurnar til klofningsins í
verklýðshreyfingunni, kjarnanum í lýðræðishreyfingu 20. aldar. Hið eðlilega
pólitíska skipulagsform sósíalismans á tímabilinu eftir 1945 er einn fjölda-
flokkur allra þeirra, sein berjast fyrir sósíalismanum, fyrir völdum alþýðunnar
í stjórnarfari sem atvinnuiífi og gegn yfirráðum þeim, sem peningavaldinu
tekst enn að lialda í ýmsum löndum heims. Slíkur flokkur getur einbeitt sér