Andvari - 01.04.1962, Blaðsíða 101

ANDVARI
UM HHLJARSLÓÐARORUSTU
99
blaðsins Þjóðólfs, enda má sjá á bréfum
Gröndals, að hann hefur fengið það blað
sent til Kevelaer. Þess vegna er fjárkláð-
inn svo mikið atriði í Heljarslóðarorustu,
því að um þessar mundir var hvert blað
Þjóðólfs fullt af fjárkláðatali. Fremur fer
Gröndal háðulega með Þjóðólf og má sjá,
bvers vegna hann gerir það.
I bréfi til Jóns Guðmundssonar ritstjóra
Þjóðólfs 1866 segir bann: „ég man ein-
ungis að ég reiddist út af Þjóðólfi hérna
um árið, þegar hann sagði, að ég væri
að yrkja kaþólska sálma fyrir Djúnka, því
það var lygi,“ (bréf bls. 9), en þessi grein
um Djúnka og Gröndal kom einmitt í
Þjóðólfi 1858, ári áður en sagan er skrifuð.
Gröndal hefur því þótzt eiga sín í að
hefna, þótt hann tali vel um Þjóðólf í
'Dægradvöl og væri vinur Jóns Guð-
mundssonar.
Einhverja tilhneigingu hefur hann
haft til að erta Magnús Grímsson, því að
hann lætur Marmier geta þess í ræðu,
m. a. mcrkilegra hluta, að hann og Hall-
dór Friðriksson hafi lagzt báðir á eitt að
sjóða saman eitt lítið stafrófskver; ,,má
af því marka, að þeir hefðu hjálpazt að
til meiri afreksverka, ef örlögin hefðu svo
viljað." En í bréfi til Eiríks Magnússonar
1858, segir hann í miðju kafi, þar sem
hann er að lýsa lífinu í Kelevaer, raunar
alveg í Fleljarslóðarorustu stíl: „Magnús
Grímsson er hér aldrei nefndur, en allt
fólk grætur yfir honum klukkan sjö á
morgnana."
Öfeigi í Fjalli, gildum hónda sunn-
lenzkum, hefur Gröndal reist herfilegan
minnisvarða. Þegar Napoleon er að
klæða sig, fer hann í duggarapeysu utan
yfir silkiskyrtuna. „Þá peysu hafði Þjóð-
ólfur tekið af Ófeigi í Fjalli dauðurn
upp í borgun fyrir hrossalýsingu". Þarna
sneiðir Gröndal að því, að Ófeigur þótti
sínkur maður. En hann hefur verið Grön-
dal sérstaklega hugstæður þessa daga. í
bréfi, sem hann skrifaði Sigríði Sæmund-
sen, konu Eiríks Magnússonar, um það
bil mánuði áður en hann skrifaði Heljar-
slóðarorustu, hreytir hann þessu út úr
sér um Ófeig: „Hvaða fígúru mundi
Ófeigur í Fjalli hafa gert, ef hann hefði
fengið þá idé, að vandra út? Ætli þeir
hefðu grafið hann með orgelsöng og
glymjandi ræðustúf eftir síra Ólaf? Nei,
þá mundi enginn Ólafur hafa tónað
melódiska ræðu; þá mundi cnginn Þjóð-
ólfur hafa gargað neina bestíalítet yfir
Ófcigi í Fjalli''. Þegar Gröndal skrifar
þctta hefur hann verið nýbúinn að lesa
frásögnina af dauða og úthafningu Öfeigs
í Þjóðólfi (29. maí 1858). Annar íslenzkur
stórbóndi kemur við söguna, Kristján í
Stóradal. Hann gefur Marmier hrút og
staf. Kristján er sennilega í sögunni vegna
þess að hann varð frægur í sambandi við
fjárkláðamálið, eins og sjá má í Þjóðólfi
1858 og 1859, og í Þjóðólfi stendur
einnig, að Kristján hafi eitt haustið gefið
fátæklingum 40 lömb, og gæti það verið
ástæðan til að Gröndal lætur hann gefa
Marmier hrútinn.
Enginn Islendingur fær aðra eins út-
reið og Hjörleifur, sem sagður er hafa
nafn séra Hjörleifs á Undirfelli. Af öðr-
um íslendingum sem nefndir eru, má
minnast á Þorleif Repp, en hans getur
Gröndal vegna þess, að í Þjóðólfi er lýs-
ing á útför hans, sem honum hefur þótt
spaugileg. Þá er Gissur gullrass, sem lát-
inn er kveða tvær vísur. Hann var sveitar-
ómagi austur í Hreppum og er nefndur
í Sögunni af Þuríði formanni og Kamh-
ránsmönnum. Viðurnefni sitt fékk hann
af því, að hann lét gera sér mussu úr
gömlum sýslumannsfrakka og lentu þá
tveir gylltir hnappar á rassinum.
í Heljarslóðarorustu koma fram ýmsir
útlendingar auk þeirra, sem beinlínis
koma við orustunni við Solferino. Skal
þá fyrst frægan telja, Djunkowsky. Llm