Uppeldi og menntun - 01.01.2004, Blaðsíða 49

JÓHANNA EINARSDÓTTIR OG SIF EINARSDÓTTIR
hættu þó frekar í námi en þeir yngri. Mikilvægt er að benda á að Kennaraháskóli
íslands brást við þeim aðstæðum sem þarna sköpuðust með því að bjóða eldri nem-
um sem ekki höfðu lokið stúdentsprófi, upp á undirbúningsnámskeið sem síðar var
breytt í diplómanám í leikskólafræðum. Námsráðgjafar skólans héldu sérstakt nám-
skeið í námstækni og mynduðu tengsl við þessa nema í upphafi náms þar sem hér
var um óvenjulegan hóp að ræða (Jóhanna Einarsdóttir, 1999). Inntaka fjölmenns
hóps eldri nema án stúdentsprófs og sérstakur stuðningur í upphafi náms er nýlunda
hérlendis. Því er mikilvægt að kanna reynslu þessa hóps til að varpa ljósi á hvers
virði stuðningur af þessu tagi reyndist þeim.
Reynsla og aðstæður eldri kvenna í háskólanómi
Gina Wisker (1996) hefur bent á að háskólasamfélagið hefur til þessa fyrst og fremst
tekið mið af þörfum ungs fólks, áður fyrr karla, sem lokið hafa hefðbundnum undir-
búningi. Þegar litið er til þess hverjir stjórna háskólunum og hversu hægt konum
hefur gengið að hasla sér völl sem háskólakennurum er margt sem bendir til þess að
háskólar séu með karllægustu stofnunum samfélagsins (Kearney, 2000; Morley og
Walsh 1996; Þorgerður Einarsdóttir, 2000). Umræðan um eldri konur í háskólanámi
snýst einnig að miklu leyti um jafnrétti til náms, þ.e. jafnan aðgang kvenna og karla
að námi óháð aldri og félagslegum aðstæðum og kynjajafnrétti almennt.
í breskri rannsókn kom í ljós að eldri konur lögðu stund á háskólanám í þeim til-
gangi að auka möguleika sína á vinnumarkaði og til að „losna úr viðjum heimilis-
starfa" (Pascall og Cox, 1993, bls. 5). Menntun er sú leið sem helst er talin geta bætt
stöðu fólks bæði sem borgara og fagmanna í nútímasamfélagi (Kearny, 2000). Þessar
niðurstöður undirstrika að konurnar gera sér grein fyrir að háskólamenntun getur
breytt lífi þeirra og hefðbundinni stöðu á margan liátt. Madeleine Leonard (1993)
flokkaði ástæður fyrir því að hefja háskólanám, sem eldri konur í rannsókn hennar
nefndu, í hagkvæmnisástæður og persónulegar ástæður. Hagkvæmnisástæður snú-
ast fyrst og fremst um að auka möguleika á vinnumarkaði en persónulegar ástæður
um að efla sjálfstraust og ögra sjálfum sér með því að takast á við krefjandi verkefni.
Álíka margar kvennanna í rannsókn hennar nefndu aðra hvora þessara ástæðna.
Wisker (1996) tók viðtöl við konur í háskólanámi í Bretlandi og komst að því að
eldri konum finnst náms- og kennslutilhögun og námsmatsaðferðir hefðbundinna
háskóla lítt henta þeirra eigin námsaðferðum og tímatengdum streituþáttum í lífi
þeirra. Samkeppni, fyrirlestrar í predikunarstíl og valdboðslegur kennslustíll féllu
ekki í frjóan jarðveg hjá eldri konum og unnu gegn samvinnunámi sem þeim hugn-
aðist oft betur. Auk þess fannst þeim lítið gert úr reynsluheimi kvenna eða honum ýtt
til hliðar í mörgum námskeiðum og lítið svigrúm vera til skoðanaskipta. Bent hefur
verið á að eldri nemar hafa oft skýrari markmið með náminu og nýta tímann betur
en yngri nemar til að afla sér þekkingar sem þeir geta nýtt í starfi (Graham og Long-
Gisi, 2000). Þeir sækjast einnig meira eftir leiðsögn og óformlegum samskiptum við
kennara en yngri nemar (Bishop-Clark og Lynch, 1992; Metcalf og Kahlich, 1998) og
kjósa samvinnunám, umræður og námsmat í formi verkefna og heimaprófa (deBlois,
1993).
47