Morgunn - 01.06.1958, Síða 57

MORGUNN 51
eins og kraftaverk. Hann skrifaði tónsmíðar sínar, án þess
að vita fyrir, hvað hann var að skrifa“.
Tónskáldið Gluck segir frá því, að tónverkin hafi streymt
til sín, og hann kvaðst ekki vita, hvaðan þau komu. Tón-
skáldið Hoffmann segir: „Þegar ég sem tónsmíðar mínar,
setzt ég við slaghörpuna, loka augunum og leik aðeins það,
sem ég heyri“. Ch. C. Saint-Saens, sem frægur varð af
Samson og öðrum óperum, var enn einn tónsnillingurinn,
sem kvaðst hlusta, þegar hann samdi verk sín. Remy de
Goncourt, lærdómsmaðurinn og ritdómarinn, segir: „Hug-
myndir mínar rísa upp í straumi vitundarinnar, líkt og
leiftur eða fuglar á flugi“.
Frederick Myers segir um George Sand, að oft hafi það,
sem hún reit, komið „eins og streymandi fljót, sem hún
þurfti ekkert að hafa fyrir sjálf“, stundum með og stund-
um án þess hún eins og sæi sögupersónur sínar. Charles
Dickens var annar frægur skáldsagnahöfundur, sem ,,sá“
stundum sögupersónur sínar, einkum „frú Camp“, sem
kom stundum og talaði við hann, meðan hann var í kirkju.
Auðlegð í iðjuleysinu
Oft hefir verið lögð áherzla á það, að hinir stóru snill-
mgar hafi verið afburða starfsmenn, og að hin geysilegu
starfsafköst þeirra hafi verið nauðsynleg til þess að safna
forða í undirvitundinni, efniviði fyrir hana til að vinna
úr. Á hitt hefir minni áherzla verið lögð, að annað ein-
kenni snillinganna hefir verið tilhneiging þeirra til iðju-
leysis, athafnaleysis, leti. Svo var um Waít Whitman og
svo var um Leonardo da Vinci. Hann var stórkostlegur
starfsmaður, en hann var jafn stórkostlegur iðjuleysingi.
Whitman, Leonardo og hinir lögðu stund á iðjuleysi, at-
hafnaleysi, vegna þess, að undir niðri fundu þeir, að þegar
þeir höfðust ekki að, „slöppuðu af“, komu verðmætustu
hugmyndirnar upp á yfirborð vitundarinnar frá undirvit-