Búskapur hins opinbera 1997-1998 - 01.03.1999, Síða 12

og sýslufélög. Þá liggur fyrir uppgjör Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga, en Jöfnunarsjóður
er hér færður sem hluti af búskap sveitarfélaganna.
Hin síðustu ár hefur úrvinnsla Þjóðhagsstofnunar næstum alfarið tekið mið af
uppgjöri Hagstofu íslands á sveitarsjóðareikningum, sem nú kemur út með reglu-
bundnu millibili. Þá hefur stofnunin einnig stuðst við árbækur Sambands íslenskra
sveitarfélaga um íjármál sveitarfélag.
Yfirlitin um almannatryggingakerfið hafa verið unnin upp úr reikningum
Tryggingastofnunar ríkisins, þ.e. reikningum sjúkratrygginga, lífeyristrygginga,
slysatrygginga og atvinnuleysistrygginga, en reikningar þessir hafa verið birtir í
Félagsmálum, tímariti Tryggingastofnunar ríkisins.
Við vinnslu á bráðabirgðatölum fyrir árið 1998 er byggt á bráðabirgðauppgjöri
ríkissjóðs og almannatryggingakerfis og á helstu hagstærðum frá fjórtán stærstu
sveitarfélagunum, en umfang þeirra er um fjórir fímmtu af heild. Með þessu móti
liggja fyrir talnalegar upplýsingar sem ná til 93% af hinu opinbera sem heild.
Frekari lýsingu á reikningagerðinni, umfram það sem fram kemur í þessu riti, er að
fínna í "Búskap hins opinbera 1980-1984", "Búskap hins opinbera 1980-1989" og
"Búskap hins opinbera 1980-1991, 1992-1993, 1993-1994, 1994-1995 og 1995-1996"
sem fjalla um sama efni.
2. Afkoma hins opinbera
Ymsir mælikvarðar eru notaðir til þess að mæla afkomu hins opinbera. Algengastir
þeirra eru rekstrarjöfnuður, tekjujöfnuður og hrein lánsjjárþörf Samhengi þeirra má
sýna með eftirfarandi yfirliti:
Tafla 2.1 Yfirlit utn fjármál hins opinbera 1995-1998.
1995 Milljarðar króna 1996 1997 1998 0 Hlutfall af VLF 1995 1996 1997 1998
Telqur 162,8 178,1 193,6 215,9 36,1 36,6 36,5 36,9
- Rekstrargjöld 158,4 165,4 174,1 190,5 35,1 34,0 32,9 32,5
Rekstrarjöfnuður (hreinn sparnaður) 4,4 12,7 19,5 25,4 1,0 2,6 3,7 4,3
- Fastafjárútgjöld 17,8 20,4 19,6 23,1 3,9 4,2 3,7 3,9
Tekjujöfnuður -13,4 -7,7 -0,1 2,3 -3,0 -1,6 0,0 0,4
- Kröfu og hlutfjáraukning 6,5 3,0 0,5 13,2 1,4 0,6 0,1 2,3
Hrein tánsfjárþörf 19,9 10,7 0,6 -15,5 4,4 2,2 0,1 -2,6
- Lántökur, nettó 17,8 11,5 0,0 -15,5 3,9 2,4 0,0 -2,6
Lækkun sjóðs og bankareikninga -1,2 -0,8 0,6 0,0 -0,3 -0,2 0,1 0,0
1) Bráðabirgöatölur.
Rekstrarjöfnuður eða hreinn spamaður mælir mismun rekstrartekna og rekstrar-
gjalda, og gefur til kynna hversu mikið hið opinbera hefur afgangs úr rekstri til
fastafjárútgjalda og kröfu- og hlutafjáraukningar. Árið 1995 varð hreinn spamaður
hins opinbera aðeins 4,4 milljarðar króna eða um 1% af landsframleiðslu. Spamaðar-
hlutfallið var svipað og árin tvö þar á undan. A árunum 1996 og 1997 hefur orðið
veruleg breyting á því spamaðarhlutfallið mældist rúmlega 2/2% af landsframleiðslu
árið 1996 og 3,7 % árið 1997 sem í fjárhæðum er 19V2 milljarður króna. Bráða-
birgðatölur fyrir árið 1998 benda til þess að spamaður hins opinbera hafí enn aukist
og verði spamaðarhlutfallið 4,3% af landsframleiðslu.
Tekjujöfnuður mælir mismun tekna og rekstrar- og fastafjárútgjalda. Þessi jöfnuður
gefur til kynna hvort hið opinbera leggur öðrum aðilum hagkerfísins til fjármagn
10