Búskapur hins opinbera 1997-1998 - 01.03.1999, Blaðsíða 35

8.1.2 Fjölskyldur og börn
Velferðarkerfið veitir fjölskyldum og bömum ýmsan stuðning í formi beinna
tekjutilfærslna. Þær tekjutilfærslur má flokka niður með þeim hætti sem fram kemur í
meðfylgjandi yfirliti. Meginhugmyndin að baki stærstu bótaflokkunum - bamabótum
og vaxtabótum - er að létta undir með þeirn sem em tekju- og eignaminni og eru með
böm á framfæri eða skuldsettir vegna öflunar íbúðarhúsnæðis til eigin afnota. Aðrir
bótaflokkar taka meira mið af öðrum félagslegum aðstæðum bótaþegans. Hér á eftir
verður fjallað stuttlega um hvem bótaflokk fyrir sig. Velferðarkerfi hins opinbera
stendur ekki eitt að stuðningi við fjölskyldur og böm. í samfélaginu eru einnig
Qölmörg samtök sem leggja drjúgt til þessara mála. Þá em ýmis réttindi fastbundin í
kjarasamningum sem efla þennan stuðning.
Fjölskyldur og börn.

Barnabætur Vaxtaðætur Fæðinoarorlof

MeðlOo MÆÐRA- 00 FEÐRALAUN Ýmis félagsleg aðstoð

Á árinu 1996 voru heildargreiðslur ríkis og sveitarfélaga til þessara málefna um
12,2 milljarðar króna eða 2/2% af landsframleiðslu. Heldur hefur þetta hlutfall lækkað
á þessum áratug en kaupmáttur framlagsins hefur hins vegar vaxið lítillega.
8.1.2.1 Barnabœtur og barnabótaauki
Stuðningur við bamafjölskyldur með bamabótum hefur verið með margvíslegum
hætti í gegnum tíðina. I fyrstu var hugsunin aðallega sú að skapa réttláta skattbyrði,
þ.e.a.s. að við álagningu tekjuskatts væri tekið tillit til fjölskyldustærðar; meiri
neysluþarfar hennar og því minni skattgetu. Bamabætur gegndu því hlutverki að jafna
skattbyrðina. Árið 1985 varð sú breyting á að farið var að tekju- og eignatengja hluta
bamabóta með svokölluðum bamabótaauka og árið 1998 var skrefíð stigið til fulls er
bamabætumar voru tekju- og eignatengdar að fullu. Hlutverk þeirra hefur því breyst úr
því að vera tæki til skattajöfnunar í tæki til að styðja við tekju- og eignaminni
bamafjölskyldur.
Tafla 8.3 Barnabœtur og barnabótaauki.
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
Baniaba;lur alls i m.kr. 4.381 4.819 4.400 4.458 4.588 4.731 4.853 4.644
Bamabætur alls % at' VLF 1,20 1,21 1,11 1,08 1,05 1,05 1,00 0,88
Fjöldi bótaþega (fjölskyldna) - - 38.231 38.734 39.039 39.181 38.836 38.504
Fjöldi bama - - 67.314 68.305 69.029 69.181 68.447 67.873
Bamabætur alls á föstu verði, visitala* 100,0 103,0 90,6 88,2 89,4 90,7 91,0 85,6
*) M.v. neysluverð
Á árinu 1997 námu bamabætumar ríflega 4,6 milljörðum króna eða um 0,9% af
landsframleiðslu. I hlutfalli við landsframleiðslu hafa þær farið lækkandi á þessum
áratug en í byrjun hans mældust þær 1,2% af landsframleiðslu. Svipað er að segja um
þróun þeirra á föstu verði eins og lesa má úr töflu 8.3.
33