Búskapur hins opinbera 1997-1998 - 01.03.1999, Síða 33

Mynd 8.5
350.000
325.000 4
300.000
275.000
250.000
225.000 H
Heildarmannfjöldi og fjöldi 65 ára og eldri
200.000
^ ^ ^ ^ ^ ri?S% ^
8.1.1.1 Lífeyrisgreiðslur almannatrygginga
Lífeyrisgreiðslur almannatrygginga eru annars vegar fjármagnaðar með svokölluðu
tryggingagjaldi sem atvinnurekendur greiða25 og hins vegar með beinum framlögum
úr ríkissjóði. A árinu 1997 voru lífeyrisgreiðslur almannatrygginga 17,5 milljarðar
króna eins og áður segir eða 3,3% af landsframleiðslu. Þyngst vega ellilífeyris-
greiðslumar eins og lesa má úr töflu 8.1 en þær nema um tveimur þriðju greiðslnanna.
Kaupmáttur ellilífeyris hefur vaxið á þessum áratug en hlutfall þeirra af lands-
framleiðslu hefur hins vegar lækkað allra síðustu árin. Grunnlífeyrir elli- og
örorkulífeyrisþega var tekjutengdur snemma árs 1992. Við þær breytingar féllu um 6
til 7% ellilífeyrisþega út úr eftirlaunakerfi almannatrygginga.
Tafla 8.1 Lífeyrisgreiðslur almannatrygginga.
I milljónum króna: 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
1. Ellilífeyrir 7.994 9.106 9.340 9.901 10.142 10.622 10.960 11.636
2. Örorkulífeyrir 2.174 2.558 3.012 3.399 3.656 4.001 4.216 4.546
3. Bamalifeyrir 254 307 348 529 608 690 733 821
4. Ekkju-, ekkla- og makabætur 183 190 189 182 148 110 102 100
5. Aðrar lífeyrisgreiðslur 547 630 627 568 551 500 450 419
Lífeyrisgreiðslur alls 11.151 12.791 13.516 14.579 15.105 15.924 16.462 17.522
Lífeyrisgreiðslur % af VLF 3,05 3,21 3,39 3,54 3,47 3,52 3,38 3,30
Fjöldi ellilifeyrisþega 22.462 22.955 21.934 22.334 22.649 22.952 23.063 23.901
- hlutfall af ibúafjölda 8,78 8,84 8,37 8,43 8,49 8,57 8,55 8,79
Ellilífeyrir á lifeyrisþega, magnvísitala 100,0 104,4 108,0 108,0 107,5 109,3 109,7 110,4
-hluti'all af landsframleiðslu 2,19 2,29 2,35 2,41 2,33 2,35 2,25 2,20
Greiðslur til ellilífeyrisþega.___________________________________________________________________
Meginreglan er sú að islenskir ríkisborgarar 67 ára og eldri eiga rétt á greiðslum úr
Lífeyristryggingasjóði almannatrygginga. Fjárhæðir slíkra greiðslna eru mjög háðar
aðstæðum og tekjum hvers og eins. Grunnlífeyris - rúmlega 15 þúsund króna á mánuði -
nýtur yfirgnæfandi meirihluti ellilífeyrisþega.26 Gmnnlífeyririnn skerðist þó ef launa-
tekjur lífeyrisþegans fara yfir ákveðin tekjumörk. Til viðbótar getur lífeyrisþeginn notið
tekjutiyggingar - um 28 þúsund krónur á mánuði - sem einnig skerðist af launatekjum.
Búi lífeyrisþegi þar að auki einn á hann rétt á heimilisuppbót - ríflega 13 þúsund krónur
25 Af launum starfsmanna greiða atvinnurekendur ríflega 5% að meðaltali í tryggingagjald, þar af renna
rúmlega þrír Qórðu hlutar gjaldsins til lífeyristrygginga. Á árinu 1997 voru um 57% lífeyristrygginga
tjármagnaðar með tryggingagjaldi.
Árið 1997 nutu 96% ellilífeyrisþega óskerts grunnlífeyris, 42% óskertrar tekjutryggingar, 19%
óskertrar heimilisuppbótar og 3,3% óskertrar sérstakrar heimilisuppbótar.
31