Tímarit Máls og menningar - 01.07.1964, Blaðsíða 62

Tímarit Máls og menningar
varðveitt nokkurar leifar af jafnvægi
taós, og mætti það verða taóvinum
hér á landi lítil bending, ef á þá sæk-
ir Stalínsníð.
Hér heima hefur Stalínsníðið verið
algerlega einsýnt, enda flutt sem póli-
tískur áróður, af sumum til að styrkj a
pólitíska aðstöðu sína, af öðrum í
vesælli von um nokkurn fjárhagsleg-
an ábata hjá peningavöldunum, og
hj á allmörgum er það pólitískur
hlandþvottur frammi fyrir almenn-
ingsálitinu. Aldrei hefur verið gerð
nokkur tilraun í þá átt að grafast fyr-
ir, að því leyti sem hægt er, hvað satt
sé í upplj óstrunum Krústjoffs. Þó
hafa þær verið þann veg fluttar, að
enginn, sem metur manngreind sína
nokkurs, ætti að geta ginið við jafn
lausagopalegum málflutningi og allra
sízt pólitískir andstæðingar Krúst-
joffs, sem aldrei hafa metið hann hátt
sem sannleiksvitni á öðrum sviðum
stj órnmálanna. Og aldrei hafa þessir
menn sýnt nokkurn lit á því að bera
saman hin jákvæðu og hin neikvæðu
verk „bóndans í Kreml“ sem leiðtoga
og nýbyggjanda. Þeir hafa gert hugs-
uninni létt um vik: Þessi oddviti
hinnar miklu uppbyggingar á Stalíns-
árunum í Rússlandi, er skildi við sitt
áður frumstæða og fátæka land sem
annað mesta iðnaðarveldi heims, er
nú lagður af mörgum Vesturlanda-
búum, án nokkurs fyrirvara, að
jöfnu við versta óþverra veraldarsög-
unnar, er vann sér það eitt til ágætis
á sínum hérvistardögum, sem engir
skyldu verið hafa, að myrða og drepa
miljónir manna, brenna þúsundir
borga, braut niður móral þjóðar
sinnar og skildi við sitt land í rjúk-
andi rúst. Og á meðan þessi van-
skapningur prédikaði landrán, kyn-
þáttamorð og áþján þjóða, var
„bóndinn í Kreml“ óþreytandi í boð-
un friðsamlegrar sambúðar ríkja og
samninga í stað valdbeitingar, og má
sj á þess mörg dæmi í ræðum hans og
ritum. Og nú eru þessir menn orðnir
j afningj ar.
Nú er Erlendur ekki lengur til við-
tals hér í heimi, en ég þori að taka
mér það bersaleyfi að fullyrða í hans
nafni, að þarna hefði hann sett marga
„fyrirvara“. Hann hefði aldrei gap-
að við svona lauslega útbúinni og
einhliða fluttri málsmeðferð sem
þeirri, er Krústjoff hefur haft í
frammi. Þar með er enganveginn
sagt, að Erlendur hefði talið þetta til-
búning úr forsætisráðherranum. En
ég trúi, ef ég man Erlend rétt, að
honum hefði þótt málabúningurinn
klaufalegur, rakarýr og full ofsa-
kenndur. Hann hefði spurt um rök.
Hann hefði vegið og metið. Það var
hans háttur. Og hann mundi aldrei
hafa fallið í þá formyrkvun að leggja
að j öfnu verk Hitlers og afrek „bónd-
ans í Kreml“.
XIV
Þá komum við að einni gálausustu
172