Tímarit Máls og menningar - 01.07.1964, Blaðsíða 98

Tímarit Máls og menningar
ao Reykvíkingum, Hafnjirðingum og Kefl-
víkingum sjónvarp. Að öðru leyti hefur
grámulla hversdagsins verið órofin, og víð-
ar en œtla mœtti hefur komið í Ijós sá
hvimleiði barlómur og það gagnslausa
nöldur sem séra Sigurður, Geir borgar-
stjóri og útvarpsgagnrýnandi Morgunblaðs-
ins átelja svo mjög. Til dœmis svaraði hinn
aldni höjðingi Gunnar Gunnarsson, — sem
hin seinni ár hejur reyndar verið eindreg-
inn stuðningsmaður rétthugsandi stjórn-
málajlokka, — þeirri spurningu Alþýðu-
blaðsins, hvað honum þœtti farsœlast og
hvað uggvœnlegast við þróun mála á Is-
landi síðan 1944, á þessa leið meðal ann-
ars:
Til farsældar ætti að mega telja al-
menna velmegun langt fram úr því sem á
sér nokkurt innlent dæmi, aukið framtak á
flestum sviðum, áberandi orku og kjark er
leiðir til óbilandi trausts á framtíðina,
trausts sem er nýtt fyrir sjónum þeirra er
lifað hafa tímana tvenna og þrenna.
Uggvænlegt virðist hins vegar hve margt
í þjóðlífi voru er á hverfanda hveli ... Of-
rausn höfuðskepna verður hver maður að
lilíta, en einnig taumleysi Frónbúans, eldri
manna sumra ekki síður en yngri, spáir
því miður engu góðu um framtíðina. Frá
fornu fari er það ekki beint hrósyrði, sé
tekið fram um mann á hezta aldri, að haun
sé kjötvinn, og stafaði það þó ekki af því
að slyttin hreyfðu sig vart úr stað nema í
bíl, sem alltof oft reynist skæður sem ó-
argadýr. Það er ódýrt nú orðið að verða
manni að hana (að ekki séu nefndir au-
virðilegir glæpir, svo sem svik alls konar,
auðgunarbrot og aðrir fjárglæfrar), og
hygg ég Gretti mundi þykja lítið til koma,
að sjá naumast nafns síns getið. Þá er og
skemmdarfýsn sú, er veður uppi sýknt og
heilagt tákn villimennsku, sem vart lengur
getur talizt á hyrjunarstigi. Hver er sá, að
honum hrjósi ekki hugur við að geta sér
til um heimiiin að baki, og ekki miður
geigvænlegt er, að sumir kennarar víkja
frá sér ailri ábyrgð á uppeldi nemandans.
En úti í strjálbýlinu, sem að vonum verð-
ur æ þunnskipaðra, fá menn óbeðið að
deyja Drottni sínum án læknisaðstoðar,
nema helzt ef hægt er að koma við flug-
kosti, og það um leið og þjóðveldiskyn-
slóðin að ekki óverulegu leyti kostar úr
ríkisfjárhirzlunni menntun og jafnvel sér-
menntun lækna, er að námi loknu leita
þangað sem betur er lagt í lófa karls,
karls. Grár leikur kaldlyndra og smágeðj-
aðra einstaklinga, og þó raunar ekki síður
stjómarvalda þeirra, er ábyrgðina bera, þ.
e. a. s. alþjóðar.
Jón Engilberts var ekkert að skafa utan
af sínum skoðunum i svari við sömu
spurningu:
Það sem mér finnst uggvænlegast, er
blekkingin í þjóðlífi okkar. í raun réttri
erum við eins og lítill froskur í brunni,
sem aldrei hefur séð úthafið. Þrátt fyrir
það lítum við á brunninn eins og hann sé
nafli alheimsins. Við jöfnum smásálarskap
okkar við heimsmælikvarða á rausn og
stórlæti og miklumst af fornum bók-
menntaarfi.
í rauninni er brunnur þessi ekki annað
en birgðastöð og herstöð vinsamlegs stór-
veldis, en sjálfir höfum við forsmáð að
treysta þær einu landvarnir, sem hæfa ís-
lenzkri þjóð: listmenningu ...
Bókmenntaáhugi þjóðarinnar er á því
stigi, að hún kaupir fornsögur í gylltu
bandi í metratali til að fóðra innan híbýli
sín, en les ekki. Ungir rithöfundar, sem
liafa sýnt jákvæða viðleitni í byrjun, eru
nú setztir við að skrá lífsháskasögur og
æfiatriði manna, sem hafa legið úti í byl,
illa búnir á fjöllum eða fengið hræðsluköst
og séð drauga. Nógu margar hitaeiningar
fást ekki fyrir aðra tegund ritstarfa.
208