Skírnir - 01.01.1960, Side 166

164
Jacqueline Simpson
Skímir
í ljós. Guðmundur verður fyrir háðglósum önundarmanna.
Þótt önundur sjálfur vísi sumum þessum háðglósum á bug,
þiggur hann gjöfina af Runólfi og veitir honum vemd sína.
Öllu þessu svarar Guðmundur engu. Það er Kolbeinn, sem
sendir mann til þess að særa Runólf, þar sem Guðmundur
vill aftur á móti ekki beriast, jafnvel þótt Hákon hvetji hann
til þess. Eins og Magnús Jónsson segir réttilega, er öllu þessu
ætlað að sýna, hversu þolinmæði Guðmundar var þrautreynd
og hversu ófús hann var til að stofna til bardaga, þótt tilefni
væri ærið. Samt væri þetta miklu áhrifaminna, ef skapgerð
Guðmundar hefði ekki komið smám saman í ljós í fyrri kapí-
tulum. Þessi tilgangur kemur ekki aðeins í ljós í efnisvalinu,
heldur einnig í framsetningu þess, að meira leyti en hægt er
að skýra með því að gera ráð fyrir, að allir heimildarmenn-
irnir hafi verið vinveittir Guðmundi. Efninu hefur verið hag-
rætt, svo að hægt væri að túlka það á aðeins einn veg, og hef-
ur það þvi verið gert af einum manni.
Engin þörf er á að athuga Rrennuþáttinn, kjarna sögunn-
ar, í einstökum atriðum. Nægir að taka fram, að jafnvel við
brennuna sýnir Guðmundur ekki neinn sérstakan ofsa, og eru
það fremur hinir yngri frændur hans, sem gerast sekir um
ofbeldi og grimmd. Samvizkusamleg greiðsla sekta þeirra, sem
lagðar eru á hann, er stærsta dæmið um dygð þá, er hann
hafði áður sýnt, og tilvísanir til atburða í fyrri þáttum sýna,
að höfundurinn hefur ætlazt til, að um þá væri vitað. Heim-
ildarmenn eru hér auðsjáanlega margir, en framlög þeirra
hafa verið samræmd og felld í eina heild. Aðalsöguþráðurinn
er rofinn af tveim kapítulum, sem Magnús Jónsson telur óvið-
komandi aðalefninu. 1 16. kapítula er frásögn um deilu milli
Illuga og Erlendar rauða, smávægileg í sjálfu sér, en á ýmsan
hátt tengd aðalefninu. Deila þessi var sprottin upp úr rifrildi
um kosti Kálfs Guttormssonar og Þorgríms alikarls hvors um
sig, og þótt varla hafi verið minnzt á þá áður, eiga þeir báðir
eftir að eiga mikilvægan þátt í deilunum síðar meir. Sigurður
grikkur kemur hér fram í fyrsta sinn. Atvikið sýnir einnig,
að flokkadrættir voru engan veginn úr sögunni þrátt fyrir
sættir á Alþingi. Næsti kapítuli á undan hafði endað með