Skírnir - 01.01.1960, Side 211

Skírnir
Ritfregnir
209
þess er valinn aS rita um þau efni, sem viðkvæmust eru og deilum kynnu
að valda. Ég á ekki sérstaklega við það, að höfuðmáli gegni, hverrar
þjóðar sá er, sem um slik efni ritar, heldur hitt, að afstaða hans sé hlut-
læg, ekki sé reynt að læða inn áróðri. Það er vitanlega verkefni rit-
stjórnarinnar að vera hér á verði, og mér virðist henni hafa tekizt vel
að leysa það af hendi. Milli Norðmanna og Islendinga hefir á stundum
verið nokkur togstreita um þátt hvors um sig í menningararfinum. Þetta
er í sjálfu sér eðlilegt, því að vitanlega erum við Islendingar aðallega af
norskri rót, hvað sem öllum Herúlakenningum líður. Deilur um, hvað sé
íslenzkt og hvað norskt, hafa líka stöku sinnum haft örvandi áhrif á
rannsóknirnar, þótt þvi verði vart neitað, að stundum hafi frændur okkar
austan ála heitt ýmsum hundakúnstum til þess að gera hlut sinn meiri
en hann er. Hér er ekki rúm til að rekja það nánara. Mér virðist líka
ástæðulaust að kippa sér upp við slíkt, því að í fræðunum er það hið
hlutlæga mat, sem ávallt sigrar um síðir. Eitt af þvi, sem fræðimenn eru
ekki á eitt sáttir um, eru eddukvæðin. Um það verður ekki deilt, að eddu-
kvæðin eru íslenzkar bókmenntir, með því að þau eru skráð á íslenzka
tungu á íslandi. Fyrir því eru engin frambærileg rök, að þau eddukvæði,
sem varðveitzt hafa í islenzkum handritum, hafi verið skrásett annars
staðar. Hitt er svo annað mál, að þessi bókmenntagrein mun eiga sér
miklu víðari rætur en svo, að hún sé upp fundin á íslandi, því að senni-
legt er, að kvæði af þessu tæi hafi verið ort um mikinn hluta hins germ-
anska heims á tilteknu skeiði. Um það verður heldur ekki fullyrt með
vissu, hvort öll þau kvæði, sem geymzt hafa, hafa verið ort af Islending-
um. Það er engan veginn loku fyrir það skotið, að Norðmenn hafi samið
sum þeirra. En það er varðveizla fslendinga, en gleymska Norðmanna,
sem sker úr um eignarréttinn. Mér þótti forvitnilegt að sjá, hvað prófessor
Anne Holtsmark hefði til þessara mála að leggja í grein sinni Eddadikt-
ning í III, 480—88. Mér þótti vænt um að sjá, að hún ræðir mál þessi
af hlutleysi og getur ólíkra skoðana. Niðurstaða hennar er þessi: den be-
varta e[dda] er isl. el. no., hvor innenfor detta omráde \et eddadikt er blitt
til, ma avgfares i hvert enkelt tilfelle, om det i det hele lar seg avgjere
(III, 486). Orðalagið „íslenzk eða norsk“ er skiljanlegt, þegar í hlut á
fulltrúi J)jóðar, sem með nokkrum rétti getur talið sig eiga hlutdeild í
samningu sumra kvæðanna. Af samhenginu að dæma ber að skilja þessi
orð svo, að eddukvæðin hafi verið ort á íslandi eða í Noregi, ef til vill
á báðum stöðum. Próf. Holtsmark ritar einnig um eddukvæðin í greininni
Gudediktning í V, 531-—36. Er þar einnig hóflega á málum haldið og
getið mismunandi skoðana.
Eins og ég sagði áður, virðist mér það ekki skipta höfuðmáli, hverrar
þjóðar sá er, sem ritar um hvert einstakt efni. En þess ber að gæta, að
hlutur íslendinga í heimildum um menningu Jjessa tímabils er geysi-
mikill. Til þess að skrifa um flest efnin er því mikil þekking á íslenzku
nauðsynleg. Mjög margir höfundanna hafa hana til að bera, og vafalaust
14