Skagfirðingabók - 01.01.1970, Blaðsíða 207
BÆJAVÍSUR ÚR SILFRASTAÐASÓKN
í Skagfirðingabók III birtust bæjavísur úr Norðurárdal og af Kjálka,
ortar fyrir Móðuharðindi, sex talsins, teknar úr óprentaðri uppskrift Arnar
fræðimanns á Steðja, sem gizkaði á, að höfundur þeirra væri Jón Helgason frá
Rauðalæk á Þelamörk. Hann taldi einnig, að bæjavísur þessar væru nú
glataðar flestar; sjálfur hafði hann kunnað fjórar þeirra lengi, en tvær skráði
hann eftir Finnboga Bjarnasyni á Akureyri. Nú hefur komið í ljós, að vísna-
flokkur þessi hefur varðveitzt í uppskrift Stefáns Jónssonar á Höskuldsstöð-
um, samtals 15 vísur, ein um hvern bæ í Silfrastaðasókn að Bólu undanskil-
inni, og gæti verið, að sú jörð hafi ekki verið í ábúð árið, sem þær voru
kveðnar. Röð þeirra er sú, að fyrst er vísan um Hálfdanartungur, en síðast vís-
an um Gilsbakka, þ. e. höfundur yrkir fyrst um bæi í Norðurárdal, þá í
Blönduhlíð, en síðan á Kjálka.
Hér verða prentaðar þær af bæjavísum þessum, sem Stefán á Höskuldsstöð-
um hefur umfram uppskrift Arnar á Steðja, en geta má þess, að nokkur orða-
munur er í uppskriftum þeirra á þeim vísum, sem báðir hafa skráð, og er ekki
gott að segja, hvor textinn muni upphaflegri.
Stefán telur ekki unnt að kveða nákvæmlega á um aldur bæjavísnanna,
en getur þess til, að þær séu kveðnar fyrir miðjan búskapartíma Ásgríms
Ásgrímssonar, sem bjó á Ytri-Kotum 1751—1791 og Orms Jónssonar, sem bjó
í Krókárgerði frá því fyrir 1747—1785. Honum þykir hæpið að eigna þær
Jóni Helgasyni á Rauðalæk. „Síðasta vísan [þ. e. um Gilsbakka] gæti bent til
þess, að höf. vísna þessara hafi verið búsettur á Gilsbakka (Bakka). Alllöng
bæjarleið er milli Stekkjarflata og Gilsbakka, brött og giljum skorin hlíð og
er kölluð Reitar; var fyrrum varasöm leið á vetrum vegna svella og hjarnfanna.
— Líklegt má telja, að vísnasmiðurinn hafi verið vel kunnugur jörðunum í
Silfrastaðasókn."
Uppskrift sinni lætur Stefán ennfremur fylgja svofelld orð: „Eftirfarandi
bæjavísur úr Silfrastaðasókn kunni Stefán Eiríksson (f. 1838, d. 1929), bóndi
205