Iðjuþjálfinn - 01.06.1998, Blaðsíða 7

2. mynd
fræðslu. Þá eru sjúklingnum kenndar æf-
ingar sem æskilegt er að hann geri fyrir og
eftir aðgerðina. Honum er einnig kennt að
ganga á hækjum, hvernig æskilegast er að
fara í og úr rúmi fyrstu þrjá mánuðina eftir
aðgerðina og hvernig best er að standa upp
og setjast niður. Farið er yfir þær hreyfingar
sem þarf að forðast í þrjá mánuði eftir að-
gerðina (sumar ævilangt!). Einnig er kennd
notkun hjálpartækja svo sem griptangar og
sokkaífæru. Sótt er um þau hjálpartæki sem
eru álitin nauðsynleg fyrir hvern og einn.
Fyrir innlögn fær sjúklingur iðjuþjálfa eða
sjúkraþjálfara í heimsókn til að rifja upp
þær æfingar sem honum hafa verið kenndar
sem og notkun hjálpartækjanna.
Við innlögn er sjúklingnum afhent mappa
sem hann er beðinn að varðveita og geymir
allar þær spurningar, sem verða lagðar fyrir
hann varðandi rannsóknina næstu sex mán-
uði. Þegar mappan er tóm er rannsókninni
lokið. Aður en að útskrift kemur, hefur hjúkr-
unarfræðingur samband við heimahjúkrun og
gefur þeim allar nauðsynlegar upplýsingar.
Deildarstjóri bæklunarskurðdeildar er
tengiliður sjúklingsins og sjúkrahússins eftir
að heim er komið.
Gangi allt að óskum er heimferð áætluð
u.þ.b. fimm dögum eftir aðgerð. Við heimferð
býðst sjúklingi að fá fylgd iðjuþjálfa eða
sjúkraþjálfara rannsóknarteymisins. Þegar
heim er komið taka aðstandendur, heimilis-
hjálp og heimahjúkrun við umönnun sjúklings
allt eftir aðstæðum hjá hverjum og einum.
Fyrstu dagana eftir heimkomuna koma iðju-
þjálfi eða sjúkraþjálfari og leiðbeina sjúklingn-
um eins oft og þörf er á eða þar til hann kemst
i og úr rúmi án aðstoðar, gengur um á hækj-
um og klæðir sig hjálparlaust. Eftir tvo, fjóra
°g síðan sex mánuði, hefur iðjuþjálfi eða
sjúkraþjálfari samband við sjúkling til að fylgj-
ast með gangi mála og taka við svörum við
spurningarlistum.
Mælitæki
Báðir hóparnir eru metnir á sama hátt með til-
hti til hreyfigetu og lífsgæða. Þetta er gert við
innlögn fyrir aðgerðina, við útskrift og að
tveimur, fjórum og sex mánuðum liðnum. Að
undanskildum sérstaklega sömdum spurn-
ingalista eru öll neðangreind mælitæki kyrfi-
lega stöðluð.
• Almennt mat
Notast er við „the 12-item hip question-
naire" (Dawson et al., 1996). Þetta er nýlegt
próf sem er sérstaklega samið til að fylgjast
með breytingum á líðan og ástandi sjúk-
linga sem fá gervilið í mjöðm. Prófið er sér-
staklega vel úr garði gert hvað varðar áreið-
anleika og réttmæti. Sjúklingarnir fylla það
út sjálfir við innlögn, tveimur, fjórum og sex
mánuðum eftir að-
gerð. Sérstakur listi
með almennum
spurningum hefur
Enn hefur ekki verið lagt í að
færa endurhæfingu gerviliða-
verið saminn af
rannsóknaraðilum
með tilliti til rann-
sóknarinnar og
svara sjúklingar
þeim sjálfir eða fá
aðstoð starfsfólks
gerist þess þörf.
Þessum spurning-
um er svarað fyrir
aðgerð, við útskrift
og þegar tveir, fjór-
ir, og sex mánuðir
eru liðnir frá að-
gerð.
sjúklinga yfir í heimahús þó svo
að það ætti að vera hagkvæmt.
Ef aðstæður og ytri stuðningur
væru til staðar ættu þeir að
geta komist heim fyrr en raunin
er í dag, þrátt fyrir að umrædd-
ir einstaklingar séu yfirleitt
aldraðir og fólk með hreyfihöml-
un.Víða erlendis er mikill áhugi
á áframhaldandi þróun á þessu
sviði fyrir hendi og eru nýjar
rannsóknir þegar hafnar eða í
undirbúningi.
• Hreyfigeta
Við innskrift á deildina
er sjúklingur flokkaður samkvæmt breytt-
um „Merle d'Abuigne" kvarða (Charnley,
1972) og árangur metinn samkvæmt honum
eftir tvo mánuði. Einnig er sjúklingur flokk-
aður samkvæmt „Harris" kvarða (Harris et
al.,1969) við innskrift og að tveimur mánuð-
um liðnum. Sú iðja sem telst til daglegra at-
hafna og flokkast undir eigin umsjá og
heimilishald í iðjuþjálfun er metin sam-
kvæmt „Eigin umsjár stiganum" (Hulter-
IÐJUÞJÁLFINN 1/98 7