Þjóðmál - 01.09.2011, Side 25

Þjóðmál HAUST 2011 23
þorski, ýsu, ufsa og steinbít .10 Hvað aðrar
tegundir varðar er byggt á því að 15 árum
liðnum frá gildistöku frumvarpsins hafi
15% af heildarkvóta þessara tegunda, mælt
í þorskígildistonnum, verið fært til hinna
ýmsu hluta félagslegu pottanna .11 Reiknað
er með að komið verði á kvótaþingi þar sem
aflaheimildir í leiguhluta verði boðnar upp
á grundvelli reglna sem ráðherra setur .12
Í frumvarpinu er að meginstefnu gert ráð
fyrir að framsal aflahlutdeilda sé bannað og
veðsetning fiskveiðiréttinda, með beinum
og óbeinum hætti, í heild eða hluta,
verði óheimil .13 Framsal aflamarks verður
takmarkað verulega í samanburði við
gildandi reglur um efnið .14 Ólíkt því sem nú
er leyft verður bannað að framselja afla heim-
ildir úr „stóra“ kvótakerfinu“ í „litla“ kerfið .
Strangari skilyrði verða sett fyrir því að
útgerðarfyrirtæki starfi saman, þ .e . reglum
um svokallaða hámarksaflahlutdeild verður
breytt á þann veg að stjórnvöld hafi rýmri
heimildir til að koma í veg fyrir samþjöppun
eignarhalds á aflahlutdeildarskipum, þ .m .t .
að aðilar, sem eiga náið samstarf saman,
ráði samanlagt yfir aflaheimildum umfram
tiltekin mörk .15
Jafnframt er lagt til að reiknigrunni veiði-
gjaldsins verði breytt og álagningarstigið
hækki eða verði 19% . Nokkuð flóknar
og sérstakar reglur eiga svo að gilda um
ráðstöfun veiðigjaldsins en 50% teknanna
af veiðigjaldinu eiga að renna í ríkissjóð,
30% til tiltekinna sveitarfélaga og 20% til að
„efla nýsköpun, rannsóknir og þróun ásamt
sameiginlegum markaðsmálum í íslensk-
um sjávarútvegi“ .16 Reiknað er með að nýta
10 Sjá 7 .–10 . mgr . 3 . gr . frumvarpsins .
11 Veita á stjórnvöldum opna heimild til að setja nán -
ari reglur um efnið, sbr . 6 . mgr . 3 . gr . frumvarps ins .
12 Sjá 13 . mgr . 3 . gr . frumvarpsins .
13 Sjá 7 . og 8 . gr . frumvarpsins .
14 Sjá 19 . gr . frumvarpsins .
15 Sjá 4 . tl . lokamálsgreinar 17 . gr . frumvarpsins .
16 Sjá nánar 28 . gr . frumvarpsins .
megi tekjur af veiðigjaldi svo að ríkissjóður,
eða eftir atvikum sveitarfélög, geti nýtt sér
svokallaðan forleigurétt, þ .e . rétt til að ganga
inn í samninga um framsal aflahlutdeilda
þannig að hið opinbera eignist þessi verðmæti
og geti eftir atvikum selt á uppboði eða
ráðstafað með öðrum hætti .17
Athyglisvert er að ef stjórnvöld beita
for leiguréttinum eru þau ekki endilega
bund in af samningsverði þar sem ráðherra
á fyrir upphaf hvers fiskveiðiárs að gefa út
við miðunarverð á aflaheimildum . Nýti
stjórnvöld forleiguréttinn greiða þau það
verð sem lægra er, þ .e . annaðhvort samn-
ings verðið eða viðmiðunarverðið . Með
þessu verður komið á eins konar opinberri
verð stjórn á aflaheimildum .
Samantekt — meginstef stóra
kvótafrumvarpsins
Samandregin eru meginstef stóra kvóta-frumvarpsins eftirfarandi:
Tryggja á opinbert eignarhald á fisk-•
veiðiauðlindinni og í reynd einnig á
fisk veiðiréttindum .
Vernda á auðlindina með heildar kvóta-•
ákvörðunum en þó geta stjórnvöld
gripið til „jafngildra“ verndarráðstafana .
Framselja á umtalsvert vald til stjórn -•
valda svo að þau geti metið á hverjum
tíma hvernig ná eigi tilteknum pólitísk-
um markmiðum .
Samningar við núverandi handhafa afla-•
heimilda verða til 15 ára með mögulegri
framlengingu til 8 ára en eigi að síður á
að halda áfram að færa aflaheimildir frá
einum útgerðarflokki til þess næsta .
Að tilteknum tíma liðnum verða afla-•
heimildir í hinum félagslegu kvóta pott-
um nokkuð hátt hlutfall af heildar kvóta
allra tegunda .
17 Sjá ákvæði VI til bráðabirgða .