Þjóðmál - 01.09.2011, Qupperneq 57

Þjóðmál HAUST 2011 55
Kremlverja til þeirra, eftir að skjala söfn
opnuðust í Moskvu . Margt er þar þó enn
lokað og verður sennilega seint aðgengilegt,
til dæmis gögn öryggislögreglunnar . Ég
skýri líka frá því í bók minni, hvað vitað
er um erindrekstur Kremlverja á Íslandi,
meðal annars frá Oleg Gordíevskíj, sem
starfaði fyrir KGB .
Beinir styrkir segja þó ekki allt . Íslenskir
sósíalistar þáðu líka óbeina styrki . Til dæmis
fóru á sjötta og sjöunda áratug um 8–10
menn árlega á vegum Sósíalistaflokksins
boðsferðir til Ráðstjórnarríkjanna, böðuðu
sig í sól við Svartahaf, hlustuðu á ræður
um friðarvilja Kremlverja og bergmáluðu
þær síðan heima á Íslandi . Hið sama er að
segja um „pólitíska pílagríma“ — eins og
slíkir ferðalangar eru iðulega kallaðir —
til Kína og annarra kommúnistaríkja . Ein
undantekning var þó frá reglunni . Það
var, þegar þeir Steinn Steinarr og Agnar
Þórðarson voru boðnir ásamt öðrum
menntamönnum til Ráðstjórnarríkjanna
sumarið 1956 . Eftir það sögðu þeir, sem
satt var, að bersýnilega væri andlegt frelsi
afar takmarkað þar eystra . Eru óborganlegar
sögur til af Bjarmalandsför þeirra, eins
og lesa má um í bók minni . Enn lifa þau
mögnuðu ljóð, sem Steinn orti að lokinni
för, og eins eru þrjár minningabækur Agnars
skær aldarspegill .
Myndina úr ferðinni hér að ofan fékk ég
hjá syni Agn ars, Sveini . Íslensku mennta-
mennirnir taka á móti blómum, þegar þeir
koma á hvíldar heim ili rithöfunda við Svarta-
haf . Í Stein Steinarr grillir lengst til vinstri,
en hjá honum standa Jón Bjarnason, blaða-
maður Þjóðviljans, og Galína, rússneskur
túlkur gestanna . Fremst stend ur Agnar
Þórðarson, en lengst til hægri er Hall grímur
Jónasson kennari . Þeir Jón og Hallgrím ur
voru dyggir stalínistar . Þeir sáu hið sama og
Steinn og Agnar, en horfðust ekki í augu
við það, heldur litu undan .
Pólitískir pílagrímar .
Nokkrir íslenskir menntamenn í boðsferð til Ráðstjórnarríkjanna sumarið 1956 . Lengst til vinstri er Steinn
Steinarr, en við hlið hans eru Jón Bjarnason (fyrir framan) og rússneski túlkurinn Galína (fyrir aftan) .
Fremst er Agnar Þórðarson, en lengst til hægri Hall grímur Jónasson .