Þjóðmál - 01.09.2011, Síða 76

74 Þjóðmál HAUST 2011
Þessi bók ber mörg helstu höfundar-
einkenni Johnsons . Hún er byggð á
traustri og yfirgripsmikilli þekkingu á við-
fangsefninu, er vel og fjörlega skrifuð og
einkar skemmtileg aflestrar . Hún fékk góðar
viðtökur í Bretlandi og þá var engu líkara en
skrúfað væri frá krana . Hver bókin af annarri
kom frá hendi Johnsons og frá árinu 1972
hefur varla liðið svo ár að hann hafi ekki
sent frá sér bók og sum árin fleiri en eina og
fleiri en tvær . Efnisval hans er fjölbreytilegt,
eins og áður sagði . Rit um sagnfræði eru
flest í ritaskrá hans, en þar er einnig að
finna ævisögur, bækur um trúarbrögð og
trúarbragðasögu, ferðabækur, rit um listir
og listaverk og sitthvað fleira . Engin leið er
að gera hér grein fyrir öllum verkum hans
og verður því að stikla á stóru .
Í upphafi ferils síns sem sagnfræðingur
ritaði Johnson mest um sögu Englands
og Bretlandseyja, en ekki leið á löngu uns
hann tók að fást við sögu fjarlægra landa
og fjalla um málefni sem eru miðlæg í
veraldarsögunni . Árið 1974 sendi hann frá sér
tvær bækur um breska sögu, um Elísabetu I .
Englandsdrottningu og um Játvarð konung
III . Árið eftir kom ævisaga Jóhannesar páfa
XXIII . og 1976 menningarsaga Landsins
helga, Civilizations of the Holy Land .
Tveimur árum síðar kom önnur bók í
svipuðum dúr, The Civilization of Ancient
Egypt (Menningarsaga Egyptalands til
forna) . Inn á milli kom hins vegar bók sem
jók mjög hróður Johnsons sem sagnfræðings
og aflaði honum viðurkenningar um allan
hinn enskumælandi heim, og reyndar víðar .
Hún nefndist A History of Christianity (Saga
kristindómsins), kom fyrst út á ensku árið
1977 og var fljótlega þýdd á mörg helstu
tungumál í Vestur-Evrópu . Þessi bók er, eins
og aðrar bækur Johnsons, mjög læsileg og á
köflum stórskemmtileg þótt viðfangsefnið
geti trauðla talist léttmeti . Johnson dregur
hvergi dul á að hann er íhaldssamur kaþólikki,
en hann fjallar af virðingu og sanngirni um
aðrar kirkjudeildir og afbrigði kristninnar,
ekki síst rússnesku rétttrúnaðarkirkjuna
sem átti í vök að verjast á þessum tíma .
Áratug síðar sendi hann svo frá sér annað
mikið verk um trúarbragðasögu, sem einnig
vakti mikla athygi víða um heim: A History
of the Jews (Gyðingasaga) . Sú bók er ekki
einungis saga gyðingdóms, heldur Gyðinga
um allan heim frá elstu tíð og fram á síðari
hluta 20 . aldar .
Flestir fræðimenn hefðu að líkindum
látið sér nægja að skrifa á rúmum áratug
heildarsögu tveggja höfuðtrúarbragða á Vest-
ur löndum, gyðingdóms og kristni . En svo
var ekki um Paul Johnson . Starfsþrek hans
og áhugi var með ólíkindum og inn á milli
bókanna tveggja um trúarbrögðin skaut hann
þeirri bók sem hann er ef til vill þekkt astur
fyrir . Hún bar upphaflega titilinn A History of
the Modern World from 1917 to the 1980s og
var saga heimsins frá byltingunni í Rúss landi
og fram á 9 . áratug 20 . aldar . Þessi bók hefur
margsinnis verið endur útgefin, endu rskoðuð
og uppfærð, síðast árið 2001 . Þá nefndist hún
Modern Times. The World from the Twenties
to the Nineties og náði yfir tíma bilið frá því
skömmu eftir 1920 og fram undir aldar lok .
Í eins konar framhaldi af vinnunni við
þessa bók tók Johnson til við það rit sitt sem
mest er að vöxtum og kom út árið 1997 . Það
nefnist A History of the American People og
er saga þeirra landa í Norður-Ameríku, sem
nú tilheyra Bandaríkjunum, frá ofanverðri
16 . öld og fram á síðasta áratug 20 . aldar .
Þessi bók er gríðarmikil að vöxtum, á annað
þúsund blaðsíður, og einkar læsileg og
fróðleg . Gagnrýnendur austan hafs og vestan
luku á hana miklu lofsorði og sumir gengu
svo langt að segja hana bestu Bandaríkjasögu
sem út hefði komið .
Í inngangi þessarar tröllauknu bókar kvaðst
Johnson hafa skrifað hana af áhuga og ást á
Bandaríkjunum og bandarísku þjóðinni, og