Þjóðmál - 01.09.2012, Blaðsíða 94

Þjóðmál haust 2012 93
ákvæðin um meirihlutaákvarðanir og
um mitt ár 1965 drógu þeir sig út úr
Ráðherraráðinu í þeim tilgangi að lama
starfsemi þess . Stóð svo í rúmlega hálft
ár allt þar til málum var miðlað með
svokölluðu Lúxemborgar samkomulagi
sem gert var 29 .–30 .
janúar 1966 .
Þarna er lýst aðferð sem
stórþjóðir geta beitt enn
þann dag í dag innan ESB
til að knýja fram samþykki
við vilja sinn . Nicolas Sar-
kozy hótaði því í nýlegri
for seta kosningabaráttu í
Frakk landi að draga Frakka
út úr Schengen-samstarfinu
nema farið yrði að kröfum
hans .
Í samkomulaginu frá
1966, sem kennt var við
Lúxemborg, fólst að meiri hluta ákvörð-
unum skyldi ekki beitt í máli ef aðildar-
ríki teldi það varða verulega hags muni
sína . Vegna samkomulagsins tóku menn
að leita málamiðlana og heildar lausna
utan stofnana í Brussel, vald embættis-
manna í aðildarríkjum jókst á kostnað
embættismanna bandalagsins . Þetta sam-
komulag skiptir ekki lengur máli, með
Maastricht-sáttmálanum 1992 voru ákvæð-
in um meirihlutaákvarðanir í ráðherra ráði
ESB endurvakin .
Þessa forsögu alla um þróun stofnana og
meirihlutaákvarðana á vettvangi ESB er
nauðsynlegt að hafa í huga þegar litið er
til þess sem gerist um þessar mundir, þegar
tekist er á um mikilvæga þætti í samstarfi
ríkjanna innan ESB .
Í þessu sambandi má minna á að mynt-
samsamstarfið sem kom til sögunnar með
Maastricht-sáttmálanum og leiddi síðan
til upptöku evrunnar lýtur sérstökum lög-
málum með eigin ráðherraráði og leið-
togaráði úr hópi ESB-ríkjanna og tiltölu-
lega litlu skrifstofuliði . Í ljósi þeirrar miklu
umræðu sem hefur verið og er um evruna
hefði verið æskilegt að höfundar hefðu
varið nokkru rými til að skýra stjórn-
kerfi evru-svæðisins . Und ir
merkj um þess hefur rík is-
fjár mála samning ur 25 ESB-
ríkja komið til sög unnar en
í hon um er til dæmis gert
ráð fyrir að ríki skuld bindi
sig með eigin stjórn skip-
un ar lögum til að tryggja
jafnvægi í ríkis fjár málum .
Með vísan til vilja de
Gaulles á sínum tíma til
þátt töku í sambandi sjálf-
stæðra ríkja en ekki ríkja-
sam bandi er togstreita
inn an Frakklands um hve
langt skuli gengið við afsal
fullveldis til sam eigin legra stofnana . Frakk-
ar felldu til dæmis tillögu að stjórnar skrá
ESB í þjóðar atkvæðagreiðslu vorið 2005 .
ESB-dómstóllinn komst að þeirri nið ur-
stöðu strax árið 1964 að reglur ESB-réttar
væru rétthærri en lög einstakra ESB-ríkja .
Í þessu felst að allar reglur ESB-réttar,
sama hvaða nafni þær nefnast eða við
hvaða heimildir þær styðjast, eru hvers
kyns reglum aðildarríkjanna æðri og ganga
þeim framar . ESB-dómstóllinn hefur lýst
sáttmálunum, sem búa að baki sam starfinu
undir merkjum ESB, sem stjórnar skrá
hinnar nýju og sérstöku réttar skip unar
sem liggur til grundvallar ESB .
Þegar rætt er um stöðu Evrópusambands-
ins og valdsvið út á við og inn á við skiptir
skilningur á lögmætisreglunni höfuðmáli .
Annars vegar er nauðsynlegt að átta sig á
því hvað fellur undir verksvið ESB og hvað
er í verkahring aðildarríkjanna . Hins vegar
ber að greina á milli valdsviða einstakra