Skessuhorn - 06.05.1999, Page 14

14
FIMMTUDAGUR 6. MAI1999
3£ES3ira@£æi
Treystum byggð
Stjómun fiskveiða hefur afger-
andi áhrif á framtíðarmöguleika
þjóðarinnar í heild, stöðu ein-
stakra byggðarlaga og afkomu-
möguleika fjölskyldna og einstak-
linga. Það getur enginn litið
framhjá ranglætinu sem felst í
þeirri stefhu sem fylgt hefur verið
við stjóm fiskveiða og veldur því
m.a. að arðurinn af sameiginlegri
auðlind þjóðarinnar rennur í vasa
fárra manna.
Það er alveg ljóst að ekki verður
Iengur búið við óbreytt ástand á
þessu sviði. Það verður að endur-
skoða stjórn fiskveiða ffá grunni. En
það stendur ekki til að gera það á
einni nóttu. Samfylkingin vill ná
þjóðarsátt um breytt fiskveiðistjórn-
unarkerfi þar sem tryggt verði að
réttur okkar til auðlindarinnar verði
ekki rýrður með óeðlilegum tilfærsl-
um á veiðiheimildum milli byggðar-
laga. Markmið slíkrar sáttar eiga að
vera verndun nytjastofha, hagkvæm
nýting þeirra, traust atvinna og öflug
byggð í landinu. Samfylkingin vill að
öllum landsmönnum verði gert kleift
að skapa sér viðunandi lífsviðurværi
og fái þá velferðarþjónustu sem þeim
ber.
Styrkjum byggðina
Mikilvægt er að styrkja þær byggðir
sem byggja á fiskvinnslu og treysta
atvinnulífið, bæði fyrir verkafólk og
einnig unga fólldð okkar sem fer að
heiman til að mennta sig en finnur
ekki atvinnu við sitt hæfi í heima-
byggðinni að námi loknu. Það sem
stýrir fyrst og fremst búsetuþróun á
landsbyggðinni er atvinnulífið og at-
ina
vinnuöryggið, samgöngurnar, þjón-
ustan og menntunin.
Einnig er nauðsynlegt að jafna
efnahagsleg lífskjör á milli lands-
hluta, til dæmis með jöfhun raforku-
verðs og þess aukakostnaðar sem því
fylgir hjá íbúum landsbyggðarinnar
að leita sér þekkingar í sameiginleg-
um menntastofnuninn þjóðarinnar
sem flestar eru staðsettar á höfúð-
borgarsvæðinu. Uppspretta ffamfara
í efhahags-, atvinnu- og velferðar-
málum felst í menntun og menningu
þjóðarinnar. Við þurfum því að legg-
ja áherslu á að bæta samgöngurnar
til að efla byggðakjarnana og stækka
atvinnusvæðin, efla nýsköpun í at-
vinnulífi, styrkja fjarnám og efla
menningarstarfsemi.
Ný tækni - nýir
möguleikar
Á þessari öld upplýsingatækni hafa
skapast mörg ný tækifæri í tækniiðn-
aði og hugbúnaðariðnaði. Fjar-
vinnsla er leið sem menn eru að
byrja nýta sér á landsbyggðinni til að
skapa fleiri atvinnutækifæri. I því
felst að hluti af starfsemi fyrirtækis
sem staðsett er til dæmis í Reykjavík
getur nú farið fram úti á landi, svo
sem vinna fýrir opinberar stofhanir,
vinna við gagnagrunna og síma-
vinna. Við þurfum að vera vel vak-
andi fyrir þeim tækifærum sem
tækniöldin er að færa okkur.
Það verður þó að gerast af skyn-
semi. Hugmyndir menntamálaráð-
herra um menningarhús á lands-
byggðinni eru bæði dýrar og óhag-
kvæmar. Það er mín skoðun að þess-
ir fjármunir væru mun betur nýttir í
þekkingarmiðstöðvum sem myndu
hýsa framhaldsnám og bókasöfn,
vera útibú rannsóknarstofhana, upp-
lýsingamiðstöðvar og minjasöfn. Þar
Afnám forréttinda einstakra hópa
Penninn
Frjálslyndi flokkurinn skorar á
Vestlendinga að sameinast um af-
nám forréttinda til einstakra þjóð-
félagshópa.
Islendingar, sjálf söguþjóðin braust
undan ofríki smákonunga og norskra
valdafikla, með því að sigla til vesturs
og nema ný lönd, Island, Grænland og
síðar Ameríku. Þessi frelsisunnandi
þjóð hefur óverðskuldað, á nýjan leik
fengið að kynnast kúgun og misrétti úr
þúsund ára gamalli sögu sinni. I jafn-
gamalli sögu þjóðarinnar hefur hún í
gegnum óblíðar aldir barist við forynj-
ur, tröll og náttúruhamfarir. Þá ríktu
ólýsanlegar hungursneyðir og samfé-
lagslegar hörmungar. Islendingum
hefur, sem hluta af almennu grann-
skólanámi verið innrætt einörð afstaða
gegn offíki erlendra stjómvalda, sem
sviptu þjóðina sjálfstæði á þrettándu
öld og gerðu hana að leiguliðum í
höndum útlendra einokunarkaup-
manna. Okkur var sagt að þetta hafi
verið óbilgjamir okrarar, sem sáu um
að blóðmjólka samfélagið ffarn á miðja
mtjándu öld.
Líklegt er að að fáa hafi grunað að
með núverandi fiskveiðistjórnunar- og
kvótakerfi, væri í íslensku samfélagi
verið að taka skref mörg hundrað ár
affur í gráa fomeskju, þar sem nýjum
herram voru afhentar auðlindir hafsins
til eignar og umráða. Þegar þetta gerð-
ist urðu til tvær þjóðir í landinu. Mun-
urinn er sá að nú voru það ekki údend-
ingar sem stóðu fyrir því að koma mál-
unum í þetta horf. Nú voru það lýð-
ræðislega kjömir stjómendur og sam-
landar, sem fóra fyrir aðförinni að
kjöram og gjörbreyttum hlutaskiptum
fólksins í landinu. Nú er ekki lengur
hægt að bölva græðgi og níðingshætti
danskra einokunarkaupmanna. Nú
hafa stjómarflokkamir og hinn nýríki
útgerðaraðall og samlandar, tekið við
hlutverldnu.
Drengskapur.
Maður spyr sjálfan sig æ oftar hvernig
þeim mönnum sé innanbrjósts, sem
hafa komið á kerfi sem upphaflega var
ædaður sá göfugi tílgangur að koma tíl
verndar og uppbyggingar ofveiddum
fiskstofnum. Kerfi sem hefur í meðför-
um löggjafavaldsins og gjafakvótaþeg-
anna, snúist upp í fullkomna andhverfu
sína. Tala lýðræðislega kjörnir fulltrúar
þjóðarinnar gegn betri samvisku, eða
er forherðingin slík að þeir geti leyft
sér að verja með kjaffi og klóm, kerfi
sem á tæpum tveimur áratugum hefur
komið á mesta ójafhræði og tekjumis-
munun Islandssögunnar? Kerfi sem
orðið hefur til þess að veiðum úr öllum
bomlægum fiskistofhum hefur hrakað.
Þorskaflinn hefur á tímabilinu dregist
saman um nær helming. Samanlögð
aflaminnkun mikilvægusm veiðistofh-
anna er yfir 300.000 tonn á ári. Á
gjafakvótatímabilinu hefur stærð flot-
ans aukist veralega, útgerðartilkostn-
aður hefur stóraukist og síðast en ekki
síst hafa skuldir útgerðarinnar fjór-
faldast á tíu áram. Það hljóta allir að
sjá að þessar staðreyndir geta ekki tal-
ist til hagræðingar í útgerðinni, og að
kvótakerfið sem slíkt standi ekki undir
hinu margumtalaða góðæri, eins og
haldið er ffarn af kvótaflokkunum.
Uppstokkun.
Frjálslyndi flokkurinn er stoltur af því,
að hafa komið tillögunni um afitám
kvótakerfisins inn í hina pólitísku um-
ræðu á Islandi. Stjórnarflokkarnir sáu
sig tilneydda til að sýna nýtt andlit í
þessari kosningabaráttu. Þeir átrnðu
sig nefhinlega á því að þjóðin hefur
ákveðið að vilja ekki sætta sig við
óbreytt ástand. Frjálslyndi flokkurinn
er eini flokkurinn, sem hefur komið
með raunhæfar tillögur til að leysa
þetta hrikalegasta sjálfskaparvíti ís-
landssögunnar.
Það er aðeins ein fær leið út úr
vandanum og hún er að leggja kvóta-
kerfið niður. Þegar það hefur verið
gert, munu allir sem nú eru í útgerð
geta haldið áffarn sínum fiskveiðum.
Miðað við núverandi aðstæður er
líklegt að starfandi útgerðir gæm með
nýju kerfi aukið aflahlutdeild sína
verulega, með hámarks nýtingu og
fullri afraksmrsgem fiskistofnanna.
Strandveiðiflotinn mun á nýjan leik
geta orðið undirstaða hráefnisöflunar á
landsbyggðinni. Ungir menn munu á
væri hægt að
nýta sérkenni
og kosti um-
hverfisins á
hverjum stað
fyrir sig.
Með stuðn-
ingi mínum við
Samfylkinguna vonast ég eftir að
okkur takist sameiginlega að byggja
upp sterkt afl sem mun stuðla að öfl-
ugum og trausmm atvinnufyrirtækj-
um sem geta greitt góð laun og stað-
ið undir styrkri velferðarþjónusm
okkur öllum til handa. Því er það
áskoran mín að þú gerir slíkt hið
sama.
Kolbrún
Reynisdo'ttir
Kolbnín Reynisdóttir
býr í Grundarfiröi og er í 6. sæti á
lista Samjylkingarinmr
á Vesturlandi
ný geta hafið
útgerð á ís-
landi. Það mun
létta til í þjóð-
arsálinni, með
nýrri sókn til
bættra lífskjara
fyrir alla og sátt
meðal manna.
Tillögur og ffamkvæmd Frjálslynda
flokksins um afnám kvótakerfisins,
mun hvorld rústa stöðugleika efna-
hagslífsins, né hag útgerðarinnar. Það
eina sem afhám kvótakerfisins gæti
slitið upp með rótum, eða megnað að
stöðva er spilling og brask með sam-
eiginlegan þjóðarauð. Kerfið sem í
andstöðu við sjálfa stjómarskrá lýð-
veldisins, mismunar einstaklingum og
byggðarlögum, í þeim tilgangi að
mylja undir nýjan forréttindahóp í
þjóðfélaginu. Góður kjósandi; F - list-
inn, listi Frjálslynda flokksins þarf á
þinni hjálp að halda á kjördag, til að
leysa þetta vandamál í eitt skipti fyrir
öll.
SiguröurR. Þórðarson skipar 1. sæti á
lista Frjálslynda flokksins á Vesturlandi.
Sigurður R.
Þórðarson
Náum sátt um sjávarútveginn
Eins og í öllum stórmálum þessarar
þjóðar hefur Sjálfstæðisflokkurinn nú
gengið ffam fyrir skjöldu í sjávarút-
vegsmálum og sent þau skilaboð til
þjóðarinnar að flokkurinn muni leita
allra leiða til þess að ná meiri sátt um
fiskveiðistjómunarkefið en nú ríkir.
Formaður flokksins lýsti þeim vilja
sínum á Landsfundi flokksins.
Sjálfstæðisflokkurinn lýsir ekki
patentlausnum heldur vilja til þess að
hafa forystu um vinnu er fæh í sér
lausn sem góð sátt gæti orðið um. Þan-
nig viljum við sjálfstæðismenn vinna.
Ná árangri og skapa ffið um aðalat-
vinnugrein þjóðarinnar, sem lands-
byggðin á svo mikið undir.
Umdeilt kerfi
Ollum er ljóst, ekki síst okkur stjóm-
málamönnum, að fiskveiðistjómunar-
kerfið er umdeilt. Alhr stjómmála-
flokkar hafa tekið þátt í að lögfesta
kvótann. I þeim hópi er sá stórbrotni
stjórnmálamaður, formaður Frjáls-
lynda flokksins, sem einhverjir hafa
stutt drengilega en um leið att í ófæra.
Lögin um stjóm fiskveiða höfðu
öðlast gildi löngu áður en ég tók sæti á
Alþingi. Ég hef hins vegar verið þátt-
takandi í því að lagfæra löggjöfina og
ná sáttum í erfiðum deilum um kerfið.
Um afstöðu mína til breytinga á kerf-
inu geta menn lesið í greinum sem ég
hef skrifað í Morgunblaðið og DV Þar
hef ég vakið athygli á því sem ég hef
tahð að þurfi að breyta. Sumt hefur ,
náð ffam að ganga, annað ekki. Auð-
vitað mun ég halda áfram viðleitni
minni til þess að ná ffam breytingum í
þágu þeirra sem allt sitt eiga undir
sjávarútvegi, en ekki í þágu sjálfskip-
aðra hugmyndaffæðinga, sem ala á öf-
und og óánægju í þjóðfélaginu, en hafa
allt sitt á þurru.
Kostir og gallar
kvótakerfis
Helstu gallar kerfisins era að mínu
mati hætta á frákasti afla, sem að mati
sjómanna er verðlítill þegar aflaheim-
ildir era takmarkaðar, óheyrilegt verð-
lag á leigu og sölu aflaheimilda og
takmarkaðir möguleikar sjávarbyggð-
anna til að bregðast við sölu aflaheim-
ilda og útgerðarfyrirtækja. Þessir gall-
ar munu verða til staðar hvort sem nú-
verandi kerfi er notað eða uppboðs-
kerfi hkt og tíðkast um sölu laxveiði-
leyfa og ýmsir þekkja mjög vel. Kapp-
hlaupið um takmarkaðar aflaheimildir
ræður verðinu, heldur því uppi og
skapar hættu á að afla sé hent. Hvaða
kerfi sem notað er, hvort sem það er
byggt á úthlutun eða uppboðssölu á
takmarkaðri auðlind, mun skapa þá
hættu að verðlitlum afla sé hent ffem-
ur en að koma með hann að landi.
Kostir kerfisins era sú stjórnun sem
á að vera hægt að hafa á sókninni með
aflamarkskerfinu og innbyggður hvati
til hagræðingar vegna þess að útgerð-
armenn vita hverju sinni um hversu
mikið þeir mega veiða og geta því leit-
að hagkvæmustu leiða við sóknina.
Hverju þarf að breyta í
kvótakerfinu?
Mér er og hefúr verið ljóst að halda
þurfi áffam að þróa fiskveiðistjómun-
arkerfið. Þar hefúr ekki verið fundin
endanleg lausn í öllum atriðum. Og
það verður að ná sem mestri sátt um
kerfið í þjóðfélaginu, ekki síst í sjávar-
byggðunum. Aflahlutdeildarkerfið
með franfyalsheimildum er hins vegar
sá grannur sem ég tel að hafi sannað
gildi sitt og út ff á því beri að þróa kerf-
ið. Það versta sem gæti komið fyrir Is-
lenskt efnahagslíf nú þegar okkur hef-
ur tekist að styrkja það veralega væri ef
öllu yrði hleypt í bál og brand með því
að leggja af stjóm fiskveiða eins og
mér sýnist ýmsir leggja til og vona að
verði. Eins og þekkt er þá kaus Alþingi
nefitd er hefur það hlutverk að gera til-
lögur um auðlindanýtingu okkar.
Miklar vonir era bundnar við starf
þeirrar nefndar. Hér vil ég nefúa nokk-
ur grundvallaratriði sem ég tel að þurfi
að skoða að loknu því starfi sem auð-
lindanefndinni er ætlað að vinna.
I fyrsta lagi þarf að tryggja að allur
afli komi að landi. Það verður ekki gert
nema með því að skapa sjómönnum
svigrúm innan aflaheimilda til þess að
koma með „meðafla“ að landi sem
annars væri hent. „Meðafli" getur
aldrei orðið nema mjög lítill hluti
aflaheimilda hvers skips. „Meðafli" á
ekki að koma til skipta milli útgerðar
og sjómanna, en gæti t.d. gengið til h'f-
eyrissjóðs sjómanna (ekki mun af
veita), til hafrannsókna eða til slysa-
vama. Ég hef ekki tekið undfr fúllyrð-
ingar um að sjómenn hendi fiski, en tel
rétt að hafa reglurnar þannig að þær
auðveldi sjómönnum umgengni við
auðlindina.
I öðra lagi þarf að tryggja eðlilega
skattlagningu hagnaðar af sölu afla-
heimilda.
í þriðja lagi þarf að ná sátt um sann-
gjamt gjald sem eðlilegt er að útgerð-
in greiði fyrir veiðileyfin og aðganginn
að auðlindinni og tengist þeim kostn-
aði sem fellur til hjá ríkissjóði vegna
nýtingar auð-
lindarinnar. Að
öðra leytá á af-
gjald að koma
fram sem eðli-
legur skattur af
hagnaði út-
gerða.
I fjórða lagi
þarf að bæta samkeppnisstöðu land-
vinnslu gagnvart sjóvinnslu og efla
stöðu ísfisktogara og strandveiðiflot-
ans sem verður að vera í betri færum
til að keppa um aflaheimildimar. Það
mun umffam annað tryggja stöðu sjáv-
arbyggðanna.
Um þessi atriði og önnur varðandi
sjávarútvegsmál er ég tilbúinn til þess
að ræða án þess að beitt sé stílbrögðum
„Hriflutíðar“. Ég sætti mig ekki við
þær ávirðingar sem dembt er yfir okk-
ur stjómmálamenn sem höfúm vilja til
þess að vinna að því að bæta fiskveiði-
stjómunarkerfið. Það er öllum til
hagsbóta að okkur takist að ná sátt um
nýtingu auðlinda okkar. Að því verki
þarf að vinna án fordóma. Það verður
verkefni næsta kjörtímabils.
Sturla Böðvarsson alþingismaður
Sturla Böóvarsson