Tíminn - 24.12.1946, Blaðsíða 8

8
gekk fé víða úti sjálfala. Sumariö áður
hafði gengið skæð hundapest á Norður-
landi, svo að horfði til vandræða með fjár-
hunda. Tóku Bárðdælingar þá það ráð að
Þrír ferðalangar á Sprengisandi. — (Ljósm.
Páll Jónsson).
senda menn suður í Hreppa til að útvega
hunda. Þeir voru þrír, sem til fararinnar
réðust, og var Jon Ingjaldsson einn þeirra.
Það var seinnipart Góu, er þeir lögðu af
stað. Þeir voru með sleða og komust með
hann suður yfir Sand, en þá var svo snjó-
laust, að þeir urðu að skilja hann eftir.
Þeim varð allvel til með að fá hundana.
Sérstaklega nefndi Jón Gest á Hæli (eldri
Gest), sem hefði verið þeim hjálplegur.
Eitthvað fengu þeir í Rangárvallasýslu af
hundum. Þeir fóru yfir Þjórsá í byggð, og
fengu fylgd og ferju inn yfir Tungnaá. —
Illt hafði verið að komast af stað með
hundana. Fluttu þeir suma í laupum
og svo á klökkum inn yfir Tungnaá, en úr
því fóru þeir að elta. Ég man ekki, hvað
hundarnir voru margir — eitthvað milli
10 og 20. Nokkuð hlánaði meðan þeir fé-
lagar voru fyrir sunnan og hljóp í fannir
á Sandinum á leiðinni norður. Til marks
um það, hvað tíðin hafði verið góð, sagði
Jón Ingjaldsson mér, að meðan hann var
í ferðinni hefðu verið byggð fjárhús og
hlöðutóft á Mýri. —
Gísli. Vigfússon, sem var uppalinn á
Reykjum á Skeiðum, sagði, að -ekki hefði
verið gefið þar fullorðnu fé þennan vetur.
Þá var þar gott sauðland, en eyðilagðist
síðar af sandfoki, þó að nú hafi verið
nokkur bót á því ráðin.
Frá síðustu ferö minni yfir
Sprengisand.
Tildrög þessarar ferðar voru þau, að
Þórður Flóventsson, sem var viða kunnur
hér á landi fyrir áhuga sinn og ferða-
lög viðvíkjandi silungaklaki, þurfti að fara
norður til að sækja fé sitt og séra Erlendar
sonar síns, sem þá var orðinn prestur 1
Odda á Rangárvöllum. Þórður hafði lengi
búið i Svartárkoti í Bárðardal, en var nú
fluttur að Odda til séra Erlendar sonar
síns. Þórður hafði aldrei farið yfir Spffengi-
sand og þurfti því að fá með sér mann, sem
kunnugur væri leið þeirri, sem fara verð-
ur, þegar rekið er fé yfir sandinn. Hafði
hann frétt, að ég myndi vera eini maður-
inn um þessar slóðir, sem kunnugur væri
leiðinni.
Ég bjó þá í Kálfholtshjáleigu í Holtum.
Kom Þórður seint í ágúst út eftir að finna
JQLABLAO TÍMANS 1946
mig og biðja mig að koma með sér norður.
Við höfðum ekki kynnzt fyrr, því að hann
var ekki kominn í dalinn, þegar ég dvaldi
þar. Nú stóð svo á fyrir mér, að ég átti
töluvert af heyi úti og var því tregur að
fara, enda farinn að ryðga í leiðinni, þvi
að nú voru liðin 36 ár frá því, að ég hafði
farið yfir Sandinn. En það sannaðist oft,
að „römm er sú taug. er rekka dregur föð-
urtúna til“. Mig langaði til að fara. Réðist
ég loks til fararinnar og lagði til tvo hesta.
Skyldi lagt af staö 29. ágúst (þetta var
árið 1919), og var ákveðinn staður, þar
sem við skyldum hittast, því að nokkuð
langt var á milli. Veður var slæmt hinn
tiltekna dag, rok og rigning. Samt kom-
umst við að Galtalæk, efsta bæ í Land-
sveit. Þar hefir ætíð verið búskapur góður
og rausn mikil. Bærinn er skammt frá
Heklu, og bar þar oft gesti að garði, í þeim
erindum að fá gistingu og fylgd á Heklu.
Við lögðum af stað frá Galtalæk næsta
morgun, og fylgdi bóndinn, Finnbogi
Kristófersson, okkur inn yfir Tungnaá.
Við höfðum fengið leyfi hjá Holtamönn-
um að fá annan bátinn inn yfir Tungnaá
og hafa hann fyrir innan ána, þar til við
kæmum aftur. Ég hefi ekki getið þess, að
Holtamenn (Ásahreppur) eiga afrétt fyrir
norðan Tungnaá og verða að flytja fé sitt
yfir hana á vorin, og að mestu á haustin
suður yfir, og verða þeir þá að hafa báta.
Löng er afréttarferð þeirra framan frá
sjó, og langt norður á Sprengisand. Þeir,
sem lengst fara, eru 9 daga, og er það víst
lengsta fjallferð á landi hér.
Þá vík ég aftur að ferð okkar Þórðar.
Næstu nótt vorum við á svonefndum
Klifshagavöllum og svo i Eyvindarveri.
Veður hafði verið allgott síðustu daga, en
nú gerði norðanrok, og reif ofaii af okkur
tjaldið, og lögðum við af stað með birtu.
Tók þá að snjóa, og varð talsverður bylur,
en nú voru vörðurnar til hjálpar, sem
komið höfðu á Sandinn síðan ég hafði
verið þar siðast á ferð. Var það hið þarf-
asta verk, en Daníel Bruun lagði til pen-
inga í vörðuhleðsluna, og er vonandi, að
vörðum þessum verði haldið við. —
Við komust klaklaust yfir Sandinn og
og áðum fyrir norðan Kirðagil. Svo héld-
um við niður Mjóadal. Gengur hann fram
af Bárðardal, og er mjög langur. Var þá
þoka og rigning og tekið að dimma, en
það var enginn vandi að rata, því að það
er farið meðfram Mjóadalsá. Um síðir
komum við að bæjarrústum i Mjóadal,
sem eru yzt í dalnum. Sagði Þórður þá:
„Allt tekur enda nema eilífðin“.
Þótti honum dalurinn vera langur. ís-
hóll var næsti bær, hliðstæður við Mjóa-
dal. Voru bæir þessir þá fyrir löngu komn-
ir í eyði. Milli þessara bæja var brattur
háls og óglöggur vegur þar, og treysti ég
mér ekki til að rata það í myrkri. Við
vorum því þarna um nóttina og lágum úti,
því að tjaldið skyldum við eftir við Kiða-
gil þar til suður yrði farið. Þegar birta
tók, héldum við af stað og komum að
Mýri um fótaferð, og fannst mér þá, að
ég væri heim kominn. Hvíldi ég mig þar
og svaf, en fór um kvöldið út að Stóru-
völlum. — Þórður lét ekki á sjá, þó að
kominn væri nokkuð á sjötugsaldur, og
reið strax á stað í ýmsar útréttingar. Ég
ferðaðist um fram dalinn og var að leita
eftir að fá kynbótahrúta. En nú var ann-
ríki við heyskapinn, sem hafði gengið illa
um sumarið. Jörð var mjög kalin frá vor-
inu Voru valllendisengj ar hvítar yfir að
líta, og sást varla grænt strá á þeim. Mér
tókst að fá þrjá hrúta, og ávísun á þann
fjórða fram á afrétti. Tryggvi í Víðikeri
sagðist eiga þar þrjá hrúta, og ef ég fyndi
þá, mætti ég taka einn. Þetta tókst, þegar
þar að kom. Ég fann hrútana, og fór með
einn þeirra suður.
Ég hélt nú fram að Svartárkoti. Er það
óralöng bæjarleið frá Víðikeri. Bærinn
stendur við Svartárvatn, þar sem Svartá
rennur úr því. Fagurt útsýni er þar, en
mér fannst samt, að ég væri kominn í
óbyggðir, enda er örstutt þaðan í Ódáða-
hraun. Samt vakna góðar endurminning-
ar um komuna þar. í Svartárkoti bjó þá
Snæbjörn, sonur Þórðar Flóventssonar,
sem tekið hafði við jörðinni af föður sín-
um. Það var búið að smala, þegar ég kom
þar. Féð var mest í heimahögum og heimt-
• ur allgóðar.
Samferðamaður bættist við suöur, Jón
Tryggvason frá Litluvöllum, sem vildi
skoða sig um á Suðurlandi. Þórður keypti
hryssu handa honum að ríða suður —
hafði raunar tvo hesta, en farangur okk-
ar var töluverður, því að búizt var við
langri útivist.
Tveir dilkar voru skornir í nestið og
matbúnir, og áður en lagt var af stað, var
vitjað um silunganet, svo að við gætum
fengið nýjan silung. Lögðu þeir Jón og
Þórður svo af stað með féð, en ég var
eftir og skyldi ég sjá um allan útbúnað.
Ég byrjaði á því að skoða í búrið, og var
þar allgott um að litast. Tók ég nú að
raða niður í koffort og kassa — blóðmörs-
keppum, kjöti, brauði og jólakökum, og
ýmsu góðgæti.
Þótti húsfreyjunni ég vera allharður í
kröfum. En við skildum þó sátt, að ég
hygg. Ég lagði svo af stað og náði brátt
rekstrinum. Ég sagði Þórði, að ég hefði
sópað innan búrið, en hvort það yrði nóg,
tissi ég ekki, því að margt gæti komið
fyrir á langri leið. En það fór svo, að
nestið varð nóg. —
Fyrsta daginn fórum við suður í Koll-
múladal, sem liggur að Skjálfandafljóti að
austan. Við höfðum ekki tjald okkar, sem
var geymt við Kiðagil, og lágum því úti
um nóttina. Að morgni skyldi svo fara
vestur yfir fljótið, en það var þar orðið
heldur vatnsminna en í byggð, en samt
sund á fénu. Við höfðum góða forustuá,
sem lagði strax út í, og gekk þetta allt
slysalaust. Var svo haldið að vestan upp
með fljótinu, sem er venjulega leiðin, og
höfðum við náttstað í Kvíum fyrir norðan
Kiðagil. Þá höfðum við náð í tjaldið.
Næsta dag var farið fram á Tjarnardrög.
Er það fremsti haginn norðan við sand-
inn, en hann var nú mjög lélegur, en það
varð að stytta næsta áfanga eins og hægt
var, en þá átti að komast í Jökuldal. Éins
og fyrr segir er Jökuldalur, öðru nafni
Nýidalur, norðvestan í Tungnafellsjökli,
austan við Sandinn, og er það mikill krók-
ur af vanalegri leið að koma í dalinn, en
sé verið með fé, verður að hafa þar á-
fangastað. Með því móti má skipta Sand-
inum í tvo áfanga. Ég gat þess áður, að
við höfðum forustuá. Það virðist í fljótu
bragði, að þess mundi ekki hafa þurft á
auðri jörð, en það kom að góðu gagni.
Hún fór alltaf á undan, og var oft löng
halarófan, líkt og þegar fé rennur í spora-
slóð í ófærð. Við áðum nokkrum sinnum til.
að hvíla féð. Lagðist það þá í hnapp, því
að ekkert var að kroppa — hvergi sást
stingandi strá. Eitt lamb fundum við á
leiðinni. Var það að norðan, og tókum við
það með. — Tólf tíma vorum við úr
Tjarnardrögum suður í dal, og var þá
skepnunum mál að fá björg.
Dalurinn er lítill, liklega svo sem hálf-
tíma gangur eftir honum endilöngum. í