Tíminn - 24.12.1946, Blaðsíða 19

JÓLABLAÐ TÍMANS 1946
19
INGDLFUR DAVIÐSSDN, MAGISTER:
LÍTÍLL FERDAÞÁTTUR
Árdegis 25. júní var veður fagurt. Par-
þegarnir stigu inn í flugvélina á Reykja-
víkurflugvellinum. Vélin ekur af stað eftir
flugbrautinni. Hraðinn eykst óðum, vélin
vaggar ögn eins og bíll, en skyndilega
verður hreyfingin mýkri, við erum komin
á loft. Lítil telpa kastar upp í bréfpoka,
sem flugfreyjan kemur með.
Upp stígur vélin, Reykjavík blasir við
beint undir okkur. Brátt er flogið yfir eld-
brunninn Reykjanesskagann. Borgin hverf-
ur í fjarska, en grá og svört brunahraunin
blasa við. Er æði eyðilegt um að litast og
ber furðu lítið á græna gróðurlitnum. Grá-
mosinn á heiður skilið. Hann hylur hraunin
að mestu eins og voðfelld ábreiða og býr
til gróðurmold handa grösum og öðrum
blómjurtum. Grámosinn lætur lítið yfir sér.
En hann er samt einhver duglegasti braut-
ryðjandinn í gróðurríki landsins. — Þoku-
bakki hylur suðurbrún Reykjanesfjallanna.
Landið er horfið og sér nú aðeins haf og
himin. En brátt hverfur hafið líka, því
flogið er skýjum ofar. Einkennilegt er að
líta niður á skýin. Þau eru eins og hrím-
grátt fjalllendi, með hnjúkum og dölum
eða líkjast stundum risavöxnum öldum,
áður en þær brotna. Þegar flugvélin snertir
skýjabólstra, kippist hún við eins og alda
skelli á bát. Plogið er hátt. Sumir kenna
litilsháttar ónota í eyrum og á einstaka
sækir svefndrungi. En flestum líður ágæt-
lega. Þetta er eins og að sitja í sófa heima
hjá sér, síðan komið er upp fyrir skýin.
Nú erum við suður af Pæreyjum, segir
flugmaðurinn, og flugfreyjan færir okkur
te og brauð, ágæta hressingu. Börnin ganga
brosleit fram og aftur milli sætaraðanna
og gægjast út um gluggana. Veður er gott
og glittir stundum í hafið langt niðri. Svo
er flogið inn í þokukaf.
Við nálgumst Skotland. Allt í einu rofar
til og við sjáum land. Breiðafjarðareyjar
— varð einum að orði, og ekki að ófyrir-
synju. Þarna er urmull eyja með kletta-
borgum og mýrasundum, víkum, sundum,
vogum og strjálli byggð alveg eins og
heima. Skotarnir, sem til íslands fluttust
á landnámsöldinni, hafa eflaust unað sér
vel við Breiðafjörð. Brátt verður landið
frjósamara og byggðin þéttari.
Við lendum í Prestvík eftir 4 stunda flug
\ og fáum okkur hádegisverð. Þar eru stór-
vaxin tré og blómskrúð mikið.
Brátt er haldið af stað að nýju með ann-
arri flugvél og flogið í þoku yfir Norðursjó,
áleiðis til Danmerkur. Þokunni létti þegar
að Jótlandssíðu kom. Danmörk er eins og
aldingarður úr lofti að líta. Allt er skrúð-
grænt. Víðlendir akrar og skógarteigar
hvarvetna og þéttbýli mikið. Jótland, Fjón,
Sjáland — allt virðist þaulræktað.
Við lendum á Kastrupflugvelli, rétt við
Kaupmannahöfn eftir 4 stunda flug frá
Skotlandi og höfum verið fljótari að fljúga
milli íslands og Danmerkur heldur en t. d.
að ferðast í bil frá Reykjavík til Akur-
eyrar. — Kaupmannahöfn ber mjög hinn
sama svip og þegar ég sá hana síðast —
fyrir 10 árum. Skemmdir hafa ekki orðið
teljandi í stríðinu. Ber miklu minna á rusli
frá ófriðartímunum en hér heima. Braggar
sjást ekki, heldur aðeins fáein loftvarnar-
byrgi — að mestu neðanjarðar —• á Ráð-
hústorgi og víöar. Eru Danir aumir yfir
þeim og þekja þau grassverði og blómum,
svo að þau óprýði ekki borgina. Tæplega
er eins létt yfir borgarbúum og áður var.
Virðist hernámið og stríðið hafa farið í
geðið á þeim og það að vonum. En ekki
fannst mér það bitna neitt sérlega á ís-
lendingum. Njóta þeir að jafnaði vinsemd-
ar í Danmörku. Helzt eru það blaðamenn
í Kaupmannahöfn, sem gremst velgengni
Frónbúans og hrista eitthvað úr klauf.
Margt skortir í Danmörku, t. d. ýmsan
fatnað o. fl., en mest virðist mér Hafnar-
búum hrjósa hugur við eldiviðarskort-
inum. Kol eru mjög af gjtprnum skammti
og dönsku skógarnir eru of litlir til úrbóta.
Eru víða lestir á ferð með háfermi af mó
og heilar herfylkingar af móhraukum ber
fyrir augu úti í mýrunum. Mikið bölvuðu
blöðin Bramsnæs bankastjóra 1 sumar.Hann
flutti inn afardýran amerískan bíi í sumar
hahda sér og leyfði innflutning á 12 smá-
lestum af hjólaskautum frá Englandi, en
kol og fatnað fáum við ekki, sögðu þau.
Svíar ferðast í hópum til Hafnar og hafa
nóga peninga, en Danir verða að grátbiðja
Bramsnæs um 25 kr. í farareyri til Sví-
þjóðar — og fá færri en vilja. Mat hafa
Danir alltaf haft nægan og verður ekki
annað sagt en að þeim líði mjög sæmilega.
Rikið er skuldugt, en almenningur hefir
fremur rúm peningaráð og eru lausajú á fé
en áður. Rann mikið fé frá herliðinu í vasa
landslýðsins á hernámsárunum — á svip-
aðan hátt og hér heima. Hatur á Þjóðverj-
um er mikið í Danmörku, en samt hata
Danir og fyrirlíta landa sína, er liðhlaupar
gerðust,- miklu meir og líta naumast á þá
sem menn — dæma þá í fangelsi og fé-
sektir. En margir vilja aðeins láta hund-
elta þá forhertustu, en láta hina eiga sig.
Ella sé hætta á því að í landinu verði fjöl-
menn stétt full af hatri, fái hvergi vinnu
og verði erfiður ómagi á þjóðinni. En við
slíku mega Danir sízt nú, því að vinnuafl
vantar tilfinnanlega. Er talsvert los á fólk-
inu hér eins og víðar. Verkafólk streymir
úr landi til Svíþjóðar, Noregs, Englands,
íslands og fleiri landa. Ungir menn sækjast
eftir að komast í siglingar. Er það sama
saga hvarvetna, — útþráin hefir magnazt
eftir öll höftin og lokun 'landanna á stríðs-
árunum. —
Ég dvaldi um tíma á jurtasjúkdóma-
tilraunastöð danska ríkisins í Lyngby,
skammt utan við Kaupmannahöfn. Eru
þar trjágarðar miklir við Konungsveginn
gamla, en að baki víðlendir kornakrar og
sykurrófureitir. Aldingarður er rétt hjá
stöðinni, en hún er iðgræn utan af vafn-
ingsviðum. Þarna er unnið að rannsóknum
jurtasjúkdóma, menn sendir út um land
að skoða akra og garða, ýms lyf og varnar-
ráð reynd, gefin út leiðbeiningarit o. s. frv.
Verið var t. d. að reyna öflugt lyf, sem
drepur eða lamar flestar tvíkímblaða jurtir
svo sem arfann illræmda, fífla o. fl., en
skemmir ekki korn og gras teljandi. Er
búizt við að lyfið henti vel til eyðingar
illgresi í kornökrum og grasblettum að
minnsta kosti. Eigi að nota það í kartöflu-
og rófnagörðum hér á landi, verður senni-
lega að nota það sem tröllamjöl, áður en
grösin koma upp. Þar var líka reynt hið
fræga D.D.T. lyf, annað, sem flýtir þroska
tómata, enn önnur, sem örva rótarmyndun
græðlinga, ýms sótthreinsunarlyf jarðvegs
o. fl. o. fl.
Oft er kvartað um jurtakvillana hér
heima, en samt eru þeir fleiri og skæðari
í Danmörku. Þykir þar sjálfsagt að nota
ýms varnarráð, sem hér þykja fyrirhafnar-
mikil, og illa gengur að fá almennt fram-
kvæmd.
Búsældarlegt er hér yfir land að líta. /
Allt er grænt. Kornið bylgjast í golunni og
út um gluggana á landbúnaðarskólanum,
þar sem ég bý, má seilast í epli og perur.
Er þungur þytur í skóginum, líkt og lækj-
arniður teða brimhljóð í fjarska heima.
Heita má, að trjálundur sé um hvern bæ
og skjólbelti eru víða kringum akra og
garða. Landið er frjósamt nú orðið, að
miklu leyti vegna þrotlausrar iðni bænd-
anna öld eftir öld. Ekki hafa öll þessi gæði
fengizt fyrirhafnarlaust.
En víðar er guð en í Görðum. Akrar geta
víða þakið íslenzkan völl i framtíðinni. Það
hefir Klemens á Sámsstöðum manna bezt
sýnt okkur og sannað. Kartöflur, rófur og
káltegundir vaxa hér vel og við höfum
jarðhitann, sem Danir sáröfunda okkur af.
Gróðurhúsin íslenzku ná nú yfir rúmlega
5 ha. svæði. Blómin þaðan skreyta margt
heimilið, en mikilsverðari eru samt tómat-
arnir og gúrkumar.g Tómatarnir eru epli
íslands, hollir og fjörefnaríkir. Er æði
mikið heilsusamlegra fyrir börnin að borða
þá, heldur en kjarnlaust og oft óhollt svo-
nefnt sælgæti og sætindi.
Ég minntist á skjóltrén umhverfis akr-
ana í Danmörku. En hve miklu meiri er
ekki þörfin á skjólbeltum í okkar vind-
blásna landi. Og það er vel hægt að rækta
þau. Bæði birki og víðir eru nógu harðgerð
til þess. í skógarskjólinu geta bæði ýmsar
garðjurtir og korn þrifizt prýðilega á ís-
landi. Akrar fornmanna hafa eflaust notið
skógarskjólsins í ríkum mæli langt fram
eftir öldum. Við getum og verðum að klæða
landið skógi að nýju. Sannast hér, að: „í
bjarkaskjóli feður fyr á Próni byggðir
reistu. Nú blæs um auðan bæjarhól, því
burtu eru gömul skjól — en fé og búi fam-
ast bezt í faðmi hlýrra skóga.“
Danmörk er hlýrra land og frjósamara
en ísland. En við eigum líka ýms gæði, sem
Dani vanhagar um, fiskimiðin auðugu,
vatnsaflið, jarðhitann, gnægð ræktanlegs
lands o. s. frv. ísland er að ýmsu leyti auð-
ugt land, sem fætt getur og klætt miklu
fleiri íbúa en nú, ef menn aðeins vilja
vinna að því marki. „Þið eigið gott, með
hitaveituna og rafmagnið,“ sögðu Danir,
„og allar amerísku vélarnar og nýju
skipin,“ bættu margir við. „Þið fylgizt með
tímanum, en við höfum dregizt aftur úr
í bili.“
Heimleiðis hélt ég með Drottningunni.
Tundurdufl sáust enn á siglingaleið undan
Noregsströndum. Þótti mörgum sjóferðin
löng og leiðinleg, enda margur sjóveikur.
Skipin eru að verða hálfúrelt farþega-
flutningatæki. Flugvélarnar eru nýi tím-
inn, farartæki framtíðarinnar. Skipið var
6 sólarhringa milli Hafnar og Reykjavíkur,
flugvélin 10 tíma.
Það talar sínu máli glöggt ög greinilega.