Tíminn - 24.12.1946, Síða 24

24
JÓLABLAÐ TÍMANS 1946
HANS LARSSON:
Gildi
Ég man eftir gömlu samtali eða hvað það
nú var, þar sem meðal annars bar á góma
skáldskap Jakobsens, — danska skáldsins.
Vinur minn lýsti fyrir mér áhrifum þeim,
sem bækur hans höfðu haft á sig. Þær
höfðu breytt lífsskoðun hans. Þar lærði
hann fyrst að þekkja lífsskoðun natúral-
ista. Prelsið, Guð, — þetta allt hvarf hon-
um samstundis. Hann var fyllilega sigrað-
ur. En nýja lífsskoðunin gaf hon-
um ekki gleði. Til náttúrunnar og með
henni, sagði hann, hafði ekki sama yndis-
leik og áður, þegar árin liðu. Gildi lífsins
var glatað honum.
Svipuð er reynsla margra.
En ég er hræddur um, eða réttara sagt
gleðst ég yfir því, að sjá, að í þeim þreng-
ingum skjátlast okkur og gildi lífsins er
varanlegt.
Það, sem gefur lífinu gildi sitt, hefir ein-
hvern tíma samlagast þeirri lífsskoðun,
sem við höfðum, og okkur finnst að sú sam-
eining sé meira en hún er, nefnilega óhjá-
kvæmilegt orsakasamband, sem hún er alls
ekki.
Menningarsagan er mikil röð af upp-
lausn svona sambanda. Fyrst virðist að
falli einar eða aðrar umbúðir, sé þar
með öllu lokið, — svo verða umbúðirnar
rifnar niður, en bak við þær finna menn
form til verndar lífsgildinu og svo koll af
kolli. Sá, sem trúir kennisetningunni ein-
strengingslega, heldur að öllu sé lokið,
jafnskjótt og bókstafur brestur í kenning-
unni. Kenningin um sköpun heimsins á sex
dögum féll, og þó varir kristindómurinn.
Síðan fellur trúin á innblástur margra rita
ritningarinnar, og þó varir kristindómur-
ARTHUR LUNDKVIST:
Hefir þú séð sveitina á sumrin?
Hefir þú séð bæina í sveitinni, gömlu
bæina, þar sem lífið er ennþá ungt, ferskt
og óbrotið?
Hefir þú séð ungar dætur sveitanna
greiða hár sitt, eða þvo fætur sína í lækn-
um á kvöldin, eða baða sig milli blónwma í
skjóli bak við lundinn, eftir heitan dag um
sláttinn?
Hefirðu séð bóndann brýna ljáinn í ágúst
undir aldintrénu, meðan bráðþroska perur
falla til jarðar, þegar vindur leikur í lauf-
krónunum?
Hefir þú séð konu beygja sig milli blóm-
anna og grafa fram úr moldinni fyrstu
jarðeplin, fölrauð á lit?. .
Komdu og sjáðu sveitina á sumrin.
Drekktu spenvolga mjólk úr fötu hjá
stúlkunum snemma morguns.
Klifraðu eftir krossberjum og ettu þau
með stúlkunum, sem tína þau og standa í
háum stigum við stóru trén, meðan vind-
inn leikur í kjólum þeirra.
Liggðu í grasinu út við sáðreitinn og
lífsins
inn. Svo varðar það guðdóm Krists og þó
eigum við trú. Svo látum við allan kristin-
dóminn falla og lífið eftir dauðann, sömu-
leiðis er trúin á hið góða og starfið fyrir
almanna heill varir þó eftir sem áður. Og
þar með gildi lífsins.
— Og svo? spurði vinur minn.
— Þú átt við að það megi halda áfram.
— Já. Hvað finnst þér um frelsið? Ef
maður efast um það?
— Það er verra.
— Hvað er svo gott við þetta allt, ef mað-
ur gerir ekkert sjálfur, en er bara eins og
vél?
— Frelsið er örðugt fyrirbæri, hvort
heldur að efast um það eða trúa á það. Ég
veit, að þar er veiki punkturinn. Ég hefi
aldrei fundið lífstrú mina í verulegri hættu,
nema vegna efans um frelsið. En, — svo að
við getum áttað okkur á spurningunni um
frelsið, — er þar í raun og veru síðasti á-
fanginn?
— Heldur þú að það geti lika verið um-
búðir?
Já. Guð veit, að stundum hvarflar það
að mér að jafnvel þaö gæti verið. Gildi lífs-
ins liggur, held ég, ekki í neinu. Það liggur
í sjálfu sér. Það liggur í okkur sjálfum.
Maðurinn er einvaldur í þeim efnum. Við
viljum að lífið hafi gildi, og þá hefir það
gildi. Svo að þér finnist lífið eiga sér inni-
hald þarft þú að finna vit og tilgang í því.
— Já, en ef við höfum nú enga trygg-
ingu fyrir því að heimurinn lúti skynsam-
legri forsjón? Ef allt er stefnulaust og
heimskulegt reiðuleysi?
— Það er vit í tilverunni strax og ein-
hver vill hafa vit í henni. Fyrsta angrið yf-
AveiÉ//za P
hlustaðu á hvísl og klið axanna, þungra og
þroskaðra.
Nem þú leyndarmál akursins og skynja
sögu lífsins.
Taktu gullhænu á fingur þér og láttu
hana líða burt eins og rauðan neista.
Hlusta þú á niðinn í stóru trjánum í mið-
dagstímanum og finndu tímann standa
kyrran eða líða hægt áfram eins og breitt
og djúpt fljót.
Lifðu kvöld sveitabæjarins snemma í
júní, þegar heggurinn blómstrar í garðin-
um, eða um uppskerutímann, þegar veg-
urinn er þakinn þroskuðu korni.
Lifðu næturnar ljósu, þegar lynghænan
kurrar og hestar ganga í haganum hjúp-
uðum léttri þoku, þegar kettirnir læðast til
veiða út með akurreinunum og ungir elsk-
endur sitja hjalandi undir runnum heggs-
ins.
Komdu og sjáðu sveitina á sumrin, og
gömlu bæina, þar sem lífið er ennþá ungt,
ferskt og óbrotið.
Halldór Kristjánsson þýddi.
ir því að vitið vanti, — það er vit. Strax og
einhver með skynsamlega afstöðu er með,
verður allur leikurinn alvara. Þá er komið
eitthvað, sem úrslitaátök standa um, sem
lifacf er fyrir. Hvort það sigrar eða ekki, —
lífið er þó eitthvað. Það hefir tilgang. Láttu
mig berast á straumi lífsins í litlum báti,
sem ég hefi enga stjórn á, — þannig finnst
mér það vera, — og meðan höfuð mitt
stendur upp úr straumnum og ég get séð
og skapað mér skoðanir, glaðzt og hryggzt,
er eitthvað fagurt við lífið og það nokkurs
virði.
Eins og ég -sagði vini mínum, þekki ég
þetta nú. Einn einasta tón með viti frá
hjarta, — einn hljóm, sem þú þekkir svo
vel aftur, hvar sem sál lætur til sín heyra
eitt hljóð, knúið fram af örvæntingu, 1 sorg,
í gleði, — það er nóg til að umlykja mig
hlýju, trausti og öryggi. Það er sem ég
gengi meðal vitfirringa og heyrði rödd
vinar míns, og ég greindi þennan hljóm
gegnum allan brjálæðiskliðinn. Og ég legg
mig til hvíldar við þennan hljóm, ham-
ingjusamur að hafa lifað og fengið að
heyra.
Halldór Kristjánsson þýddi.
Ín/uSal r/'aJ/a/naPt
T/
ur
Drög að mynd af ensku skáldi.
Guð býr ekki hátt í himnunum.
Hann er í myrkrinu, í djúpinu.
Ásýnd hans er dimm og dularfull.
Hún brosir í malbiki borgarinnar,
þar sem Magdalena gengur um göturnar.
Hún brosir í námunnar brotum, —
svörtum kolum.
Hún brosir í dökkri mold,
þar sem steinar og lindir sofa.
Inni í skóginum, úti á grundunum
eigum við að finna hið upprunalega, sanna,
og bera það til borganna.
Lindir skulu hlæja við hliðin,
gróður vefjast um verksmiðjuþil,
og þrúgur munu þroskast á þaki uppi,
Litið ykkar ljósu hendur í mold,
að þær verði ekki visnar.
Gerið ykkur bað í bláu vatni.
Hafizt við úti í haganum, — biðjið hljótt,
— andið djúpt, — meðan tungl í fyllingu
líður á loft.
Þið konur —
því skylduð þið girnast að vera eins og
gljáandi málmur?
Hvers vegna elskið þið allt þetta kalda silki?
Þið eruð mold og akur og eigið ríkar,
duldar mjólkuræðar.
Þið eruð tré, þakin grænum berki.
Takið hlýrri vordögginni hljóðar og naktar,
opnar fyrir vindum, sem færa ykkur fræ.
Djúpt í moldinpi greini ég guð.
í greftri námunnar finn ég hann.
Líka er hann djúpt í líkama mínum
og ég finn ilm hans í andblæ vara þinna.
Halídór Kristjánsson þýddi.