Tíminn - 23.12.1959, Síða 1

JÓLAHUGLEIÐING
eftir séra Sigurð Stefánsson,
vígslubiskup
' Engin hátið á meiri myndgnótt
óg líkingaauð en heilög jól. Litum
t. d. á fyrsta versið í hinum al-
kunna, stórbrotna lofgerðarsálmf,
sira Valdemars, „í dag er glatt“, og
virðum fyrir oss allar myndirnar,
sem þar koma fram i sterkum and-
stæðum:
„í dag er glatt í döprum hjörtum,
því Drottins Ijóma jól.
í hiðamyrkrum nœtur svörtum
upp náðar rennur sól.
Er vetrar geisar stormur striður,
þá stendur hjá oss friðarengill
blíður,
og þegar Ijósið dagsins dvín,
oss Drottins birta kringum skín.“
Skyldi annars jólunum nokkurn
tima hafa verið lýst jafn rétt og
ógleymanléga fallega og i þessum
héndingum? Þar sem hið dapra
hjarta fagnar og gleöst. Þar sem
Ijósið skín í myrkrinu. Þar sem
engill friðarins, blíður og fullur
miskunnar, stendur allt i einu við
hlið vora og kyrrir alla storma og
mildar alla baráttu mannlegs lifs.
Og vilt þú nú ekki, lesandi góður,
velja þér einhverja af þessum
myndum jólanna, einhverja eina
þeirra, í þetta sinn?
Ég veit, að þœr eru þér allar
kœrar og hugfólgnar.
Þú hefur svo oft lifaö gleöileg
jól. Þú hefur svo oft séð, hvernig
sorg og angist fór á flótta midan
þeirri fagnaöarfrétt, sem boðaði
fœddan frelsara. Þú hefur aldrei
vitað einlœgari og hreinni gleði
ungra og gamalia en þar, sem jól
voru haldin. Né þvilik umskipti,
þegar svartasta skammdegið breytt
ist allt í einu í skínandi Ijóshaf.
En jafnast nokkuö á við frið
jólanna? Lýsir nokkurt eitt orö eða
hugtak betur þvi öllu, sem þessi
mikla hátið hefur aö bjóða mönn-
unum?
Friður jóilanna, himneskur og
heilagur friður þeirra, er það ekki
hann, sem er hin stœrsta gjöf þess-
ara blessuöu daga? Og er það ekki
hann, sem vér innst inni þráum
heitast — og allur hinn striðandi
heimur?
Ef til vill sýnist samt fátt öllu
fjarlœgara. Friðurinn er ekki allt
af ytra einkenni þessarar hátíðar.
Síður en svo. Vér lifum á liávaöa-
sömum timum. Friðlýstu svœðin á
vettvangi dagsins verða færri og
fœrri. Og kringum jólin er ekki
mikil kyrrð að jafnaði. Kannski
sjaldan minni en þá. Hátíðahald
þeirra snýst meir og meir í þá átt.
Jólin lúta að því leyti tizku og tíð-
aranda eins og flest annað.
En þrátt fyrir það eru þau fyrst
og fremst hátið friðarins.
Það finnst, þegar Ijósin eru
kveikt og gleðin geislar úr hverju
andliti. Þegar vinarhöndin þrýstir
og hin hlýja, fagra kveðja snertir
hjarta vort. Þegar klukkurnar
kalla og vér heyrum enduróminn
af rödd engilsins, sem boðar mik-
inn fögnuð, og lofgerðina: „Dýrð
sé Guði i upphœðum og friður á
jörðu með þeim mönnum, sem
hann hefur velþóknun á.“
Eitthvað af friði jólanna var
mitt í öllu umstangi þeirra og önn,
og i undirbúningi og hátíðarhaldi
hinna mörgu heimila. Og fri&ur
jólanna vitjar þín, þar sem þú stig-
ur hljóðum skrefum, einn saman
eða í fylgd þinna nánustu, að jöt-
unni i Betlehem. Hann mœtir þér
i helgidóminum, kirkjunni þinni,
hvert sem hún er með háreistum
hvelfingum eða lágu þaki.
„Sá friður er svo mikill og svo
dýr, að án hans er enginn friður,“
sagði meistari Jón einhverntíma.
Og getum vér ekki öll fallizt á þá
skýringu?
Þaö hefur enginn flutt heimin-
um boðskap friðarins eins og hann.
„Sá friður er svo mikill og svo
dýr, að án hans er enginn friður,“
sagði meistari Jón einhverntíma.
Og getum vér ekki öll fallizt á þá
skýringu?
Það hefur enginn flutt heimin-
um boðskap friðarins eins og hann,
sem vér nú erum að tigna og til-
biðja. Það var ekki tilviljun, að
hersveitir himnanna sungu við
fœöing hans löfsönginn um frið-
inn. Friðarhöfðingi var hann
nefndur, áður en hin fyrstu jól
runnu upp. „Sœlir eru friðflytj-
endur, því að þeir munu Guðs syn-
ir kallaðir verða,“ sagði hann sjálf-
ur á Fjallinu, þegar hann talaði
eins og sá, sem valdiö hafði. Hans
eigið tigna heiti bera þeir, sem
flytja frið og sátt meðal mann-
anna, ekkert minna.
Kristnir menn hafa heldur aldr-
ei getað verið i vafa um boðskap
Krists og kirkju hans í þessum
efnu.ni. Hann sjálfur er friðarhöfð-
inginn, og málstað hans veröur
ekki þjónað, nema með þvi, að
vinna að liugsjón friðarins og setja
hana öllu ofar.
Aldir og kynslóðir hafa játað þá
trú og heitið henni hollustu. En,
friðarkonungur, livar er riki þitt?
Hljótum vér ekki að spyrja svo,
þegar vér skoðum i eigin barm, þar
sem vér geymum vor margvíslegu
kvíða- og áhyggjuefni? Þar sem vor
órólegi hugur spyr og leitar í sí-
fellu, oft án þess að fá svar eða
finna? Og, þefar vér horfum yfir
mannlífið, fullt af baráttu, ógn og
ótta?
Oss vantar frið, frið i vora eigin
sál og frið á samferð vorri og í
samskiptum viö mennina, frið á
jörðu. —
„En þaö bar til um þessar mund-
ir — — — — Og engillinn sagði
við þá: Verið óhrœddir, þvi sjá, ég
boða yður mikinn fögnuð, sem
veitast mun öllum lýðnum; því aö
yður er i dag frelsari fœddur —- —
-----þér munuð finna ungbarn
reifað og liggjandi í jötu. Og í
sömu svipan var með englinum
fjöldi himneskra hersveita, sem
lofuðu Guð og sögðu: Dýrð sé Guöi
i upphœðum og friður á jörðu með
þeim mönnum, sem hann hefur
velþóknun á.“
Jólin eru til. Þau eru staðreynd
í sögu heimsins. Nýja ártalið, sem
brátt verður farið að skrifa, er ein
sönnun þess. En þó ekki sú stœrsta.
Það er friöur jólanna. Sá friður,
sem er „svo mikill og dýr, að án
hans er enginn friður,“ eins og
Vidalin sagði forðum.
Vér eigum raunar ekki þann
frið, mennirnir, hvorki einstakl-
ingar né samfélag, ekki til fulln-
ustu. En liann býr i vorri dýrustu
og sælustu jólagleði. Þegar vér
nálgumst þaö heilagasta af öllu
heilögu. Þegar barnseðlið í voru
eigin brjósti tekur öll völd. Þegar
vér þráum ekkert eins heitt og það
að finna frið i sál og mega hverfa
öll og óskipt, í faðm Guðs og vera
hans börn.
Og er það ekki einmitt hœsta
liugsjón þess, sem vakir i dýrleg-
ustu draumum mannanna um
gleðileg jól? Aö einhvern tíma
verði heilagur friður þeirra allt í
öllu, ekki aöeins um skammvinna
stund, meðan hátíö er haldin, en
í gervöllu lífi manna og samskipt-
um þjóða?
Það fannst skáldinu, sem feg-
urst söng á íslenzka tungu um frið
á jörðu:
„Friðarins Guð, in hœsta hugsjón
mín,
höndunum lyfti ég í bœn til þín.
Kraftarins faðir, kraftaverkið
gjörðu:
Gefðu mér dýrðar þinnar sólarsýn,
sigrandi mœtti gœddu Ijóðin
min, —
sendu mér kraft að syngja frið
á jörðu!“
Gerum eitthvað svipað að vorri
jólabœn í þetta sinn. Samstilltir
hugir megna mikils. Og á jólum er
gott aö biðja. „Sá friður er svo
mikill og svo dýr.“
Mœttum vér eignast hann í
sannleika og hylla þannig hið
blessaða barn. Taka þannig þátt í
lofgerðinni, sem hœst stígur á
hverjum jólum: „Dýrð sé Guöi í
upphœðum og friður á jörðu með
þeim mönnum, sem hann liefur
velþóknun á.“