Tíminn - 12.07.1960, Blaðsíða 5

TÍMINN, þriðjudagiim 12. júlí 1960.
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framicvaemdastióri: Tómas Árnason Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarmsson (áb.), Andrés
Kristjánsson. Fréttastjóri: Tómas Karlsson.
Auglýsmgastj.: Egill Bjarnason. Skrifstofur
í Edduhúsinu. — Símar: 18300—18305.
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusimi:
12323 — Prentsmiðjan Edda h.f.
landhelgi og varnarlið
Þann 26. ágúst 1958 héldu félög útvegsmanna. skip-
stjóra- og stýrimanna á Akranesi sameiginlegan fund, þar
sem rætt var um hina fyrirhuguðu útfærslu fiskveiði-
landhelginnar, er þá stóð fyrir dyrum Á þessum fundi
var gerð ýtarleg ályktun um málið, þar sem skorað var
á ríkisstjórnina að hvika hvergi, en í niðurlagi tillögunn-
ar sagði á þessa leið:
„Viljum vér láta í Ijós þá skoðun vora, að ef það
kæmi á daginn, að einhver þjóð gerði alvöru úr því að
fremja slíkt óhæfuverk að hindra framkvæmd vora á
hinni nýju fiskveiðireglugerð, þá ber ríkisstjórninni. ef
vér ekki af eigin rammleik höfum mátt til að hnekkja
slíku ofbeldi, að snúa sér tafarlaust til forráðamanna
bandaríska varnarliðsins hér á landi og krefjast þess af
þeim að þeir veiti oss til þess, í tæka tíð, fulltingi, er
nægir til að verja rétt vorn og hrinda slíkri árás á sjálfs-
bjargarviðleitni þjóðar vorrar.
Vér lítum svo á, að á því geti ekki vafi leikið, að
forráðamenn varnarliðsins hér telji það beina skyldu
sína að sinna fljótt og greiðlega slíkum tilmælum, enda
varpi það miklum skugga á þær óryggisvonir. er vér
höfum talið oss trú um, að tengdar væru við það að
hafa lánað land vort til varnaraðgerða og varnarliðs-
dvalar um árabil, ef oss brygðist nauðsynleg aðstoð og
vernd á slíkri örlagastund."
Margir voru á þessum tíma svipaörar skoSunar og út-
gerðarmenn og sjómenn á Akranesi. þótt niðurstöður
yrðu þá ekki á þann veg og þeir höfðu lagt til Vinstri
stjórnin taldi rétt að bíða með frekari aðgerðir unz séð
yrði, hvernig málinu reiddi af á allsherjarþingi S.Þ. þá
um haustið. Þar næst var ákveðið að bíða eftir hafrétt-
arráðstefnunni, er var haldin í Genf í vor. Nú er hins
vegar ekki eftir neinu slíku að bíða, en Bretar magna
yfirgang sinn og ofbeldi Lengur verður það því ekki
dregið að taka endanlega afstöðu til þeirrar tillögu, sem
kemur fram í áðurgreindri ályktun útgerðarmanna og
sjómanna á Akranesi.
Þessari tillögu hefur verið fært það til foráttu, að
hún myndi leiða til átaka innan Atlantshafsbandalagsins
og jafngilda því, að við krefðumst þess, að Bandaríkin
segðu Bretlandi stríð á hendur.
Vitanlega er það fjarstæða, að þetta væri nokkur
stríðsyfh-lýsing af hálfu Bandaríkjanna gegn Bretlandi.
A. m. k. hafa Bretar ekki litið á það sem neina stríðs-
vfirlýsingu gegn sér, þótt önnur ríki hafi auglýst tólf
mílna landhelgi og varið hana með valdi. Bretar hafa
ekki reynt að hnekkja útfærslu í 12 mílur á landhelgi
neins ríkis annars en íslands. Þeir hafa gert það vegna
þess eins, að ísland hefur ekki haft bolmagn til að verja
sig. Strax og ísland hefði þetta bolmagn tií að verja sig,
myndu Bretar ekki fremur reyna að beita ísland ofbeldi
en önnur tólf mílna ríki.
Erfitt er að sjá, hvernig það á að valda sundrungu
í Atlantshafsbandalaginu. að Bandaríkin standi við varn-
arsamninginn frá 1951 Ekki getui Atlantshafsbanda-
lagið talið æskilegt, að það komi í ijós. áð sá samningur
sé einskisvirði.
Bandaríkin ættu og ekki að hafa neitt á móti því. að
Island fengi tólf mílna fiskveiðilandhelgi strax viður-
kennda. Samkvæmt tillögu þeirra á sjóréttarráðstefn-
unni í vor, hefðu fjölmörg ríki strax fengíð óskerta 12
mílna fiskveiðilandhelgi Hvers vegna á ísland þá ekki
að fá hana, er hefur allra ríkja mesta þörf fyrir hana?
ERLENT YFIRLíT
t f
Stríð kommúnista og nýfasista
VerSur aí afíýsa Ólympíuleikunum vegna óeiríanna?
í DAG munu hefjast um-
ræður í neðri deild ítalska
þingsins um óeirðir þær, sem
hafa átt sér stað að undanförnu
víðsvegai um Ítalíu milli ný-
fasista og kommúnista. Vel
getur farið svo, að umræðum-
ar endi með falli ríkisstjórnar-
innar, sem er flokksstjórn
kristilega demókrataflokksins,
en byggir þinglega tilveru sína
á stuðningi nýfasista Ef stjórn
in hagar sér ekki að óskum
nýfasista, er sennilegt að þeir
svipti hana stuðningi, en láti
stjómin hins vegar að ós'kum
þeirra, er vafasamt, að allir
flokksmenn hennar veiti henni
stuðning.
Hvort sem stjórnin Iifir á-
fram eða fellur, er erfitt að
segja fyrir um framvindu
næstu atburða í stjórnmálum
ítala. Ef stjórnin lifir áfram
með stuðningi nýfasista, munu
kommúnistar reyna að halda ó-
eirðunum áfram og ef til vill
heppnast þeim að fá fleiri til
liðs við sig. Ef stjórnin fellur,
er löng stjórnarkreppa senni-
lega framundan og er ekki lík-
legt, að óeirðunum linni á
meðan. Farið er því að tala
um það í alvöru, að erfitt geti
reynzt af þessum ástæðum að
halda Ólympíuleikana í Róm,
en þeir eiga að hefjast seint í
næsta máhuði.
UPPHAF þeirra óeirða,
sem hafa staðið yfir á Ítalíu
undanfarið, eru þau, að nýfas-
istar boðuðu fyrir nokkru til
flokksþings í Genúa. Þetta
mæltist strax mjög illa fyrir,
því að Genúa var á sínum
tíma miðstöð andspyrnuhreyf-
ingarinnar gegn Mussolini og
fasismanum og hafði hún þar
helztu bækistöðvar sínar sein-
ustu stríðsárin. Það bættist svo
við, að nýfasistar hugðust halda
þing sitt rétt hjá minnismerki,
er hefur verið reist i borginni
um þá, er féllu í þágu mót-
spyrnuhreyfingarinnar í bar-
áttu gegn Mussolini og Hitler.
Af mörgum var þetta talin
vera ögrun af hálfu nýfasista.
Kommúnistar gripu strax þetta
tækifæri til að skipa sér í far-
arbrodd baráttunnar gegn ný-
fasistum og hótuðu að setja
allt í bál og brand, ef þing
nýfasista væri haldið þar. Rík-
isstjóinin tók því þann kost að
banna að þingið yrði haldið í
Genúa, en leyfði hins vegar,
TAMBRONI
forsætisráðherra Ítalíu
að það yrði haldið í smábænum
Nervi, sem er rétt hjá Genúa.
Nýfasistar neituðu hins vegar
að sætta sig við þetta, og hafa
nú í hótunum um að fella
stjórnina, nema hún breyti um
ákvörðun. Kommúnistar töldu
þetta hins vegar ekki fullnægj
andi, heldur ætti að banna
þing nýfasista alveg. Síðan hafa
þeir eflt til mótmælafunda víða
um landið og þar komið oft til
átaka milli þeirra og nýfasista.
Stundum hetur lögreglan þurft
að skerast í leikinn. Alls hafa
nú 10 manns fallið í þessum
óeirðum, en yfir 1000 manns
særzt. Lögreglan hefur hand-
tekið fjölda manna, en flest-
um verið sleppt fljótt aftur.
UM MIÐJA seinustu viku,
gerði forseti öldungadeildar
þingsins, sem er óháður í stjórn
málum, tilraun til að koma á
málamiðiun þess efnis, að
allir aðilar féllust á eins kon-
ar 15 daga vopnahlé, og yrði sá
tími notaður til viðræðna um
að skapa aítur friðvænlegt á-
stand í landinu. Forseti neðri
deildar þingsins studdi einnig
þessa tillögu Flokkur Nennis
og sumir litlu miðflokkanna
lýstu strax stuðningi við þessa
hugmynd, og kommúnistar
gerðu það með hangandi hendi.
Ríkisstjórnin hafnaði þessu
hins vegar og kvaðst ekki vilja
semja uro það við neinn, að
haldið yrði uppi lögum og
reglu. Mun hér m.a. hafa ráðið
nokkur tillitssemi við nýfas-
ista og kann þetta að bjarga
stjórninm í þinginu. Hins veg-
ar munu kommúnistar nú telja
sig hafa betri aðstöðu til að
halda áfram mótmælafundum
en áður. þar sem þeir féllust
á sáttatilraun þingforsetanna,
en ríkisstjórnin hafnaði henni.
LITLAR LÍKUR eru til
þess, að friðvænlegt ástand
skapist á ftalíu, nema hægt
verði að mynda stjórn kristi-
lega flokksins og jafnaðar-
mannaflokkanna beggja. Jafn-
aðarmannaflokkur Nennis, er
upphaflega vann með kommún-
is'tum, hefur nú rofið það sam
starf og mun fús til samvinnu
við kristilega flokkinn, en þó
því aðeins að stjórnarstefnan
verði vinstri sinnuð. Gronchi
forseti og ýmsir leiðtogar krist-
lega flokksins, t.d. Fanfani, eru
þessu fylgjandi, ,en hægri menn
í flokknum hóta klofningi, ef
slík samvinna kemst á. Þeir
hindruðu þannig slíka stjórnar
myndun Fanfanis á síðastliðnu
vori og varð þá úr, að Tam-
broni myndaði minnihluta-
stjórn, er lifir á þingstuðningi
nýfasista. Þeirri stjórn var
strax spaður stuttur aldur og
yfirleitt miðað við, að hún lifði
ekki lengur en fram yfir ÓI-
ympíuleikana.
Tilgangur kommúnista með
baráttunni gegn nýfasistum er
auðsær. Slík barátta er vinsæl
meðal vinstri manna og getur
því neytt Nenni til samstarfs
við kommúnista aftur. Hún eyk-
ur ágreininginn í kristilega
flokknum um það, hvort heldur
skuli vinna til vinstri eða
hægri. Ef kommúnistum tekst
að stilla dæminu þannig, að
valið sé raunverulega á milli
þeirra og nýfasista, mun það
styrkja aðstöðu þeirra.
Því er það mjög óheppilegt,
að ríkisstjórn Ítalíu skuli þurfa
að byggja tilveru sína á stuðn-
ingi nýfasista. Ef samstarf
kristilega flokksins og jafnað-
armannaflokkanna tekst ekki
bráðlega, getur verið framund-
an hreint öngþveiti í ítölskum
stjórnmálum.
Þ.Þ.
r
)
)
)
)
)
)
)
'I
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
Þegar ég var að deila við
unga menntamenn s.l. vetur i
þættinum „Spurt og spjallað
í útvarpssal" minntist ég þá
þeirrar miklu atvinnu og
tekna, er Norðmenn hefðu af
að framleiða niðursuðuvöru, j
smásíld o.fl. Hafði ég tekið eft j
ir því í fjölda landa víðsveg- j
ar um heiminn, hve áberandij
var þar á boðstólum nörsk-
ar niðursuðuvörur. En ég sá
þar ekki eina einustu dós frá
íslandi með slíku.
Nú undanfarið hefur norsk-
ur sérfræðingur í niðursuðu
starfað um skeið hér á landi.
Og hann telur að rétt sé sem
áður hefur verið bent á, að.
mörg hráfni hér á landi séu I
sízt lakari til niðursuðu en íj
Noregi. En í Noregi voru taldl
NYIR ATVINNUVEGIR
ar 150 milljón norskar krónur;
í tekjur árið 1959 af niðursuðu
vörum, sem þar voru fram-
leiddar það ár.
En árið 1958 (nýjustu
skýrslur) voru tekjur af erlend
um ferðamönnum í Noregi
taldar 290 milljónir norskra
króna. Af þessum tveimur at-
vinnugreinum voru því tekjur
taldar í Noregi vera yfir eitt
ár, sem svarar talsvert meira
en tveir milljarðar íslenzkra
króna. En á þetta vilja víst
hinir ísl. fræðingar ekki líta.
Og sumir þeirra sjá tæpast
önnur ráð til þess að stækk-
andi íslenzk þjóð geti lifað hér
á landi en að flytja inn erl.
kapítal og starfrækja fyrir
það stóriðnað úr erlendum hrá
efnum undir ráðum og stjórn
erlendra auðkýfinga. En þar
sem hér á landi eru enn ýmis
skilyrði ekki verri en í Noregi
til reksturs þessara tveggja at
vinnugreina, framannefndum,
þá sýnast varla öfgar að segja
við lærða menn hér á landi:
„Maður líttu þér nær“.
Spurningin er sú: Hvenær
hafa íslendingar dáð í sér til
þess að nota sér, svo um muni,
þessar tvær tekjulindir lands
vors? v.G.