Tíminn - 20.09.1960, Page 5

TÍMINN, þriðjudaginn 20. september 1960.
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKORINN.
Framiívæmdastióri: Tómas Arnason Rit-
stjórar Þórannn Þórarinsson (áb.i Andrés
Kristjánsson Fréttastjóri: Tómas Karlsson.
Auglýsmgast] Egill Bjarnason Skrifstofur
í Edduhúsinu —. Símar 18300— 18305.
Auglýsingasimi: 19523 Afgreiðslusimi:
12323 — Prentsmiðjan Edda b.f.
Svíar höfnuðu
íhaldsstefnunni
Athyglisverðar kosningar fóru fram til neðri deildar
sænska þingsins á sunnudaginn var. Aðalátökm urðu þar
milli tveggja stærstu flokkanna, Jafnaðarmannaflokksins
annars vegar og íhaldsflokksins hins vegar. Segja má, að
kosningarnar hafi að verulegu leyti snúizt um það, hvort
fylgt skyldi áfram þeirri framfarasteínu, sem mótað hef-
ur stjórnarhætti Svíþjóðar undanfarna áratugi undir for-
ustu Jafnaðarmanna, eða hvort tekinn skyldi upp hægri
sinnuð stjórnarstefna, — líkt og Eisenhower hefur fylgt
í áandaríkjunum, — sem yrði að miklu leyti mótuð af
íhaldsflokknum.
Til þess að gera átökin sem skýrust milli þessara
tveggja sjónarmiða, setti íhaldsflokkurinn fram sem ein-
dregnasta íhaldsstefnu, ríkisafskipti skyldu höfð sem allra
minnst og hinir „sterku“ einstaklingar fá sem mest oln-
bogarými.
Jafnaðarmenn hömruðu svo á því, að þessi ihalds-
stefna myndi móta stjórnarfar Svíþjóðar, ef þeir misstu
völdin og íhaldsmenn kæmust í stjórn. Væntanlegir sam-
starfsflokkar þeirra yrðu að beygja sig fyrir þessum sjón-
armiðum þeirra.
Þessi barátta milli Jafnaðarmanna og íhaldsmanna
varð til þess, að miðflokkarnir tveir, Miðflokkunnn (áður
Bændaflokkurinn) og Þjóðflokkurinn (áður Frjálslyndi
flokkurinn), urðu miklu meira í skugganum en eila. og
ekki var tekið eins mikið rillit og annars til þeirra yfirlýs-
inga þeirra, að þeir myndu ekki beygja sig fyrir aftur-
haldssemi íhaldsflokksins, þótt þeir þyrftu að hafa
stjórnarsamvinnu við hann.
Niðurstaða kosninganna liggur nú fyrir og er alveg
ótvíræð.
Jafnaðarmenn uku fylgi sitt verulega og er því tryggt,
að þeir fara með stjórn áfram.
Miðflokkarnir tveir, ernkum þó Miðflokkurinn, unnu
nokkuð á.
íhaldsflokkurinn beið mjög veruíegan ósigur og er
ekki lengur stærsti andsíöðuflokkur Jafnaðarmanna á
þmgi, heldur hefur það hlutverk færst til Þjóðflokksins.
Kommúnistar stóðu nokkurn veginn í stað. þegar þess
er gætt, að þeir buðu ekki fram í öllum kjördæmum sein-
ast, og fengu því færri aíkvæði þá en nú.
Þessi úrslit tala vissulega skýru máli. Svíar hafa hafn-
að íhaldsstefnunni og kosið framfarastefnuna.
Svíar hafa eindregið hafnað svipaðri afturhaldsstefnu
og þeirri, sem nú er verið að reyna að framkvæma hér á
landi undir forustu Siálfstæðisflukksins, bróðurflokks
íhaldsflokksins í Svíþjóð.
Fyrir fylgismenn Alþýðuflokksins er það athyglisvert,
að í Svíþjóð er Jafnaðarmannaflokkurinn aðalandstæð-
ingur íhaldsins, en hér á landi er Atþýðuflokkurinn þægt
verkfæri íhaldsins og furvígismenn hans fylgja íhalds-
stefnunni fram af jafnvel enn meira kappi en íhaldið
s]álft.
Engin svör enn
Stjórnarblöðin hafa enn ekki svarað fvrirspurnum
Tímans um, hvað þau myndu telja svik í landhelgis-
málin?
Hvað dvelur Orminn langa?
ERLENT YFIRLíT______
/
?
?
/
/
'/
'/
'/
/
'/
/
'/
/
'/
'/
'/
'/
/
'<
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
/
/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
'/
/
/
'/
'/
'/.
'/
'/
?
'/
;<
/
/
'/
/
/
Kongódeilan á nýjn stigi
Afríku- og Asíujtjóíir vería aíí hafa forystu um lausn hennar
ÓVISSAN í málefnum Kong-
ós hefur aldrei veiið meiri en
hún er um þessar mundir. Eins
og nú standa sakir, virðist alveg
eins líklegt, að tilraun S. Þ. til
að koma þar á röð og reglu.
geti misheppnazt.
í fyrstu virtist svo, að þessi
tilraun S. Þ. myndi heppnast,
og vafalítið hefði hún gert það,
ef Belgíumenn hefðu orðið
við fyrirmælum Öryggisráðsins
um að draga her sinn tafar-
laust í burtu. f stað þess að
gera það, drógu Belgíumenn
brottflutninginn á langinn og
hófu margvíslegan stuðning við
upreisnarstjórn Tshombe í Ka-
tangahéraði. Tshombe gat því
í fyrstu hindrað aðgerðir S. Þ.
í Katanga og síðan tafið þær á
margan hátt. Þetta varð til þess
að gera Lumumba óþolinmóð-
am og erfiðan í sambúð við
Sameinuðu Þjóðirnar. Eússar
töldu sig líka fá hér leik á
borði og æstu Lumumba upp
með því að lofa honum marg-
víslegum stuðningi. í árekstr-
um þeim, sem urðu milli for-
vígismanna S. Þ. og Lumumba,
stóðu Rússar yfir'leitt rneð
þeim síðarnefnda, og létu að
lokum undan ádeilum á Hamm-
arkjöld, sem hefur reynt að
þræða bil beggja í innanlands-
átökunum í Kongó.
Afleiðingin af þessu öUu hef
ur orðið sú, að staða S. Þ. í
Kongó er nú mjög í óvissu.
Rússar hafa beitt neitunarvaldi
til að hindra allar nýjar
samþykktir í Öryggisráðinu er
framleugi umboð Hammar-
skjölds til þess að ráða aðgerð-
um S. Þ. í Kongó. Málið er því
komið frá Öryggisráðinu til
allsherjarþings S. Þ., þar sem
neitunarvaldi verður ekki kom-
ið við.
ATBURÐIR þeir, sem hafa
gerzt innanlands í Kongó und-
anfarið, hafa svo síður en svo
orðið til þess að auðvelda lausn
málsins. Þrjár ríkisstjórnir
gera nú tilkall tli valda og má
vefengja lögmæ-ti þeirra aUra.
Um eina þeirra, stjórn Mobutu,
gildir það ótvírætt, að hún hef-
ur ekkert lagalegt tilkall til
valda, en hins vegar virðist hún
hafa mest ráð í svipinn. Stjórn
Lumumba er sú þessara stjórna,
sem mun komast næst því að
teljast lögleg, því að samkvæmt
upphaflegu samkomulagi flokk
anna, má ekki vísa neinni
stjórn frá, án samþykkis meiri
JOSEF ILEO
— forsætisráðherra stjórnar
þeirrar, sem Kasavubu forseti
skipaðí, þegar hann taldi sig hafa
vikið Lumumba frá völdum.
Afríkuríkin hafa enn ekki viljað
viðurkenna þá ráðstöfun Kasa-
vubu.
hluta þings. Sarnkvæmt þessu
er fr'ávitoning Kasavubu forseta
á stjórn Lumumba ekki lögmœt
og stjórn Lumumba því sú
stjórnin, sem helzt getur gert
tilkall til þess að kallast lög-
mæt stjórn Kongós.
Þessi virðist líka yfirleitt
skilningur forráðamanna Afr-
íku- og Asíuríkja. Þeir viður-
kenna ekki aðra stjórn í Kongó
en stjórn Lumumba, enda þótt
hún mégi heita Valdalaus, a.m.
k. í svipinn.
HORFUR eru nú á þvr, að
allsherjarþing S. Þ. samþykki
tillögur, sem allmörg Afríku-
og Asíuríki hafa borið fram á
þinginu. Tillaga þessi felur S.
Þ. að halda áfram starfi síinu í
Kongó, undir forunstu Hamm-
arskjölds og felst því í henni
' traustsyfirlýsing til hans. Meg-
inandi tillögunnar og rökstuðn-
ings tillögunnar er hins vegar
sá, að það séu fyrst og fremst
Afríku- og Asíuríki innan vé-
banda S.Þ.. sem eigi að láta sig
mál Kongó varða, og önnur ríki
eigi að forðast þar íhlutun
eða milligöngu. Það er m. ö oö
stefnt að því að útiloka bæði
Rússa og vesturveldin frá íhlut-
un um þessi mál. Fyrir Rússa
er þetta verulegt áfall vegna
þess, hve i mjög þeir hafa haft
sig í frammi í Kongómálinu,
en hin-s vegar getur þeim þótt
það nokkur bót í máli, ef úti-
lokunin verður látin ná jafnttil
vesturveldanna.
Hitt getur verið Rússum eigi
að síður nokkurt áhyggjuefni,
að þessi útilokun nær etoki til
Kínverja, sem eru Asíuþjóð.
Það mun styrkja Kínverja til
þess að ná forustuhlutverkinu
af Rússum í Afríku og Asíu.
VAFALAUST er það rétt
þróun í þessum málum, að S. Þ.
reyni að leysa Kongómálið sem
mest í samráði við Afríku- og
Asíuþjóðirnar. Sennilega er það
líka eina leiðin, sem er fær til
lausnar á málinu. Jafnt fyrir
gömlu nýienduveldin og Rússar
er bezt að sætta sig við þá hugs
un, að allri yfirdrottnun hvíta
kynstofnsins er að verða lokið
r Asíu og Afríku.
Einn fremsti stjórnmálamað-
ur Bandaríkjanna, Mansfield
öldungadeildarmaður, hefur í
þessu sambandi varpað fram
þeirri atnyglisverðu tillögu, að
Bandaríkin og Sovétríkin
semdu um það að hvorugt þess
ara ríkja hefðu herbækistöðv-
ar í Afritou. Hann taldi það
spor í þá átt að halda Afríku
utan kalda stríðsins, því að nóg-
ir verða erfiðleikar Afríku-
ríkjanna, þótt þau dragist ekki
inn í hnngiðu kalda stríðsins.
Það myndi sýna góðan skilning
af hálfu Bandaríkjanna, ef þau
byðust til að gera slíkan samn-
ing við Rússa, og myndi sýna
annað hugarfar en það, sem
komið hefur fram hjá Rússum
að undanförnu og einkennzt
hefur af því að auka ólguna í
Afríku. Vafalítigð myndi slíkt
tilboð styrkja Bandaríkin mun
meira meðal íbúa Afríku, en
þótt þau fengju þar margar
nýjar herstöðvar. Þ.Þ.
Laugardaginn 3. og 4. september
s.l. var haldinn á Akureyri aðal-
fundur Landssambands íslenzkra
raf virto j ameistara.
Fundinn sóttu um 40 rafvirkja-
mesitarar úr öllum landsfjórðung-
um. Var hann haldinn í Húsmæðra
stoólanum.
Formaður sambandsins Gísli Jó-
hann Sigurðsson, setti fundinn og
gat þess, að nú væri svo komði að
nær allir starfandi rafvirkajmeist-
arar á landinu væru félagsmenn
samband-sins og væri félagatalan
um 120.
Fundarstjórar voru kjörnir
Viktor Kristjánsson og Finnur B.|
Kr’istjánsson.
Fundarritari var kjörinn Sigur-
oddur Magnússon.
Á fundiinum voru rædd ýmis
mál, er stéttina varðar meðal ann-
ars um löggildingu, menntun
efniskaup, álagnin-gu, þjónustu og
fleira. Á fundinn kom Guðmunduri
Landsfundur raf-
vírkjameistara
Marteins-son eftirlitsstjóri raf-1
magnseftirlits ríkisi-ns og ræddi
hann meðál annars um löggilding-
ar, staðarlöggildingu og landslög-
gildingu og hvaða -skilyrði skyldu
sett fyr’ir þeim.
Tveir erlendir gestir fluttu er-
indi á fundi-num. Voru það þeir
Johan Johansen, framkvæmda-
stójri norska rafvirkjaimeistara-
sambandsins og Thor'kild Band
forstjóri N.E.S. verksmiðjanna
dönsku, en þær verksmiðjur fram-
ieiða ýmiss konar rafbúnað.
Erindi Johansens fjallaði um
þróun félagssamtaka norskra raf-
virkjameistara og aðstöðu þeirra
nú, en erindi Bangs um fram-
leiðslu, sölu og dreifiingu rafbún-
aðar í Danmörteu.
Vom erindi þessi fráðleg og kom
þar skýrt fram, að aðstaða raf-
virkjaim-eistara á hinum norður-
löndunujn er mun betri en hinna
íslenzku stéttarbræðra þeirra.
Á fundiinum voru gerðar ýmsar
samþybktir og voru þessar helztar:
1. Aðalfundur L.Í.R. haldinn á
Akureyri dagana 3. og 4. septem-
(Framhald á 13. si&u).