Tíminn - 02.03.1961, Blaðsíða 6

, T('í»M'IjNfN,-, fteunhidagíim2., mac^l
í efam af sníTIdarkvæðum' með þau yngstu í ðm'egff, ögf
síuum kemst Einar Benedikts lét styrkj astefnuna eiga sig.
Slíkt er mikið ljós á lífsbar-'j
áttunnar grein, og er verk,
öræfaauðnar sem einmitt er í samræmi við
andinn þekkir
son þannig að orði:
í skrautsölum
og þagnar
sig sjálfan,
og íagnar
og kross lýðsins hljóðu hetju
verk
hefja sig upp yfirr frægðir
ljóðs og eagnar.
Þetta er einkunn hins ís-
lenzka alþýðufólks, sannleik-
urinn um lif þess og Énjöll
ábending um afrek þess. Andi
þess hefur fagnað skrauteöl-
um öræfanna þegar þeir fyr-
irfundust ekki meðal hýbýl-
anna, sem það varð að notast
við og þá voru það einmitt
þessi hýbýli, sem urðu öræfa-
skrautsalir fyrir anda fólks-
ins, og driffjöðrin i þeim verk
um, sem skáldið telur að hefji
eig upp yfir frægð ljóða og
sagna á íslandi, en af því hef
ur lengi verið látið, eigi
smátt, og hvað mundi þá um
það sem ber enn hærra.
Mér kemur þetta í hug þeg
ar Sigríður frá Uppsölum er
orðin áttræð að aldri, og mig
tekur í hnúkana um gamlar
tryggðir við ættmenn hennar,
svo sem Jón bróður hennar,
bónda á Torfastöðuhi, Hlíð,
sem er dáðabóndi og rakinn
tryggðamaður í vina og vanda
mannagarð. Við fáa menn
var meira gaman að tala um
sauðfé en Jón, enda var hann
bæði ágætur fjármaður og
fjárræktarmaður. Sigmundur
Jónsson bóndi á Torfastöðum
var trölltryggur vinur for-
eldra minna og það gekk í arf
til mín, en hann var einn
mesti fjármaður og kapps-
maður sem ég hef þekkt og
mikill bóndi. En hann var föð
urbróðir Sigríðar.
sagnfræðina af íslendingum.
Sigríður er fædd í Vallanesi
2. marz 1881. Voru foreldrar
hennar þar á vist með Bergi
prófasti Jónssyni, sem var
skaftfellskur maður að ætt-
erni. Þorvaldur faðir Sigríðar
var einnig þaðan ættaðúr, var
hann Jónsson Þorvaldssonar.
Voru þeir bræður tveir Jónar
Þorvaldssynir, er komu austur
á Hérað og var annar bóndi
á Stóra Steinsvaði, og var
faðir þeirra Stefáns Th. kaup
manns á Seyðisfirði og Eyjólfs
bankastjóra, en þeir voru
meðal dugme-stu manna aust
Ji
80 ára:
í Þffígm'tllá er fýrr gat. Séra
Þorleifur var sonur Guðmund
ar prests á Hjaltastað Jónsson
ar lærða Guðmundssonar
Verður ekki rakin ætt frá
Jóni lærða svo öruggt sé,
nema frá þeim Þorleifi skipa
smið og Þuríði, og margir
hafa haldið að Jón ætti ekki
afkomendur í landinu, en
þeir skipta nú hundruðum.
Svo sem kunnugt er gerði Jón
sér kofa hjá Dölum í Hjalta
staðaþinghá. Þar skrifaði
hann sín síðustu ritverk, og
þar var honum svo kalt á
fótunum að fengin var
Gunna, systir hamra-Settu,
að sitja á þeim svo honum
mætti hlýna. Þar af gerðist
Jón litli lærði, en ekki jók
hann ættina. Var Jón, eins og
Sigríður Þorvaldsdóttir
frá Uppsölum í Eiðaþinghá
anlands á sinni tíð. Þorvald-
ur faðir þessara Jóna bjó í
Svínafelli í Nesjum og var
Jónsson. Móðir hans var Anna
dóttir Þorvaldar í Hafnarnesi
er var kallaður „rlki Valdi“,
Þorleifssonar. Kona Jóns, föð
ur Þorvaldar, var Ingibjörg
Sigurðardóttir bónda á Mýr-
um í A-Skaftafellssýslu. Móð
ir hennar var Sigríður Giss-
urardóttir, en móðir Siigríð-
ar, Ingibjörg Þórðardóttir,
en móðir Ingibjargar Kristín
dóttir Jakobs prests í Kálfa
ill átti Helgu Þorsteinsdóttur
frá Eiðum, Magnússonar, en
Þorsteinn var bróðir Árna
sýslumanns á Eiðum. Hálf-
bróðir Stefaníu að móðemi
var Sigmundur Geirmunds-
son í Firði í Seyðisfirði faðir
Guðnýjar f.k. Eyjólfs banka-
stjóra. Þorleifur faðir Stefan
íu var sonur Stefáns bónda
í Ormsstaðahjáleigu í Norð-
firði Þorleifssonar. Var hann
bróðir Bjama Stefánssonar á
Ormsstöðum, mikilhæfs
manns, „mínum gömlum og
fellsstað, Bjamasonar prests . , „ . .
, ’ ,J.. ,, X- góðum vini,“ ségir Páll Olafs
og skálds í Þingmula, Gissuri6 , _. .
arsonar. Dóttir Kristinar »ÆutUf Sar wC
fyrsta manns hennar, Bjarna I „,,__________
eldri
réttumanns,
var Þórunn á
otAro 1*0- 1 Pálmasonar á Norðfiröi. Böm
Eirikssonar stóra log-|ste(4ns 0rmsstaðahJílIelgll
'SSZ'i’” a“^!kIð fólk’
'T* * , ,,, ’log var móðir þeirra og kona
!Stefáns Sesselja Bjamadóttir
um í Skrlðdal, langafa míns, ,{r& vjðfirði Sveinssonar) en
n-A ,,,, » , , Kona Þorvaldar móðir,það er merk og mikil ætt,
i Eiðaþmghá, átti að vísu rosk sigríðar var Stefanía Þorleifs 1 „pm pr frð RvPjrij f*g_
an mann, sem þó naut sín illa dóttir. Var hún lausaleiks 6
Sigríður á Uppsölum á þá
sögu, aö hún bjó í litlu koti
i ur Bjama og konu hans Ólöfu
Stefánssonar j ptéursdóttur prests Amsteds
fyrir heilsuveilu. Samt eem: bam Þorleifs
áður komu þau upp tiu böm-’og Sigríðar Einarsdóttur frá á Hofi , Vonnafirði- Viðfiarð
um, á þeim tíma sem það! Brúnavík í Borgarfirði. Einar Í Orms--
var talin stórskömm að njóta : var sonur gaidra-Bj arna Þ staðahjáleigu var Þorleifur,
styrks í barnauppeldi, enda ;Austdal Einarssonar, af ættjer bió \ ýmrnm stöðum í
kom það ekki til mála á þeirra; Ketils á Barðsnesi Teits-
garði. Stóð hún uppi ekkja sonar „Skagfirðings“, en Ket-
kunnugt er, einnn með merk
ustu fræðimönnum á íslandi,
fyrr og síðar. Nú býr Ingvar
sonur Sigrlðar Þorvaldsdótt-
ur i Dölum, stórbúi, og lík-
legt að gamli fræðaþulurinn
amist ekkert við honum. Væri
niðjatal Jóns lærða skemmti
leg fræðabók nú á dögum, en
tæpast auðunnin. Nálega
allt hefur það lifað í alþýðu
stétt til sjós og lands á Aust
urlandi, verið dugmikið fólk,
hagleiks og fróðleiks fólk, en
ritstörf liggja ekki eftir það,
opinberlega, nema Þorleif
Jóakimsson og Thorstinu,
dóttur hans í Ameriku
og nú á síðustu árum Bjarna
Þórðarson á Norðfirði. Fyrir-
svarsmenn sveita hafa marg-
ir verið og atvinnuforkólfar,
en alþm. að ég ætla, ekki
nema Ari Brynjólfsson á Þver
hamri.
Þau Þorvaldur og Stefanía
náðu fljótlega ábúð á Uppsöl
um í Eiðaþinghá. Er það frem
ur lítið býli á gamlan mæli-
kvarða, enda aðeins hjáleiga
frá stórbýlinu Ejrvindará. í
manntalinu 1703 er nafnið
Gunnar. Kona Jóns og mðOlr
Þorsteins var Gúðb'jðEr!gv' Vera
harðsdóttir prests í Reykholti
Þorkelssonar. Er mikil ætt af
séra Vernharði kominn. Móð
ir Guðjóns og kona Þorsteins
var Anna Guðmundsdóttir
frá Dölum í Mjóafirði, Páls-
sonar, Sigmundssonar á Húsa
vík, Túnissonar, af Kolbeine-
ætt, frá Hvanná. Ungu hjón
in dvöldu á Þrándarstööum
til vors 1903, en fluttu þá í
Hamragerði í sömu sveit og
dvöldu þar til vorsins 1905.
Haustið 1904 lézt Þorvaldur á
Uppsölum, og náðu þau þá á-
búð á Uppsölum og bjuggu
þar síðan meðan bæði lifðu.
Á þessum árum fæddust börn
þeirra er urðu 11, fæddist eitt
andvana en piltur á 18. ári
andaðist árið 1927. Var elzta
bamið fætt 1902 en það yngsta
1916. Þau Guðjón og Sigriður
hófu búskap við lítil efni og
gengu þau lítið fram, þar sem
ómegð gerðist strax þung.
Guðjón kenndi líka fljótt van
heilsu og var tímunum saman
sjúkur, og þoldi þess á milli
illa erfiðisvinnu, sem hann
þó gat ekki hlíft sér við
með öllu. Það varð þvi þyngri
hlutur Sigríðar, sem Guðjón
mátti sér síður við koma.
Vakti það allra athygli þvi-
líkt þrek hún sýndi, enda var
hún heilsugóð. Nákunnugur
maður hefur reyndar sagt
að hún hafi engan tíma haft
til að vera veik, þótt svo
kynni að hafa verið. Mikið á-
fall var það í búskap þeirra,
að baðstofan brann árið 1915.
Hlupu þá margir undir bagga
þeiíra, ekki sízt fyrir það,
hversu það var vel rómað og
víða, hVílíka baráttu þau háðu
fyrir sínu þunga heimili við
svo litla og órúma aðstöðu,
sem þau höfðu til búskapar-
ins, en þó hin mestu þrifa-
merki á öllu heimilshaldi og
bömin í góðum þroska. Þótt-
ist margur sem kom 1 Upp-
salir hafa nokkuð séð, er um-
hugsunar var vert, og í sam-
ræmi við ævintýTi llfs og
sagna á íslandi.
Þegar kom fram yfir 1920
fór Sigríður að kenna sér inn
anmeins, og þótti engum mik-
ið þótt hún léti undan. En
. Helgastaðahreppi, og kallað- prentað smáu letri, og þar1 . . , ..
hi'io MHndi ViiAn «4, rSo«„o hun' lagðlst mn á sjukrahus
Hjartkær konan mín,
Þórunn Jörgensen,
andaðist í Landsspítalanum miðvlkudaginn 1. marz.
Otto Jörgensen.
Hjartans þakklætl færum vlð öllum þeim, sem sýndu okkur samúð
við fráfall elskulegs sonar okkar, bróður, mágs og sonarsonar,
Þórarins Sigurgeirssonar,
frá Bolungarvik,
sem fórst af Ms. Krlstjánl Hálfdáns hlnn 9. febrúar s. I.
Guð blessl ykkur öll.
Margrét og Slgurgelr Sigurðsson,
börn, tengdabörn og amma
Hjartanlegar þakklr fyrlr auðsýnda samúð og alla aðstoð vlð
andlát og jarðarför eiginmanns míns, föður okkar og afa,
Guðmundar Þorsteinssonar,
Þórarinsstöðum. v
Steinunn Ögmundsdóttlr,
Jóhanna G. Guðmundsdóttlr,
Ögmundur Guðmundsson,
Stelnunn Þorstelnsclóttir.
ur skipasmiður, hinn mesti
afreksmaður, f. um 1760.
Hann var sonur Stefáns
bónda í Stóru-Breiðuvík Jóns
sonar, en Stefán var bfóðir
Jóns ríka í Ási í Kelduhverfi.
Voru þeir vopnfirzkir menn,
og hef ég annars staðar gert
,grein á ættemi þeirra. Þor-
leifur skipasmiður átti Þur-
íði dóttir Jóns bónda á Nesi
i Norðfirði, hins yngra, Torfa
sonar, af ætt Ketils á Barðs-
nesi er fyrr gat. Var móðir
Þuríðar siðari kona Jóns,
Rannveig dóttir galdra-Pét-
urs á Svínaskála, en Pétur
var bróðir Þorláks í Kótmúla
föður Jóns prófasts á Bólm
um, og voru því Sigurðssynir
lögm. í Ási í Hegranesi, Jóns
sonar, Teitssonar á Hallastöð
um, Bjömssonar próf. á Mel
stað, Jónssonar biskups Ara-
sonar. Komu 5 böm Sigurðar
austur og hann sjálfur líka
að síðustu. Móðir Rannveigar
kona galdra-Péturs var Gróa
i Þorleifsdóttir prests á Hall-
ormsstað, er fórst ofan um
búa öldruð hjón, ein manna
í heimili. Mun býlið þó ekki
hafa verið gamalt. Þyrvald
ur var harðgerður maður og
eigl fyrirlátssamur, svo not-
að sé orð Gissurar jarls við
Staða-Áma. Var hann kall-
aður Uppsala-Þorvaldur, af
einhverri tilfinningu um það,
að hann ætti að heita meira
én Þorvaldur, sem þó er
myndamafn. Uppsalir standa
hátt I landi, svo sem nafnið
bendir til, og er útsýni hið
fegursta, sér eftir Dagarfljóti
upp Hérað og um báðar
strandir þess, eins og komist
er að orði í fomu máli. Er þar
skrautsala sýn mikil. Þarna
ólst Slgríður upp með for-
eldrum sínum, sem komust
vel af, og áttu ekki önnur
börn en hana og Jón, er fyrr
var minnst á. Tvítug að aldri
vorið 1901 gekk hún að eiga
Guðjón Þorsteinsson frá
Þrándarstöðum í Eiðaþinghá.
Var Þorsteinn faðir hans
sonur Jóns á Fljótsbakka í
sömu sveit, Skíða-Gunnars-
í Reykjavik og gerðu þeir
læknarnir, Guðmundur próf.
Hannesson og Matthías Ein-
arsson, svo að meini hennar
að hún kenndi þess aldrei síð
an og náði fljótt sínu vinnu-
þreki á ný. En í desember
1923 andaðist Guðjón eftir
mikla vanheilsu. Vorið eftir
brá Sigríður búi og fluttist
með þrjú yngstu börnin og
Torfastöðum í Hlíð til Jóns
bróður síns, en vorið 1925 fór
hún að Ketilsstöðum ,á Völl-
um til Gunnars hreppstjóra
Pálssonar, og var þar til 1930
ásamt yngsta barni sínu. Voru
þá elztu börn Sigríðar orðin
staðfestufólk í Eyðaþingshá í
Eiðaþingi og með þeim dvaldi
hún fram um 1940, að hún
fluttist til Reykjavíkur til
barna sinna er þá voru orðin
búsett þar, og hefur að und-
anförnu dvalið hjá Þorvaldi
syni sínum, bifreiðastjóra á
Fífuhvammsvegi 17 I Kópa-
vogi.
Sigríður var greted kona,
ákaflega vel verki farin og
snjóbrúna á Þorvaldsheiði | sonar á Ærlæk í Axarfirði, J stundar hannyrðir enn í dag,
11702, og l^onu hans Amdísar. Þorsteinssonar, og er það! enda er henni lítið gefið um
(Framhald á 13. síöu.)
Bjamadóttur prests og skáldsj þékkt ætt og kennd við Skíða'
/