Tíminn - 24.03.1961, Síða 5

TÍMINN, föstuaaglnn 24. marz 1961.
3
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvaemdastjóri: Tómas Amason Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (ábj, Andrés
Knstjánsson, Jón Helgason Fulltrúi rit-
stjórnar: Tómas Karlsson Auglýsioga-
stjóri: Egill Bjarnason - Skrifstofur
í Edduhúsinu — Símar: Í8300—18305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusími:
12323 — Prentsmiðjan Edda h.f.
Hvar er batmn?
Það er nú liðið meira en ár slðan , viðreisnin“ svo-
nefnda kom til framkvæmda. Engai teljandi kauphækk
anir hafa átt sér stað á þessum tíma svc að ekki verður
sagt, að „viðreisnin“ hafði orðið fyrii truflunum af þe.rri
ástæðu. Útflutningstekju' urðu noikni meiri árið lú60 en
órið áður, svo að ekki hefur „við.reisnin“ orðið fyrir
hnekki vegna þess, að þær hafi rýrnað Þannig mætti
rekja áfram fleiri atriði til að sýns það að ekki hefur
komið fyrir neitt sérstakt. sem torveidaði þann bata 'eína-
hagslífsins, sem feður ,viðreisnaminar“ boðuðu, að hún
myndi hafa í för með sér
Hefur þá batinn líka ekki orðið mikill?
Um þetta er reynslan ólýgnust. Hún er m a þessr
Skuldasöfnun varð meiri út á v-ð á árinu 1960 en á
nokkru einu ári áður, nema ef vera skyldi á árinu 1959.
Aukning spariinnlána hjá bönkum og sparisjóð-,m
varð 11 millj. kr. meiri á árinu 1960 en á árinu 1959, jg
hefur sú aukning aldrei orðið minni um langt ske’ð á emu
ári, þegar miðað er við næsta ár á rndan.
Þrátt fyrir stórauknar skattaálögui, sem nema samcals
mörgum hundruðum millj. kr., mar. ríkið ekki hafa gert
betur en að standa í járnum með rekstur sinn á árinu
1960.
Afkoma sjávarútvegs og landbunaðar hefur ekki verið
lakari um langt skeið en hún er aú, sökum stóraukms
rekstrarkostnaðar af völdum „viðreisnarinnar“
Láglaunafólk og millistéttir hafa ekki um langan tima
búið við lakari afkomu en nú, vegoa hinnar stórauknu
dýrtíðar, sem „viðreisnin“ hefur orsakað
Það er þannig sama hver litið er. Batinn af völdum
,.viðreisnarinnar“ er hvergi sjáaniegur. Hvarvetna blasir
hins vegar við samdráttur og versnandi afkoma af vóla-
um „viðreisnarinnar“
Slíkt þarf ekki heldur að koma á óvart. Hér er á ferð-
inni sama stefnan, sem hefur orsakað atvinnuæysi 7 millj
manna í ríkasta landi heimsins. Bandaríkiunum. og Kenn-
edy reynir nú að hverfa frá. Þær afieiðingar „viðreisnar
innar“, sem þegar eru komnar fram eru aðeins byrjuiun
á öðru verra, ef miðað er við reynsiu Bandaríkjanna
Samt streytist stjórnin nú við að haida í þessa „við-
reisn“ sína dauðahaldi Meðan henni tekst það, mun
ástand efnahagsmála haida áfram að síversna. eins og
íeynsla Bandaríkjamanna er svo l]ost merki um
Mál lögreglustjórans
í Keflavík
Eins og kunnugt er af fréttum. hefur lögreglustjór
inn 1 Keflavík verið borinn hinum aivarlegustu sökum
íim embættisvanrækslu, og eru kærur og kærendur þess
eðlis að dómsvaldið gerur ekki gengið fram hjá þeim.
Engin opinber rannsókn hefir verið tyrirskipuð heldur
aðeins „athugun“ af hálfu ráðuneytií-ins
Það er að sjálfsögðu einfaldasta réttlæuskrafa að
fyrirskipuð sé opinber rannsókn ’ Kærumálinu á henaur
iögreglustjóra, og hann 'átinn vikja úr embætti um
stundarsakir, meðan hún fer fram Annað er ekki í sam
ræmi við íslenzkar réttarfarsvenjnr, og má nefna um
það fjölmörg dæmi. Það á ekki að breyta neinu, þótt
hinn kærði lögreglustjóri sé áhrifamikill flokksbróðir
dómsmálaráðherr ans.
„Viðskiptafrelsi" núverandi ríkis-
stjórnar eru stóraukin höft
i.
Við flest tækifæri hælir ríkis-
stjórnin sér af auknu viðskipta-
frelsi. í umræðunum um vantraust
ið á ríkisstjómina fyrir skömmu,
talaði viðskiptamálaráðherra um
aukið viðskiptafrelsi, sem einskon-
ar stórmál er núverandi ríkisstjórn
hefði komið í höfn. Hann gerði t:d.
þá fyiirspurn til Framsóknar-
flokksins, hvort hann myndi styðja
þetta viðskiptafrelsi, ef hann tæki
þátt í ríkistjórn síðar, eða vinna að
því, að ”taka upp aftur þau víð-
tæku höft, sem áður hefur verið
við lýði í nærfelt 30 ár”.
Ef svara ættj slíkri fyrirsþrirn
þarf fyrsTa að gera ser grein fyrir
hvers konar viðskiptáfrelsi það er
sem ríkisst.iórnin sér í hyllingum
og er ánægð með Slíkt er meðal
annars nauðsynlegt aí því að xæst-
ir utan nkisstjórnarinnar kannast
v:ð þetta stéraukna frelsi Útgerð-
armenn, bændur íðnaðarmenn
kaupmenn og kaupfélög telja að
siíkt hafi tarið fyrir jfan garð hjá
ser. Þeir bekkja betur hið gagn-|
siæða, eða aukii. höft, því að bau
hafi komið i hlaðið.
II.
Hvaða viðskiptahöft hefur nú
verandi ríkisstjórn afnumið og
hverjum haldið ábreyttum eða
auknum, og hvað er það sem hún
vill fá lolOið am að aðrar r'kis
sijórnir síðar víki ekki frá? Tix að
átta sig á bessu er rétt að benda á
eftirfarandi: I
1. Verðlagshöftin eru nú víð-
fækari ug þrengri en þau »oru
áður. Sennilega eru þau nær því
marki en nokkru sinni fyrr að ná
til allra viðskipta. enda óanægj
an með bau svo mikil að sukt
mun áður óþekkt. j
2. Útflutningshöftin eru ó-
breytt, að öðru leyti en þvi, að I
nú eru Oau framkvæmd af nafn- (
Iausri nernd stað Útflutnings-
nefndar áður. Útgerðarinenn,
þekkja .mga breytingu í þessu
efni og aata því t. d. gamla nafn-
ið á nefndina eftir sem áður sam-
anber nin athyglisverðu blaða-
skrif Haraldar Böðvarssonar á
Akranesi tyrir skömmu.
3. Frelsið, sem áður gilti til að
byggja íbúðir og ýmsar smærri
byggingar, hefur verið stóriega
takmarkað vegna verðhækkana
og aukinna lánsfjárhafta. Þessa
takmörkun kannast flestir við,
enda hei'ur hún þegar valdið stór-
felldum samdrætti í íbúðabvgg-
ingum.
4. Þær byggingaframkvæmdir
sem Sður voru takmarkaðar
hafa nú minni möguleika en áður
var vegna ráðstafana ríkisstjó'-n-
arinnar á sviði peningamálanna.
f nda fer því fjarri að slíkar fram-
kvæmdír nafi aukizt.
5. Freisið til að kaupa vörur frá
jafnvirðiiKaupalöndum mun svip-
rð og áður var Frílistinn til vöru
kaupa frá þeim löndum hefur að
vísu verið skertur, en ekki mun
það auka akmörkun á gjaldev-is- \
sölu og bin opinbera íhlutun því
óbreytt
6. ÖIl 'jjaldeyrissala til a.nia ra
{••arfa en vorukaups er háð levf-
um cins -g áður var og sHrinig
fylgt sömu reglum i öllum .ðal
atriðum virðandi framkvæmd!na
Breyting þessúm efnum dví
tngin.
7. Fniisíinn til vörukaupa gegn
frjálsum gjalueyri var auk'nn
p.okkuð. og mun þar að finna
annað iíriðið í því frelsi, ,em
ríkisstjórnin talar um. Hitt atrið-
ið mun sá lormbreyting að sama
nefndin thlutar nú leyfum op
gjaldeyri.
Þessi tvo ‘itriði telur ríkisstjórn-
in 'að sann'. stóraukið viðskipta-
frelsi. A-.inað gtiui hún ekki ber,t
á. Skulu bessi tvö atriði því rædd
rokkru nánar.
III.
Ýms atriði hata verið nefnd til
rettlætingai á því að flytja leyfis-
' eitingar íyrir gjaldeyri til bank-
anna. f útvarpsv’ðtali .yrir
ssömmu, ‘aldi einn bankast.óri
Landsbankans það aukin vinnuAs-
indi, að sömu aðilar úthluti gjaid-
eyrisleyfum og gjaldeyrinuiri því
að slíkt tryggði betur samræmi
nulli ley+isveitir.ga og gjaldeyns-
afgreiðslu en ei störfin væru að-
skilin. Ekxi mun þessu neitað en
á það bent, að þeir sem til skamms
t.ma stóðu gegn þessum vinnu"ís
indum, votm bankarnir Þeir vildu
GKki vinnuvisindin, nema að beir
framkvæmdu þau sjálfir Vinstri
sijórnin akvað . d. að gera þessa
breytingu jg tilkynnti bæði börxk
unum og forstjórum Innflutnirgs-
skrifstofunnar þá ákvörðun sina.
en varð að 'rest? henni í bili vegna ,
ákveðinna? anastöðu gjaldeyris-
bankanna ‘veggja Hér er því ekki
■jir. að ræða nein ný vinnuvísmdi (
heldur brevangu á framkvæmda-
airiði, sem hefur tafizt vegn^ á-j
greinings om valdið yfir gjald-
cyrisúthluuminni.
Viðskipíaoankar annast peninga-
v-rzlun, asamt umboðsstörfum fyr-
ir innlenda og erlenda aðila. Þeir
starfa og í samkeppni hver við
a3ra. Það er því ekki undariegt
þótt skoðamr séu skiptar um í hve
ríkum mæ;i slíkir bankar eigj að
fara með b"ðingarmikið opinbert
fi-amkvæmdavald En hvað sqm
slíkum skaðanamur, líður þá eru
flestir sammála um það, að samein
ing leyfisveitinga og gjaldeyris-
sölu feli ekk í sér aukið viðskiota-
fielsi, þar þurfi annað og meira til.
IV.
Hitt atr’.ðið, aukinn frílisti f
irjálsum giaideyri, gæti þýtt aukið
v.ðskiptafrelsi ef ekki væru jafn ,
framt gerðai aðrar ráðstafanir ,-em I
gera það »ð engu. eða minna en;
ergu. En bað er nú einmitt bað(
sem núverandi ríkisstjórn gerði I
F ægir í bn sambandi að bends á
eítirgreind otriði:
1. Reksrrarlán til innflyijeuda
hafa, miðai við rörumagn vexið
f-kert um ama hundraðshluta op
gengj 'sl Krónunnar sérstaklega
þegar um er að ••æða kaup á
frjálsum gjaldeyri, Slíkt þ vðir
auðvitað auknar innflutnings
hömlur.
2. Innfvtjendur voru skyldaðii
til að seija allar vörubirgðir -eir
til voru, er genginu var brevtt
með óbrevitu verðj • ísl króni'm
sem þýddi ' framkvæmdinni af
minnka vcirubirgðir um sviparir.r
hundraðshluta og verðrýrnun ísl
krónunnar og innflutninginn af
sama skapi, miðað við óbravtl
rekstrarlan. Petta þýðir einnif
aukna míiatningscakmörkmi.
j. 3. Fyrulram greiðsla til bank-
anna, vegria erlendra vörukaupa,
var rauaverulega stórhæk’uið,
miðað við sama vörumagn og
(átin staada bundin í bönkum xli
íangan ‘íma og það jafnt. pótt
varan væri að fullu greidd löngu
áður en sá tími væri liðinn sem
féð er bundið. Ekki ber betta vott
um aukið rrelsi til innflutnings.
4. Öli innflutt vara, gegn
bankaábygðum, greiðist nú eftir
aldursröð ábyrgðanna. V Jgna
rekstrarf járskortsing torveidar
slíkt ýmsan innflutning, enda fel
ast í riessii' mjög harkalegar
bindranir. Eru þær t d. hliðstæð-
ar því, að innfiutningsskrifsto'an
hefði á summ tíma neitað uni að-
kallandi mnflutningsieyfi áf
þeirri ístæðu einni að viðKom-
andi aðili ætti ónotuð ieyfi tyrir
vöru sem minni þörf var fyrir í
bili.
Öll þessi ',|ögu' atriði telur ríkis
stjórnin nauðsynleg til að hamia
gegn aukningu frílistans Þanmg
má breyt.a nlutunum með þvi að
taka það aftur, sem menn þykiast
gefa. Ekki -;rðist þvi allt gull sem
giOir, þegar ríkisstjórnin hælir ser
af auknu viðskiptafrelsi.
Sannleikarinn er sá, að þessi
likisstjórn nefur ekki aukið við-
sk ptafreisið hexdui breytt ryrri
takmörkunum aðrar verri eða
áhrifameiri Hún er stefnu suini
tií' í þessu sem öðru þvi að breyt-
irgar hennar á sviðj viðskiptamái
anna eiga ”úm í sögunni frá „mn-
uro gömlu 'óðu dögum“ Hún vill
svo fá loforó stjórnárandstöðunnar
um að breyta ekki þessu ágæti, ef
hún síðar hcfði aðstöðu til
Fjölbreytt hefti Eimreiðar-
innar -1. hefti 67. árgangs
EIMREIÐIN, íyrsta hefti
þessa árs, er komið út og er
þetta 67. árgangur ritsrns.
Þorstfcinn M. Jónsson fyrrver
andi skólastjóri ritar þar
greinina Sæmundur fróði í
sögum og sögnum, og fylgir
ritgerðinni mjmd af Sæ-
mundi á selnum, hinu mikla
myndhöggvarat'ii’ki Ásmund
ar Sveinssonar. Guðmundur
Einarsson frá Miðdal segir
frá hirðingjalífi í Lapp-ahér-
uðum Finnlands; Sigurður
Ólason hæstaréttarlögm. skrif
ar langa ritgerð um Auðunn
Hugleiksson íslandsjarl og af
drif hans og Margrétar, er
sagöi sig dóttur Eiríks kon-
ungs Magnússonar, en var
brend á báli á Norðnesi við
Björgvin árið 1301. Séra Sig
urður í Holti skrifar minn-
ingar um Tómas skáld Guð-
mundsson í tilefni af sextugs
afmæli hans, og Sigurður
Grímsson ritar um leiklistar-
mál. Þá eru í þessu hefti Eim
reiðarinnar tvær smásögur,
Hungurstríð á nóttu eftir S.G.
Benediktsson og Sonur og fað
ir, eftir írska rithöfundinn
Frank O’Connor í þýðingu
Arnheiðar Sigurðardóttur;
kvæði eru í ritinu 'eftir dr.
Richard Beck, Guðmund frá
Miðdal, Benedikt Þ. Gröndal
og David P. Berenberg og
loks eru umsagnir um bækur
og fleira.
v