Tíminn - 09.05.1961, Blaðsíða 5

1 TfMINN, þriffjudaginn 9. mai 196L
5
..— -.— -.........>
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Tómas Arnason. Rit-
stjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb.), André's
Kristjánsson, Jón Helgason Fulltrúi rit-
stjómar: Tómas Karlsson Auglýsinga
stjóri: Egili Bjarnason — Skrifstofur
í Edduhúsinu. — Símar: 18300—18305
Auglýsingasími: 19523 Afgreiðslusimi
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
- --------------------------------------------------/
Lán til íbúðabygginga
Snemma á þinginu fluttu Einar Ágústsson, Jón
Skaftason og fleiri þingmenn Framsóknarflokksins til-
lögu þess efnis, að Byggingarsjóði ríkisins yrði séð fyrir
nægu lánsfé á þessu ári til að fullnægja þörfum þeirra
íbúðabyggjenda, sem verst væru staddir.
Á árunum 1956—59 námu lán úr Byggingarsjóði rík-
isins sem hér segir:
l'gðö ............. 63,6 milljónir króna
1957 ............. 45,6 milljónir króna
1958 .............. 48,7 milljónir króna
1959 ............. 34,5 milljónir króna
Eins og þetta yfirlit ber með sér, hafa lán úr sjóðn-
um numið langlægstri upphæð samanlagt á þessum tíma
á árinu 1959, fyrsta stjórnarári núv. stjórnarsamsteypu.
Af þeim ástæðum hófu Framsóknarmenn harða baráttu
fyrir því, bæði á sumarþinginu 1959 og vetrarþinginu
1960, að fjárráð Byggingarsjóðs ríkisins yrðu stóraukin.
Þórarinn Þórarinsson flutti tillögu um þetta á sumar-
þingi 1959, og Þórarinn, Jón Skaftason og fleiri þing-
menn Framsóknarflokksins fluttu hliðstæða tillögu á
vetrarþinginu 1960. Urðu þá allmiklar umræður um
málið í sameinuðu þingi.
Þessi barátta Framsóknarmanna bar þann árang-
ur, að ríkisstjórnin rumskaði við sér og jók svo fjár-
ráð Byggingarsjóðs á árinu 1960, að samtals námu
útlán hans 71,8 millj. kr. á því ári, þar af 12 millj.
gömul víxillán húsbyggjenda, er breytt var í föst lán.
Þessi viðbrögð stjórnarinnar sýndu vel, að skelegg
stjórnarandstaða getur haft mikil áhrif.
Þetta nægði þó engan veginn til þess, að fullur árang-
ur næðist. Um síðastl. áramót lágu fyrir lánabeiðnir
hjá'sjóðnum, sem námu 130 millj. króna. Lánveitingar
sjóðsins þurfa því að vera verulega meiri 1961 en 1960,
ef vel á að vera.
í samræmi við þá staðreynd, var áðurnefnd tillaga
þeirra Einars Ágústssonar, Jóns Skaptasonar og fleiri
Framsóknarmanna flutt í byrjun seinasta þings.
Sú tillaga; fékkst ekki afgreidd á þinginu vegna
tregðu stjórnarsinna.
Ríkisstjórnin getur ekki haldið því fram með nein-
um rétti, að hún hafi ekki möguleika til að auka fjár-
ráð sjóðsins til viðbótar hinum föstu tekjum hans, sem
eru ekki áætlaðar nema 32 millj. kr. á þessu ári. í því
efni er skemmst að vitna til nefndarálits minnihluta fjár-
veitingarnefndar (Ingvars Gíslasonar, Karls Guðjónsson-
ar, Halldórs E. Sigurðssonar og Halldórs Ásgrímssonar)
um áðurnefnda tillögu þeirra Einars og Jóns. Þar sagði
efnislega á þéssa leið:
í sambandi við fjármagnsþörf byggingarsjóðsins má
minna á, að ríkissjóði hefur nýlega áskotnazt álitleg
upphæð, 6 milljónir dollara, eða um 230 millj. kr., sem
er óafturkræft framlag Bandarikjastjórnar vegna tekju-
rhissis, er leiddi af gengislækkuninni. Virðist ekki ó-
eðlilegt, að hluti þessarar upphæðar verði látinn ganga
til byggingarsjóðsins til eflingar starfsemi hans.
Engin svör enn
Tíminn hefur nú nokkrum sinnum beint þeim spurn-
ingum til stjórnarblaðanna, hvort stefna flokka þeirra
í utanríkis- og varnarmálum sé enn hin sama og 1949,
þ. e. að íslendingar séu aðilar að Nato, hafni hersetu á
friðartímum og meti það og ákveði einir, hvort og hve-
nær her sé á íslandi.
Enn liafa engin svör fengizt við þessum spurningum.
,,New York Times“ um Kúbumálið:
Bandarísk vopn leysa ekki vandann
At$eins bandarískar hugsjónir geta gert þaÓ
HIN misheppaða innrás á
Kúbu, hefur reynzt Bandaríkja-
mönnum mikill siðferðilegur
hnekkir bæði heima fyrir og út
á við. Fyrir stóiveldi er jafnvel
erfiðara að taka slíkum ósigri
en smáþjóð. Margir Bandaríkja-
menn hafa líka vafalaust viljað
láta strax til skarar skríða gegn
Castró. Það sýnir hins vegar
styrk bandarlsks lýðræðis, að
hinir ábyrgari aðilar risu gegn
því með ýmis stórblöðin í farar-
broddi. Því til sönnunar þykir
rétt að birta hér tvær forustu-
greinar úr „New York Times“
Sú fyrri birtist 27. apríl og
hljóðaði á þessa leið:
„HVAÐ er þá framundan gagn
vart Kúbu eftir að kúbönsku
útlagarnir hafa beðið hernaðar-
legan ósigur og Bandar., sem
studdu þá, hlotið stjórnmála-
Iegan álitshnekk? Hvað sem
öllu líður heldur saga mann-
kyns áfram að líða fram sem
fljót. Hún ræðst ekki eins og
hnefaleikaeinvígi eða knattleik-
ur. Bandaríkin og Kúba verða
ekki skilin að skiptum. Til þess
eru ríkin of samtengd, ekki að-
eins sögulega og landfræðilega,
heldur og efnahags- og hernað-
arlega. Kúba hefur lent í stór-
vindum kalda stríðsins, og allur
sá herstyrkur, er ekki var fjötr-
aður í kúbönsku uppreisninni,
heldur áfram starfi sínu.
Það er af þessari ástæðu,
sem eitthvað verður að gerast,
og ósjálfrátt verður mönnum á
að segja: Eitthvað verður að
hafast handa. Fyrst af öllu verð-
ur að viðurkenna þá staðreyrid,
að verði eitthvað gert, verð-
ur það að ske án alls flausturs-
háttar. Það má ekki eiga sér
stað, að endurtekinn verði hinn
ótrúlega, óraunhæfi dómur um
ástandið á Kúbu, er varð und-
anfari hinna hræðilegu afglapa
í síðustu viku. í augum allra
þeirra, sem í raun þekktu á-
standið á Kúbu og vissu um
hinn óviðjafnanlega styrk leið-
toganna þar og stjórnarinnar í
heild, hlaut slik innrásartilraun
að fara þann veg, sem á daginn
kom. En hefði nú innrásin e.t.v.
tekizt, hefði það reynzt hrapa-
lega misráðið að fylgja upp-
skrift leyniþjónustunnar (C.I.
A.) um stofnun hægrisinnaðrar
stjórnar á eynni, sem ekki
hefði komizt undan því að vera
brennimei'kt sem bandarísk
skikkan. Það er augljóst mál,
að fyrsta skr'efið nú verður að
vera endurskipulagning innan
þess hóps opinberra aðila, er
fara með Kúhumálið, ásamt
gagngerðri endurskoðun á
starfsaðferðum þeirra. Hver sú
stefna, sem ríkir í framtíðinni,
og hverjar þær aðgerðir, sem
kann að verða gripið til, yerða
hvorttveggja að grundvallast á
raunhæfu mati á ástandinu.
ÞAÐ GÆTI orðið viss þróun
á Kúbu, er beinlínis neyddi
Bandaríkin til þess að hefjast
handa, og þá án þess, að slíkar
aðgerðir hlytu atyrði meiri-
hluta þjóða heimsins, en mættu
þvert á móti skilningi. Þaðj sem
myndi kalla á bandarísk af-
skipti, væri t.d., ef Rússar
reyndu að koma upp eldflauga-
stöð á eynni eða flytja þangað
háskalega mikið herlið. Sama
gildir og, ef Bandaríkjamenn
væru myrtir á Kúbu eða lífi
þeiri’a alvarlega ógnað. Til af-
iX>X'V*V*V"-V' -V v .-v -% • v *-v*-v *-v *-v
DEAN RUSK
— varfærni hans í Kúbumállnu
hefur s'tyrkt aðstöSu hans og álit.
skipta hlyti einnig að koma,
ef Castró, forsætisráðherra,
reyndi að ráðast á bandarísku
flotastöðina í Guantanmoflóa á
Kúbu eða gerði tilraun til hern
aðarlegrar landgöngu á öðrum
eyjum í Karíbahafi. Ef eitthvað
af þessu yrði uppi á teningun-
um, myndu Bandaríkin að sjálf-
sögðu verða að hefja beina í-
hlutun, og vafalaust yrði um
hið sama að ræða af hálfu ann-
arra meðlima í samtö*kum Ame-
ríkuríkjanna.
ÞEGAR UNDAN eru skilin
þessi ólíklegu en stórhættulegu
atriði, ættu Bandaríkin ekki að
hlutast til um málefni Kúbu.
Hvers vegna? Einfaldlega
vegna hinna alvarlegu stjóru-
málalegu afleiðinga. Þetta væri
hnefi í andlit siðferðiskenninga
okkar og þeirra grundvallar-
atriða, er við lifum eftir og
sækjum okkur styrk til í kalda
stríðinu. Hemaðaríhlutun án
nægilegs tilefnis myndi færa
stefnu okkar niður á stig villi-
mannlegrar baráttu valdstreit-
unnar. Við myndum glata nauð
synlegum bandamönnum og
skapa hættulegar flækjur á al-
þjóðavettvangi. Þetta yrðu í
stuttu máli afleiðingar banda-
rískrar hernaðaríhlutunar á
Kúbu.
Það er mikill grundvallar-
munur á efnahagskerfi okkar
og kommúnista, en munurinn
er enn meiri, hvað tekur til
mannlegra samskipta. Við trú-
um á frelsi og rétt laganna í
viðskiptum einstaklinga og
þjóða. Þetta er sá lífskjarni, er
við mælum fyrir meðal þjóð-
anna, og þetta er uppspretta
mesta styrkleika ókkar. Þetta
verðum við að vernda og
heiðra.
í FYRSTA SINN á heilli öld
er ógnað forystu Bandaríkj-
anna á vesturhveli jarðar. Þess-
ari ógn verður aðein-s varizt
með jákvæðri uppbyggjandi
stefnu. Við höfum auðvitað
nægilegt bolmagn til þess að
fleygja Castró og stjórn hans
fyrir björg, en ef við beittum
svo mætti okkar, myndum við
tapa meim en sem ávinningn-
um næmi. Það ér erfitt að glata
ekki þolgæðinu nú eftir það
n:ðurlag, er við höfum orðið að
sæta Þið er engu að síður
• po,*' -iunverulegan styrk
>ð r jk:ð jöfnu sigri sem
ósign.
Aðalhætta Bandaríkjanna og
hinnar rómönsku Ameríku er
ekki Kúba sjálf, heldur Kúba
sem tákn annarra byltingasinna
og Kúba sem áróðursmiðstöð
óamerískra og jafnvel kommún-
istískra kenninga. Hvernig hins
vegar hinni hrollvekjandi bylt-
ingu einræðismanna verður
snúið við, er mikið vandamál
fyrir allan hinn frjálsa heim,
eins óg Kennedy, forseti, hefur
réttilega viðurkennt. Það dugar
ekki að samþykkja aðferðir
þeirrra. Það væri sama sem að
gefast upp.
Sem þátt í vörnum Banadríkj
anna verðum við að halda á-
fram að styðja kúbanska útlaga,
sem hvorki fylgja Castró né
heldur Batista, en hafa það eitt
að markmiði, að stofna frjálst
lýðræðisríki á Kúbu með félags
legt r’éttlæti. Þessa menn meg-
um við ekki fjötra.
Umfram allt — og ekki að-
eins með orðum heldur einnig
gerðum — verðum við að
sanna, að við séum ákveðin í að
styðja kröfurnar um félagsleg-
ar endurbætur um gervalla róm
önsku Ameríku. Við verðum að
sanna, að við séum ekki aðeins
andvígir' kommúnismanum, að
við berjumst ekki aðeins gágn
kommúnistísku einræði, heldur
einnig gegn hernaðareinræði
hægrisinnaðra öfgamanna. Við
verðum að sýna það svart á
hvítu, að við viljum samkomu-
lag og samvinnu en ekki ein-
hliða hagnað. Þetta er einasta
,,íhlutunin“, sem stöðugt mun
bera hinn góða ávöxt í viðskipt-
um okkar við rómönsku Ame-
ríku.“
ÞANN 3. þ.m. birtist svo önn
ur forustugrein í „The New
York Times“ um Kúbumálið í
tilefni af því, að Castré hafði
þá lýst yfir því í fyrsta sinn,
að sósíalistiskt skipulag hefði
verið tekið upp á Kúbu. Þessi
grein hljóðaði svo:
„TÆPLEGA GETUR skil-
greining Fidels Castró, forsæt-
isráðherra Kúbu, komið mönn-
um á óvart, er ráðherrann og
félagar hans lýsa yfir því, að
sósíalistisk bylting hafi verið
gerð á Kúbu. Byltingin hefur
þróazt í þessa átt allt frá upp-
hafi. Þetta var að vísu hægfara
þróun fyrsta árið — 1959 —
en hún hefur siglt hraðbyri hið
síðasta ár og fram til þessa
dags. Hið sósíalíska ríki, sem
stofnað hefur verið á Kúbu, er
frábrugðið sósíalísku ríkjunum
í Evrópu. Það er ekki hægt að
segja, að Kúba sé kommúnista-
ríki, enda þótt eyjan verði nú
fyrir miklum áhrifum frá
kommúnistaríkjunum.
Það var snemma skoðun
Castrós og byltingafélaga hans
að hafa yrði einn sterkan leið-
toga og öfluga miðstjórn hvað
viðkæmi efnahagsmálum og
framkvæmdum. Á þennan hátt
yrði fljótvirkast að ná því
mar'ki, sem kúbönsku þjóðinni
var talin nauðsyn á. En fyrir u.
þ.b. einu ári hófust deilur með-
al kúbanskra leiðtoga um það,
hvort þetta einræðisskipulag
væri heppilegast til þess að
koma fram þeim félagslegu og
efnahagslegu umbótum, er
leyst gætu vanadmál Kúbubúa.
Ferðalög til Sovétríkjanna og
Kína, viðskiptasamningar við
(Framhald á 6. siðu).