Tíminn - 09.05.1961, Blaðsíða 7

TÍMINN, Imðjudaginn 9. maí 1961.
7
Bresti okkur sjálfstæði í hugsun
verður lítið úr öðru sjálfstæði
¥ >*
Það er á ýmsan hátt sundur-j
leitur Hópur sem hér er saman
kominn, þó að eitt sameini
okkur, þar se mer það, að okk-
ur er skapraun að því að út-
lendur her hafi langdvöl í
landinu og teljum að nú beri
að vinna að heimför hans.
Öryggismálin eiu viðkvæm mál
og vandasöm. Temjum okkur að
hugsa um þau með hófsemi og ein-
urð. Bresti okkur sjálfstæði í hugs-
un mun lítið verða úr öðrujsjálf-
stæði: Hlutleysi og afskipt'aleysi
veitir ekkert öryggi. Saklausar og
hlutlausar smáþjóðir hafa verið
teknar herskildi ef þeim stóru og
sterku þykir sér betur borgið með
því móti. Fyrr og síðar hefur sag-
an sannað slíkan íhlutunarvilja og
virðingarleysi fyrir rétti hins veik-
ari. Með það í huga sýnist eðlilegt
að þjóðir skipi sér saman í stærri
heildir og standi hver með ann-
arri. > \
Okkur er það ljóst, að við eigum
allt undir því að friður megi hald-
ast. f kjamorkustyrjöld er ekkert
öryggi til. Bkki skulum við óttast
dauðann. Þá skuld eiga allir að
gjalda. En áhrif kjarnorkuvopna
eru mörgurn sinnum verri en dauð
inn þar sem ófædd börn þeirra,
sem kynnu að lifa, eru gerð van-
skapaðir aumingjar auk þess sem
allur hemaður þróar þá grimmd
og mannskemmdir, sem öllu er
verra. Við höfum verið friðarsinn-
ar, íslendingar, og við skulum
aldrei gleyma því, að allt mann-
kyn er af einni rót, — í öllum
löndum er fólk, sem finnur til
eins og yið. T/m allan heim geta
fjölskyldufeður sagt eins og Þor-
geir í Vík um sína konu og sitt
barn:
Ræ<$a Halldórs Kristjánssonar á útifundi um
hersetuna, 7. maí.
HALLDÓR KRISTJÁNSSON
En iþetta var einasta aleigan mín
og ailt, sem var dýrmætast mér,
jafn dýrmætt mér eins og þér
eiga þín —
Það er því tvennt, sem okkur
ber að setja ofar öðru, þegar við
tökum afstöðu til þeirra mála, sem
hafa kallað okkur saman í dag:
Hvað getum við gert til að efla
friðarhorfur í heiminum? Hvað
getum við gert til að tryggja sjálf-
stæði og tilveru íslenzku þjóðar-
innar?
Ekki vil ég gera mig svo barna-
legan að halda því fram að vopn-
leysi og varnarleysi á takmörkuð-
um svæðum tryggi heimsfriðinn út
af fyrir sig. Við vitum það öll, að
heimsstyrjöldin 1939 byrjaði ekki
af því, að t.d. Bretar og Frakkar
væru of mjög vopnaðir. Hins eru
KARLMAN N AFÖT
ú R
TERYLENE
0 G
A L U L L
STAKI R
JAKKAR
STAKAR
B U X U R
V O R - O G
SUMARTÍZKAN
Verð frá kr. 1.929.00
dæmi, að hræðslan við mótspyrnu
hafi hindrað ofbeldismanninn að
gera árás. Þó hlýtur leiðin til frið-
ar og þar með þess eina öryggis,
sem um er að ræða, að vera sú
að eyða tortryggni, slaka á tauga-
spennu, afvopnast og fækka her-
stöðvum. Þetta vita allir, — jafn-
vel herforingjar og hernaðarsér-
fræðingar. Slíks væri þá jafnt þörf
á báða bóga, þegar tveir aðilar
ógna hvorir öðrum.
Með þessu vil ég minna á það,
að ég tel eðlilegt að menn geti
haft skiptar skoðanir í þessum
málum, þótt þeir hugsi um þau
eingöngu sem heiðarlegir íslend-
ingar og friðarsinnar. Gætum við
eitthvað gert til að minnka stríðs-
hættuna teldi ég að við ættum
að gera það, enda þótt því kynni
að fylgja einhver persónuleg á-
hætta. Ég fyrir mitt leyti trúi því,
að Atlantshafsbandalagið og þátt-
taka íslendinga í því, hafi átt þátt
í því að draga úr stríðshættu. Og
að sjálfsögðu stendur hin íslenzka
þjóð við alla samninga og skuld-
bindingar sem hún hefur gert að
réttum lögum um þau mál og
önnur, enda samstaða hennar með
þjóðum eins og Dönum og Norð-
mijnnum mjög eðlileg.
Hernaðartæknin breytist ört
eins og annað. Við Vestfirðingar
höfum það fyrir augum að stöðin
á Straumnesfjalli þykir úrelt og
var yfirgefin áður en búið var að
byggja hana til fulls. Eins virðist
okkur mörgum að herstöðin í
Keflavík sé nú úrelt orðin hernað-
arlega. Og við trúum því, að fyrstu
sporin í friðarátt ættu að vera þau
að yfirgefa úreltar hersitöðvar.
Sjálfstæði ísiendinga stafar
hætta af fleiru en hernaðarlegu of-
beldi. Hersetunni fylgir líka hætta
í þeim efnum. Nú er svo komið,
að það er opinberlega talið til
landráða og blindrar þjónkunar
við heimskommúnismann að segja
ekki já við öllu, sem herforingja-
ráð Atlantshafsbandalagsins mæl-
ist til. Hvar erum við staddir á
vegi sjálfstæðisins þegar ýmis
stærstu blöð landsins leyfa sér
slíkan málflutning? Þó vita allir
að bæði Danir og Norðmenn hafa
svarað tilmælum frá Atlantshafs-
bandalaginu neitandi og eru samt
góðir og gildir þátttakendur í
varnarsamtökum vestrænna þjóða.
Ekkert hefur sannað mér hættuna
af hersetunni eins ótvírætt og
þessi ofstækisfulli málfutningur
stjómarblaðanna íslenzku og sú
takmarkalausa lotning og skilyrð-
islausa undirgefni við erlent vald,
sem þar kemur fram. Við skulum
virða hvern mann, sem ber fram
rök fyrir því, hvað megi tryggja
frið í heiminum og halda ofbeldis-
öflunum í skefjum, enda þótt við
viðurkennum ekki öll þau rök. En
við skulum gera okkur og öðrum
ljóst, að það er skylda íslenzkra
manna meðan þjóð þeirra er sjálf-
stæð þjóð, að meta sjálfir eins og
Danir og Norðmenn gera, hversu
svara skal hverju sinni hverri
máleitun erlendra herforingja.
Og nú er svo komið að upphátt
og feimnislaust er um það talað,
að lífskjör íslenzku þjóðarinnar
hljóti að versna svo að nemi ein-
um fjórða hluta ef herinn hverfi
úr landi. Þetta er ekki rökstutt.
Þetta er fullyrt. Þessu eiga menn
að trúa. Því er treyst að íslenzkir
menn trúi því að þjóð þeirra geti
ekki unnið fyrir sér sjálf. Herset-
an á að verða varanleg og byggjast
á vantrú þessarar þjóðar á ís-
lenzka náttúru, og íslenzkt fram-
tak, íslenzkt land og íslenzka þjóð.
Slík vantrú virðist þróast og grafa
um sig í skjóli hersetunnar, og er
ef til vill mesta hætta, sem her-
setunni fylgir. Ef sú trú verður
ráðandi, þarf ekki lengur að tala
um sjálfstæða tilveru íslenzkrar
þjóðar.
Jón Sigurðsson lagði grundvöll
þeirrar sjálfstæðisbaráttu, sem
gerði hann að þjóðhetju íslend-
inga, með því að gefa þjóðinni trú
á sjálfa sig. Hann sannaði, að ís-
lendingar hefðu aldrei verið ómag-
ar á Dönum eins og margir trúðu.
Hann gaf þjóðinni trú á sjálfa sig,
sannaði henni með sögu hennar og
fleiru að hún gæti staðið á eigin
fótum. Hann vissi það að engin
þjóð getur verið sjálfstæð nema
hún treysti sér til þess.
Þetta frumskilyrði fyrir tilveru
íslenzkrar þjóðar grefur hersetan
í sundur.
Við förum héðan með þá ósk í
huga að íslenzak þjóðin megi sýna
það á komandi árum að hún getur
staðið á eigin fótum og með eigin
bróðurlegri samvinnu við aðrar
þjóðir búið öllum börnum sínum
skilyrði til velmegunar og menn-
ingar. Skilyrði þess er ekki sízt
hófsemi í hugsun og verki. Hóf-
semi er allt annað en stefnuleysi
og al,vöruleysi. Hófsemi og bræðra-
lag skyldu vera einkunnarorð
þeiirar stefnu, sem við berjumst
öll fyrir. Einn þátturinn í því
starfi, sem leiðir til þess að óskir
okkar um framtíð þjóðarinnar geti
rætzt, er að losa ísland við er-
lendan her.
Fögur minningargjöf
AUSTURSTRÆTI

Við hátíðamessu í Háagerðis-
skóla, síðastliðinn páskadag, barst
væntanlegri Bústaðakirkju dýr og
fögur minningargjöf. Voru það
tveir sjö armá kertastjakar úr
silfri, gerðir í Svíþjóð eftir sér-
stakri teikningu, einfaldri, en
mjög smekklegri. Gefendur stjak-
anna eru frú Margét Runólfsdóttir
á Melavöllum (nú Rauðagerði 23,
Rvk.) og börn hennar. Eru þeir
gefnir til minningar um eigin-
mann Margrétar, Hjört Jónsson,
alkunnan merkis- og atorkumann,
sem lézt 12. des. 1957, aðeins 48
ára að aldri.
Hjörtur Jónsson var í safnaðar-
nefnd hins nýja Bústaðasafnaðar
minningu hans skuli í framtíðinni
berta birtu um þann helgidóm,
sem hann hafði áhuga á að risi
sem fyrst af grunni innan sóknar-
innar. Þótt honum entist ekki ald-
ur til að vinna nema að fyrsta und
irbúningi þess máls, standa nú
vonir til, að skriður komist á fram
kvæmdir þess innan skamms. Slík
gjöf, sem hér er getið, herðir m.a.
á því.
Undirritaður prestur safnaðar-
ins og Axel L. Sveins, formaður
safnaðarnefndar, færðu gefendun-
um innilegar þakkir fyrir örlæti
þeirra og hlýhug. Og vöktu stjak-
arnir óskipta aðdáun kirkjugesta.
Gunnar Árnason.
A víðavangi
„AtS drepa útgerðina"
Þaulkunnugur maður útgetrð
sagði á dögunum við þann, er
þetta ritar: „Ég held þeim ætli
að takast að drepa útgerðina
með vaxtaokri og lánsfjársam-
drætti ofan á léleg aflabrögð.“
Lánasamdrátturinn gengur svo
langt, að ekki er einu sinni hægt
að nýta þann afla, sem fæst, á
hagkvæmasta hátt fyrir lánsfjár-
skorti. — Furðulegt er að nokkr
um manui skuli detta það „bjarg
ráð“ í hug að reikna atvinnuveg-
unum hér á landi hærri vexti
en þekkjast í nokkru öðru landi.
Svo eiga þessir atvinnuvegir
okkar að keppa við framleiðslu
annarra þjóða.
Kreppubúskapurinn
Ríkisstjórnin hnýtti heila
keðju af þvingunar- og dýrtíðar-
aukandi ráðstöfunum til að
skerða lífskjörin og með því
minnka neyzlu og framkvæmdir.
Þetta átti að auka sparnað innan
lands og grynnka á skuldum út
á við — að því er þeir sögðu.
Framsóknarmenn sögðu strax,
að þessar ráðstafanir væru svo
stórfelldar að þær myndu draga
úr framleiðslunni og þjóðartekj-
unum og verka öfugt. — Hvað
varð svo þegar fyrsta árið?
Sparnaður minnkpði, en jókst
ekki og skuldir jukust við út-
lönd meira cn dæmi eru tU áður
á einu ári.
Aft draga saman
Ríkisstjórnin er önnum kafin
við að setja fótinn fyrir fram-
kvæmdir einstaklinganna í land-
inu. Lánsféð er lokað inni heldur
en að eiga það á hættu að það
stuðli að framkvæmdum. Okur-
vöxtum er haldið á því Iánsfé,
sem af náð er í umferð látið.
Ekbi aðeins framkvæmdír
minnka og uppbygging, sem þarf
til að stækkandi þjóð geti Iifað
batnandi lífi, heldur er einnig
með þessum þvingunum bein-
línis dregið úr framleiðslunni
frá því sem var. — Allir tapa
nema þeir, sem hafa of fjár eða
eru í sérstakri náð hjá bönkun-
um og geta liirt cignir þeirra
einstaklinga, sem þvingaðir
verða til að gefast upp.
Þetta er látið koma í staðinn
fyrir þá stefnu, sem fylgt liefur
verið undanfarið og byggzt hefur
á því að styðja með margvíslegu
móti einstaklingana til þess að
cignast framleiðslutæki og eigin
heimili.
Því lengur sem kreppumenn
ráða, því erfiðara verður að bæta
úr því tjóni, sem samdráttur
þeírra veldur.
„Úrræbi“ Bjarna.
Ekki gat Bjarni Benediktsson
svarað því í eldhúsumræðunum,
hvernig fjölskylda ætti að lifa
mannsæmandi lífi af verkamanna
kaupi, 4000 kr. á mánuði, eins
og komið er verðlagi eftir aðfarir
ríkisstjórnarinnar. Hann sagði
bara, að menn yrðu að verða sér
úti um yfirvinnu. Ósvífnari útúr-
snúning var tæpast hægt að bera
sér í munn. þegar þess er gætt,
að samdráttarstefna Bjarna
Benediktssonar er beinlínis mið-
uð við að skapa „jafnvægi" með
því að draga úr atvinnunni, og
þá fyrst að eftirvinnan hverfi og
síðan að „hæfilegt" atvinnuleysi
skapist og þar með „jafnvægi
fátæktarinnar" í ‘efnahagsmálun-
uin. Hvar er yfirvinnan, Bjarni,
sem verkafólk og aðrir launa-
menn eiga að bjarga sér á undan
dýrtíðarflóði ríkisstjórnarinnar?
Þannig spyrja menn þúsundum
saman um þessar mundir. Menn
lifa ekki á ábyrgðarlausu skrafi
þeirra mauna, sem fremst standa
í fylkingu þeirra kreppumanna.