Tíminn - 07.06.1961, Blaðsíða 7

TlHl NN, migvifeudagiim 7. Juni 1961.
r
Hvers vegna flýr
fólkið sveitina?
íslenzku þjóðinni fjölgar ört,
samtímis því, að sveitafólkinu
fækkar. Það hlýtur því að flytjast
all margt fólk frá sveitum til kaup
staða. Algengast er, að fólkið .yfir-
gefi átthagana og flytji í kaup-
staði, um leið og það kemur út í
atvinnulífið. Þá hefur verulegur
hluti þess lokið einhverju skóla-
námi.
Það er hlutverk sveitafólksins
að framleiða þær landbúnaðaiaf-
urðir, sem þjóðin þarfnast og ís-
lenzk skilyrði leyfa. Auk þess er
brýn nauðsyn að afla gjaldeyris
með útflutningi landbúnaðaraf-
urða, svo sem frekast er kostur.
Til þess, að svo megi verða, þarf
að auka fmmleiðsluna og gara
hana fjölbreyttaii. En það er á
valdi þjóðfélagsins að skapa land-
búnaðinum þau skilyrði, að hann
sé fær um að gegna þessu hlut-
verki.
Flest sveitaheimili eru orðin svo
mannfá, að áframhaldandi flutn-
ingar úr sveitum hljóta að leggja
æ fle.iri jarðir og byggðarlög í
eyði. Þá er fleygt þeim verðmæt-
um, sem kynslóðir hafa lagt orku
sín í að skapa. Tjón það, sem þjóð-
félagið bíður við að rótslíta hluta
þess fi'á átthögum sínum, verður
ekki metið. Hin öra fólksfjölgun
hlýtur að ’krefjast þess innan
skamms, að landið allt sé nytjað.
M mun þjóðinni reynast þyngra
í skauti að byggja upp aftur það
aem lagt hefur verið í eyði, en að
skapa sveitafólkinu strax þau skil-
yrði, að það geti unað við sitt.
Þegar leysa á vandamál, þarf
fyrst að gera sér grein fyrir af
hverju það stafar. Margir, sem
hafa rætt eða ritað um þessi mál,
telja, að fólkið yfirgefi sveitirnar
fyrst og fremst af því, að það sé
að sækjast eftir betri skilyrðum
til félagslífs. Það mun vera nokk-
ur ástæða, en sá verðlagsgrund-
völlur, sem bændur búa við, er
vafalaust aðalástæðan. Hann er
þannig upp byggður, að bændur
geta ekki borgað kaup til jafns við
aðra atvinnuvegi. Þeir verða því
flestir einyrkjar. Það fólk, sem
hefur ekki ástæður til að hefja bú
skap verður því að hverfa að öðr-
um atvinnuvegum.
Stærð vísitölubúsins er 8.95
nautgripir, 127.20 kindur, og 5
hross. Til þess að i’eka þetta bú
þarf um 5800 karlmannsvinnu-
stundir samkvæmt búreikningum.
Vísitölubóndanum er ætlað að
greiða kr. 11.515.00 í kaup. Ef við
drögum frá því launatekjur utan
búsins, kr. 5.477.00, eru eítir kr.
6.038.00, sem bóndinn gekír raun-
verulega keypt sér aðstoff við bú-
i'eksturinn fyrir. Varla getur hann
fengið fleiri en 300 vinnust. fyrir
þá upphæð. Eftir eru þá um 5.500
vinnustundir, sem vísitölubóndan-
um er ætlað að vinna á ári.
Óbreyttur verkamaður þarf hins
vegar ekki að vinna nema um
2.300 st. í dagvinnu yfir árið. Nú
hafa flestir unnið einhverja yfir-
vinnu, en varla svo mikla, að bónd
anum sé ekki ætlað að vinna á
við tvo eða því sem næst. Land-
búnaðarframleiðslan krefst því
nærri tvöfalt fleiri vinnustunda
eða meira, til þess að geta greitt
kaup í samræmi við aðra atvinnu.
Þarna liggur fyrst og fremst ástæð
an til þess, að fólkið flýr sveit-
irnar og bændur verða einyi'kjar.
Ofan á þetta bætist svo, að verð-
lagsgrundvöllurinn er mjög vafa-
samur að ýmsu öðru leyti, og þá'
sérstaklega vaxtaliður hans. Verð-
lagsgrundvallargerð hafa bændur
aldrei fengið fyrir vörur sínar, en
komizt næst því síðastliðið ár.
Það hlýtur að vera réttlætis-
krafa, að hvér landbúnaðarverka-
maður fái sitt kaup í afurðum þess
búfjár, sem hann getur hirt að
öllu leyti (og aflað fóðurs handa)
á jafn löngum tíma og hann væri
að vinna fyrir sama kaupi í ann-
arri atvinnu.
Þá gætu bændur stækkað búin
verulega með auknu fólkshaldi.
Allar vélar nýttust mun betur og
hægt væri að leggja í margs kon-
ar tæknilegar framkvæmdir, sem
auðvelduðu mikið hirðingu bú-
fjár, sem og önnur störf. Það
myndi svo aftur lækka rekstrar-
kostnað veiulega.
Það ætti því að vera öllum ljóst,
að til þess að stöðva flutning
fólksins úr sveitunum þarf fyrst
og fremst að koma verðlagsgrund-
vellinum í það horf, sem tryggir,
að landbúnaðarverkamaðurinn fái
kaup miðað við aðrar sambærileg-
ar stéttir.
Guðbergur Guðnason.
Hótel Garður
Hótel Garður tók á móti fyrstu t
gestum sínum á þessu sumri í i
sl. viku. Meðal þeirra var hóp-
ur brezkra náttúrufræðinga, hinn
fyrsti af allmörgum, sem hingað
eru væntanlegir í sumar. Þar með
hefur stærsta hótel Iandsins hafið
starfsemi sína í ár.
Eins og kimnugt er hefur sumar
gistihús verið rekið á stúdenta-
görðunum um árabil, enda sízt
veitt af á þeim árstima, sem ferða
mannastraumurinn hingað til
lands er mestur. f fyrra tóku stúd
entar sjálfir við hótelrekstrinum
og gekk hann prýðilega. Munu
þeir annast hann áfram og verð-
ur hótelstjóri í sumar hinn sami
og áður, Hörður Sigurgestsson,
stud. oecon.
Að undanförnu hafa farig fram
ýmsar endurætur á húsakynnum
hótelsins og má þar sérstaklega
nefna, að komið hefur verið upp
tveimur nýjum salernum, baðher-
bergi og steypibaði á báðum hæð
um, en að þessu er mikið hag-
ræði. Þessum innréttingum er ný-
lokið, nokkrar frekari framkvæmd
ir á döfinni, þó of snemmt sé að
g ta þeirra.
Á Hótel Garði eru 90 herbergi,
fjörutíu á Gamla garði og fimmtíu
á Nýja Garði, alls 160 rúm, auk
þess setustofur, matsalur, funda
herbergi o.fl. Um 15 manns starfa
að jafnaði á hótelinu, þar af helm
ingur stúdentar, en þeir annast
öll afgreiðslustörf og kemur
tungumálakunnátta þeirra þar að
góðum notum. Matargerg alla
annazt hinn víðkunni veitingamað
ur Tryggvi Þorfinnsson, skólastj.
Matsveina- og veitingaþjónaskól-
ans. Gestir hótelsins, sem ekki
hvað sízt eru erlendir ferðamenn,
eiga kost á hinni margvíslegustu
fyrirgreiðslu, auk þess, sem t. d.
(Framhaid á 13. siðu.)
| Drangurinn, sem útlaginn
| úr Vestmannaeyjum kleif
\ Endur fyrir löngu bar svo mannaeyjum, dökkur á brún,
við, að tvítugur piltur úr Vest jarphærður og hrokkinhærð-
ur, hár og allþrekinn, en smá-
fættur, kom vestur undir
Jökul. Piltur þessi hét Ás-
grímur Böðvarsson, og fylgdi
honum sá orðrómur, að hann
hefði verið dæmdur útlægur
úr Sunnlendingafjórðungi
fyrir þjófnað. Virtist mönnum
hann vasklegur og áræðinn,
en þó hinn inesti viðsjáls-
gripur.
Lóndrangar á Snæfellsnesi. (Ljósm. H.G.)
Milli Malarrifs og Dagverðar-
ár á Snæfellsnesi standa tveir
miklir drangar fremst á hraun-
brún, og fellur sjór upp að
berginu, en fram með því hlein
ar og flúðir. Þetta eru Lón-
drangar svonefndir. Hinn vestri
er lægri, jafn um sig, nema
hvað hann dregst saman efst,
og úr hörðu grjóti. Hinn eystri
er að miklu leyti úr móbergi,
allúfinn og fleygaður, en þó
lítt fýsilegur til uppgöngu.
Hinn 31. maí 1735 var útlag-
inn úr Vestmannaeyjum stadd-
ur á þessum slóðum, og er
skemmst af því að segja, að
hann kleif eystri dranginn.
Segir sagan, að hann hafi haft
með sér fertugt færi, og vant-
aði fáa faðma á, að það næði
niður, þegar Ásgrímur var kom
inn upp á brún.
Þetta þótti mjög frækilega
gert, enda ekki sagnir um, að
aðrir hefðu klifið dranginn. En
það er af hinum frækna pilti
að segja, að árið eftir framdi
hann stórþjófnað í kaupmanns-
húsunum í Ólafsvík og strauk
norður á Strandir, er böndin
bárust að honum. Þar var hann
þó handsamaður haustið 1737,
og skyldi hann fluttur í járn-
um suður á Snæfellsnes. Gist
var á Kleifum í Gilsfirði, en
að morgni var Ásgrímur horf-
ínn og náðist ekki upp frá því.
r
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
) |
)!
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
Á víðavangi
Ömurlegt hlutskipti
Það er ömurlegt að sjá stjórn
arblöðin núna. Þau ausa illyrð-
um að samvinnumönnum fyrir
að leysa verkföllin fyrir norðan
og fyrir að reyna að leysa þau
syðra me'ð sanngjörnum undir-
tektum við málefni verkafólks.
Þau telja það muni eyðileggja
þjóðfélagið, að verkamenn hafi
eitthva'ð meira en 4000.00 krón-
ur á mánuði — t. d. 4.400.00,
— en verða þó jafnframt að
við'urkenna að fjölskyldumaður
getur ekki lifað af óbreyttu
kaupi.
Þessi sama ríkisstjórn greiddi
atvinnurekstri landsmanna það
rothögg í fyrra að hækka vext-
ina í okurhæð, sem jafngilti
milli 10—20% kauphækkun hjá
mörgum fyrirtækjum — og þessu
bætti ríkisstjórnin við eftir að
hún hafði ákveðið hlut atvinnu
veganna í „viðreisnarpláninu“.
— Þá bætti hún innflutnings-
söluskattinum ofan á líka á
eftir. Loks dró hún stórkostlega
úr lánsfjárumferð og þar með
umsetningu fyrirtækjanna.
Með því að loka algerlega öll-
um öðrum leiðum til kjarabóta
ákvað ríkisstjórnin sjálf kaup-
hækkunarleiðina. — Það væri
meira raunsæi af ríkisstjórn-
inni að finna leiðir til að leysa
verkföllin og leiðir til þess að
gera atvinnurekstrinum kleift að
standa undir hinu nýja kaup-
gjaldi, sem hlítur að lcoma í
stað þess að gera það eitt að
hlaða þá menn brigslum, sem af
raunsæi og sanngirni hafa verið
að leysa vanda og koma í veg
fyrir gífurlegt tjón þjóðarheild-
arinnar — en það er einmitt
það, sem forystumeun Samvinnu
hreyfingarinnar íiáfa verið að
gera. — Ríkisstjörn, sem hefur
aðeins fúkyrði og brigsl til mál
anna að leggja, þegar hún hef-
ur stefnt málefnum þjóðariunar
í stórfelldan vanda — á að fara
frá völdum.
„Árás Framsóknar á
lífskjörin“
Málgögn stjórnarflokkanna ær-
ast gersamlega í gær vegna sam
komulagsins í vinnudeilunni á
Akureyri og tilraunum Vinnu-
málasambands samvinnufélag-
anna til að ná samkomulagi við
Dagsbrún í Reykjavík og Hlíf
í Hafnarfirði. Kalla þau aðgerð-
ir samvinnumanna til að forða
þjóðarheildinni frá gífurlegu
tjóni af langvinnu verkfalli með
því að koma til móts við sann-
girniskröfur verkamanna hinum
verstu nöfnum: „Tilræði Fram-
sóknarmanna í SÍS“ (Mbl.) „Árás
Framsóknarmanna á lífskjörin“
(Vísir) Þarna opinbera stjórn-
armálgöignin hug sinn til laun-
þega í landinu í kolblindu of-
stæki. Nú er höfðinu barið svo
hart og títt við steininn að al-
þjóð hlítur að taka eftir og
muna. Þegar forkólfar Sjálfst.-
flokksins sömdu í Vestmanna-
eyjum í vetur á nákvæmlega
sama fiátt og um hliðstæðar
kjarabætur við verkamenn í Eyj
um, steinþagði Mbl. — Nú segir
Mbl. hins vegar að SÍS semji til
að geta velt skuldum sínum yfir
á almennin?. Það er óþarfi að
eyða orðuir að slíkri hringavit-
Ieysu. Voru kannski Sjálfstæðis-
mennirnir í Vestmannaeyjum að
velta skuldum sínum yfir á al-
menning, þegar þcir sömdu við
verkamenn í Eyjum — eða voru
þeir að gera „árás á Iífskjörin"?
Stefna Alþyðuflokksins
Alþýðublaðið liamast nú jafn-
vel enn hatramar en Mbl. og
Vísir gegn samkomulagi milli
(FramhaJd a 13. síBu.)