Tíminn - 07.06.1961, Blaðsíða 11

.g-ÍMJt-NN, mi'ðvikudagiim 7. jnní 1961,
11
Hinn glæsnegi setusalur Austurevropulestannnar.
EStt rúllandi hótel...”
99'
Skömmu eftir að
Orientexpressen tók
til starfa, var henni
lýst á þennan hátt:
„Eitt rúllandi hótel
væri hægt að kalla þá
vagnatrossu, sem innlim-
ast í hi3 nýstofnaða tog
„Express-Orient“ af Hinu
Alþjöðlega Svefnvagnafé-
lagi undir forystu hins
vinnusama forseta Nag-
elmacker. „Express Ori-
ent“ undirleggur sig veg-
inn frá Parísarborg til
hins núverandi endastað-
ar- Giurgewo í Vallach-
iet (Rúmeníu) á 80 stund
um, og á þessu hálfa
fjórða dægri krefjast
ferðamennirnir fullnæg-
inga þæginda sinna af
ýmsum nauðsynjum, sem
millistöðvarnar kunnu
ekki skaffa af veginum
utan stórs tímaspillis.
Hér keöiur svo Hið Al-
þjóðlega Svefnvagnafélag
til með hjálpandi hönd
af sínu materiale, sem
með notum af öllum síð-
eru fabrikaðir eftir hin-
um rómuðu Púllmans-
vögnum, í hverjum Am-
eríkumenn fara um sitt
endalausa land frá New
York til San Fransisco
á fimm dægrum.
Á daginn halda ferða-
langarnir sig í Salonvagn
inum, sem er haglega
gjör með dívönum og
hægindum, lestrar, vinnu
ellegar spilaborðum og
stórum glerþiljum, í gegn
um hver hægt er að
skoða hið framhjáþjót-
andi land utanfyrir. Um
nætur breytist saloninn í
svefnklefa; dívanar deil-
ást í tvennt, þeirra bak-
stykki upp lyftjst og er
af sterkum reimum hald-
ið svífandi í loftinu, svo
að þar í hvérjum klefa
myndast fjögur, með
tjöldum aðskilin hvert
frá hinu, svefnpláss. f
snyrtiklefanum finnst
servantur með heitu og
köldu vatni, niðurskolun-
arpípu og öðru,“
Ungverska ríkið enn við makt
með Vín sem höfuðborg, og það-
an vora ýmis menningarleg og
stjórnmálaleg sambönd út um
alla Austurevrópu. Þegar ríkið
klofnaði árið 1918 og efnahags-
málin og stjórnmálin tóku að
beinast á aðrar brautir, varð Or-
ientexpressen einnig fyrir áfalli.
En leiðin hélt áfram að hafa
mikla þýðingu, ekki hvað sízt
fyrir Rúmeníu, en samband henn-
ar við Frakkland var þá af hvað
mestri þýðingu fyrir stjórnmála-
grundvöll Evrópu.
Fer'ðir lögftust nifiur
f heimsstyrjöldinni síðari kom
það af sjálfu sér, að Orientex-
pressen leggði niður ferðir sínar,
en þegar fór að greiðast úr að
stríði loknu, hófust þær að nýju
eins og ekkert hefði í skorizt.
Járntjaldfö fast fyrir
Eða við því var búizt. Reyndin
varð þó önnur. Eftirköst stríðs-
ins og ekki sízt stofnun komrn-
únistískra herbúða í Austurevr-
(Framhald á 15, síðu).
— og sá síðasti.
sögur sínar gerast í vögnum þess
arar lestar, hinum „glæsilegu"
vögnum, sem hægt var að ganga
í gegnum og inn í næsta vagn,
prýddum mahóníviði og plussi,
því margt gæti gerzt á 5000 kíló-
metra ferð hennar gegnum breyti
legt landslag Evrópu. Þar var
oft hægt að finna krýnda þjóð-
höfðingja, eðalborna og forríka
herragarðseigendur, liðsforingja
í litríkum klæðum, fræga lista-
menn, áhrifamikla verzlunar-
menn og þar að auki virðulegar
dömur með stór nöfn — svo
ekki sé minnzt á þær dömur, sem
ekki má minnast á. Og þegar
skrifa skal sögur, er hægt að
lauma inn við hliðina á þessu
fólki ágætu úrvali af smyglurum,
njósnurum, morðingjum og svika
hröppum.
Blómatími Orientexpressen var
fram til 1914. Þá var Austurrísk-
IFædd 5. júní 1883 I
Dáin 27. maí 1961 |
27. maí fór „Orient-ex-
pressen" — Austur-Evrópu-
hraðlestin — í síðasta sinn
frá París, og að þessu sinni
ekki lengra en til Búkarest.
Áður fyrr var þessi lest í
förum milli Parísar og
Miklagarðs, og lék þá um
hana mikill Ijómi frægðar og
ævintýra, því með henni
ferðaðist alls konar fólk,
allt frá þjóðhöfðingjum nið-
ur í smyglara og morðingja.
— 27. maí var í síðasta sinn
hengt upp skilti á brautar-
stöðinni Gare de l'Est, sem á
stóð: EXPRESS PARIS—
BUKAREST via Strassburg,
Karlsruhe, Stuttgart, Munch-
en, Wien, Budapest.
Það var 2. júní 1883, að
„Chemins de fer de l’Est“ kunn-
gerði á fínni skrifstofufrönsku,
að hinn 5. júní sama ár yrðu
hafnar tvær járnbrautarferðir
vikulega milli Parísar, Rúmen-
íu og Konstantínópel og til baka.
í tilkynningunni var sagt, að
„Orient-expressen væri sérstök
lest, samansett úr svefnvögnum
og öðrum þeim fínheitum, sem
einkenna Hið alþjóðlega svefn-
vagnafélag. Leið þessi væri tekin
upp samkvæmt ákvörðun nefnds
félags í því skyni að koma til
móts við þarfir ferðalanga, sem
safnað væri saman af félaginu
og hjá því fengju þeir venjuíega
fyrsta-farrýmis farmiða, sem
giltu á þessari leið, og hvers far-
angur yrði innskrifaður í farang
ursvagna annað tveggja af félag-
inu, eða af sérlegum fulltrúum
þess á brottfarar og viðkomu-
stöðum lestarinnar.“
í 78 ár
Fyrsta lestin á þessari leið fór
frá París hinn 5. júní og kom
aftur hinn 10. sama mánaðar,
og í 78 ár hefur nafnið Orient-
express verið notað á þessa lest,
sem hefur verið í föram milli
Parísar og suðausturhluta Evr-
ópu, — og þá ekki hvað sízt til
Búkarest, höfuðborgar Rúmeníu,
og hafa íbúar Búkarest oft og
einatt kallað hana „París Aust-
urevrópu“. 1919 var starfssvið
lestarinnar aukið, þannig að farið
var frá París til Milanó og Bel-
grad, og þaðan til Aþenu og Sal-
oniki—Istanbul eða Sofia—Istan-
bul.
Járnbrautarrómantík
Þegar Orientexpressen kom
inn á járnbrautarkerfi Evrópu,
olli það þáttaskilum í samgöngu-
sögu álfunnar. Um nafn hennar
átti eftir að myndast mikil járn-
brautarrómantík. Skáldsagna- og
smásagnahöfundar hafa oft látið
AUSTUREVRÖPUHRAÐLESTIN