Tíminn - 20.07.1961, Page 8

8
Timir* rv, nmmtunaginn zv. jibb.1961,

tas
Hólmstelnn, elnn þeírra þriggja Stokkseyrarbáta, sem stunda humarvelðar. Sjórinn freyðir um stefnlð, og um borð hafa alllr nóg að starfa.
ina upp í frystihúsið til vinnslu.
Áhafnirnar eru önnum kafnar
að þvo bátana. Við náum þó tali
af einum formanninum, Tómasi
Karlssym á Hólmsteini, og
hann lofar að spjalla lítilshátt-
ar við okkur eftir hádegið.
Opnar kirkjudyr
Þegar við göngum upp
bryggjuna, rís sjógarðurinn
framundan eins og virki og
skyggir á þorpið. Yfir hann
gnæfir þó kirkjan, sem snýr
fram að sjónum. Það var lengi
trú á Stokkseyri, að bátum
hlekktist ekki á í sundinu, ef
kirkjudyrnar væru látnar
standa opnar, meðan þeir
sigldu ínn. Var þess vandlega
gætt áður fyrr, þegar illt var í
sjó, en nú mun þessi siður vera
lagður niður eins og fleira af
því tagi
„Slíta" humar fyrir 10 kr.
á tímann
Næsta hús við kirkjuna er
frystihúsið. Þar er unnið af
kappi og mikið um að vera.
Öðru megin, þar sem fisknum
HEIMSÖKN TIL
Þorpið er lítið og vina-
legt. Stórir matjurtagarðar
við flest hús og hlaðnir
grjótgarðar umhverfis þá
gefa því sérkennilegan svip,
sem minnir á gamlan bæ í
sveit. Einu sinni í fyrndinni
kastaði tiginn landnáms-
maður setstokkum sínum
fyrir borð í hafi á leið til
íslands, og rak þá hér á
land. Landnámsmaðurinn
var Hásteinn Atlason, jarls-
sonur frá Gaulum í Noregi.
Hann nam hér land að
tilvísun setstokka sinna
og nefndi stað þennan
STOKKSEYRI.
Síðan hefur mikið vatn runn-
ið til sjávar og margt gerzt á
Stokkseyri. Tveir aðalatvinnu-
vegir þjóðarinnar, landbúnaður
og sjávarútvegur, voru lengi
stundaðir þar jöfnum höndum,
en nú hefur sjávarútvegurinn
náð yfirhöndinni. Um þetta
leyti árs eru stundaðar hér
humarveiðar. Þær eru tiltölu-
legar nýjar á íslandi, en eru þó
að verða talsverð atvinnugrein
„í Baðstofuklettunum
berja þeir grjót"
Sjávarmegin við þorpið rís
sjógarðurinn, sem svo er nefnd-
ur. Hann er hár og sterklegur.
hlaðínn úr grjóti og víða stein-
límdur Sjógarðurinn var reist-
ur til þess að verjast árásum
Ægis, sc-m oft hefur gengið hér
á land og látið greipar sópa um
allt ’auslegt, b otið hús, drekkt
kvikfénaði og hulið gróðurlendi
sandi og möl.
Grímur Gíslason á Nesi hóf
byggingu garðsins árið 1890. en
áður var byrjað að byggja slík-
an garð á Eyrarbakka, sem er
undir sömu sök seldur og
Stokkseyri. Grímur fékk til
verksins 20—30 menn, og unnu
þeir frá hausti og frarn á Þorra.
Grjótið var sumt flutt lengst
ofan úr heiði, en annað sprengt
í fjörunni. Garðurinn var graf-
inn allt að mannhæð í jörð og
allt að 6 álna breiður og 4 álna
hár ofan jarðar.
Þessi mynd er tekin vlð eitt lónanna, þar sem eitt sinn var siébaðstaður Stokkseyrar. Synir Bald-
urs Teitssonar, símstöðvarstjóra, busla I sjónum og una sér vel.
STOKKSEYRAR
Atvinna þessi var vel þegin í
skammdeginu, þegar annars var
litla vinnu að fá, og er m. a.
þessi vísa til um það eftir
Magnús Teitsson:
Hlæjandi ganga menn hamingju
mót
og horfa ekki í götin á skónum.
í Baðstofuklettunum berja þeir
grjót
og borgunin lofast í krónum.
Síðan þetta var, hefur oft
verið bætt við garðinn og hann
lagaður Nær hann nú all langt
austur fyrir Stokkseyri og vest-
ur að Eyrarbakka.
^Sansjávarhraun
Gegnum hlið á þessum mikla
garði liggur leiðin niður á
bryggjuna. Það er útfall og
skerin f innsiglingunni standa
víða upp úr sjónum. Úti fyrir
ströndinni liggur mikill skerja-
garður sem nær um 4—600
metra út frá landi og er í raun-
inni neðansjávarhraun, stór-
grýtt og úfið, en gróið þangi
og þara Mun það vera jaðar
hins mikla Þjórsárhrauns. sem
talið er, að hafi runnið fyrir
um það^bil 8000 árum
Helztu lægðirnar í skerja
garðinum eru kölluð sund, og
um þau liggur leiðin út á mið-
in. Nærri má geta, að hún er
ekki alltaf auðrötuð. og ekki á
allra færi að vera formenn á
Stokkseyrarbátum.
Þó hafa margir sótt þaðan
gull í greipar Ægi, og mun
Þuríður formaður líklega vera
einna kunnust þeirra Hún bvrj
aði að róa á vorvertíðum 11 ára
gömul og stundaði sjó í 50 ár
þar at 25 vertíðir sem for
maður
Við bryggjuna liggja 3 bátar
Hásteinn I. Hásteinn II og
Hólmsteinn Þeir eru allir um
30 lestir á stærð og stunda
humarveiðar um þessar mund
ir. Við höldum niður á bryggj
una, því að okkur fýsir að sjá þ*
frægu -kepnu humarinn. sem
háttset' er og vinsæl í útlönd
um. en við íslendingar höfum
enn ekK: lært að meta
En 'úð grípum í tómt. bát-
arnir eru ' komnir að fyrir
nokkru og búið að flytja veið-
er ekið inn, sjáum við 2 stórar
humardyngjur. Sjómennir'nir
flokka humarinn um borð í I.
og II. flokk eftir stærð.
Hér vinnur stór hópur barna
og unglinga við það að „slíta“
humarinn. Aðeins afturhlutinn
af honum er nýttur, hausnum
og gripörmunum er fleygt, en
það er raunar meiri hlutinn af
skepnunni.
Þetta er auðveld vinna og vel
þegin af kiökkunum, sem ann-
ars hefðu lítið fyrir stafni. Þau
eru á aldrinum 9—13 ára og fá
10 krónur á tímann.
Þegar humarinn hefur vefið
slitinn, fer hann gegnum þvotta-
vél inn i frystihúsið. Þar vinn-
ur hópur kvenfólks á öllum
aldri. Sumar standa með vatn í
bakka fyrir framan sig og
bursta humarinn, svo að freyð-
ír í kringum þær. Aðrar flokka
hann öðru sinni, taka frá allt
það, sem gallað er á einhvern
hátt. Það er mikið. því ekki má
sjást svo mikið sem örlítil!
blettur eða sprunga í skel.
Gallaði humarinn er settur i
pönnur og frystur þannig Þeg-
ar humarvertíðinni lýkur. er
byrjað að vinna úr honum. og
helzt sú vinna oft fram í des
ember Er hann þá skelflettur
en það er mikið verk
Úrvalshumarinn er unninn
lafnóðum og hann veiðist. og
frystur með skelmni. því þannig
er hann verðmestur
Ein görn — drsgin úr
-:s3 flisatöng
Eftn þvottinn taka aðrar
stúlkur vi/i humarnum og
hreinsa ínnan úr honum Það
er ekK, lengi gert, því þar er
aðeins ein görn. sem dregin er
úr með eins konar flísatöng.
Síðan er hann veginn og hon
um raðað í kassa. sellofan
pappír lagður yfir. kassanum
lokað og hann frystur
Hver kassi vegur 5 pund, og
i hönum eru tvö lög af humar
Hann er fluttur út. til Amer
íku. Englands og Hollands, og
fær hraðfrystihúsið um 43 kr.
fyrir pundið
Það er mikið verk að vinna
humarinn og flest kvenfólk á
Stokkseyri, sem heimangengt á,
hefur hér stöðuga atvinnu yfir