Tíminn - 15.01.1963, Blaðsíða 7

Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:*
Utgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Kramkvæmdastjón Tómas Arnason Ritstjórar: Þórarinn
Þó.rarinsson íáb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G Þorsteinsson Pulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Auglýs-
mgastjóri: Sigurjón Daviðsson Ritstjórnarskrifstofur I Eddu
búsinu Afgreiðsla. auglýsingar og aðrar skrifstofur i Banka
stræti 7 Simar: 18300—18305 - Auglýsingasimi: 19523 Af.
greiðslusimi 12323 - Askriftargjald kr 65.00 á mánuði innan-
lands. í lausasölu kr. 4.Ó0 eint - Prentsmiðjan Edda h.f. —
Moldviðri Mbl.
um EBE
Framsóknarmenn hafa lýst yfir því, að þeir telji mark-
miþ íslendinga eiga að vera aðeins samningur við Efna-
hagsbandalag Evrópu um tolla- og viðskiptamál án frek-
ari tengsia. Taka eigi málið upp þegar tímabært reyn-
ist á þessum grundvelli.
Út af þessu ætla stjórnarblöðin aiveg að ærast, enda
þótt þessi málsmeðferð sé önnur sú, sem ríkisstjórnin
taldi færa í skýrslu sinni til Alþingis.
Er helzt að sjá, að þeir Mbl.-menn vilji nú alveg
loka þessari leið og hafi alveg komizt úr jafnvægi.
Fyrst var það kallað „kommúnismi11, þegar Framsókn-
arflokkurinn lagði áherzlu á þessa leið. Þegar Bjarni
Ben. og Eykon urðu varir við almenna andúð á slíkum
málflutningi, drógu þeir úr þessum brigzlum, og nú er
talað um, að Framsóknarflokkurinn hafi með því að
leggja áherzlu á þetta, slitið samstarfi um málið við aðra
flokka! Svona kjánalæti munu ekki mælast neitt betur
fyrir og erfitt að sjá hvað þau eiga að þýða.
Ríkisstjórnin sagði í skýrslu sinna, að aukaaðild ætti
iíka að koma til greina. En jafnframt, að aukaaðildar-
leiðinni fylgdu samningar um atvinnurekstraréttindi Jút'">o.ó
lendinga og mörg önnur viðkvæm mál. Yrði þá að byggja'
á ákvæðum Rómarsamningsins og undanþágum frá þeim.
I
Stjórnarblöðin eru nú á hinn bóginn allt í einu önnum
kafin við að þyria upp sem mestu moldvirðri um aukaað-
iidarleiðina og vilja nú allt túlka á annan veg en segir
í skýrslu sjálfrar ríkisstjórnarinnar um þessa leið. Bjarni
Ben. sagði t. d. á Alþingi að tollasamningaleiðin og auka-
aðaldaleiðin gætu orðið eitt og hið sama og daglega
koma nýjar útlistanir til þess að gera allt sem flóknast.
En einmitt það á að vera starfsaðferð þeirra, sem vilja
koma íslendingum inn í Efnahagsbandalagið eftir óbein-
um leiðum.
Vonzkan í garð Framsóknarflokksins stafar af því að
Framsóknarmenn hafa gert tilraunir til að gera málið
ljósara með því að segja:
Gerum okkur grein fyrir því eftir hverju við þurfum
og eigum að sækjast og tökum málið upp í samræmi
við það. Svarið verður, að við þurfum að sækjast eftir því
að geta haft áfram verzlunar- og menningarsamskipti
við Vestur-Evrópu þótt þar verði stofnað stofnað stórt
nýtt ríki. Við getum ekki sameinazt slíku ríki. Við þurfum
því að leita samninga um gagnkvæma lækkun og niður-
fellingu tolla og sem frjálsust viðskipti að því marki sem
hentar báðum aðilum.
Framsóknarmenn segja því að markmið íslendinga eigi
að vera slíkir samningar við EBE og því eigi að sækja um
þá, en ekkj um aðild, aukaaðild eða fulla aðild.
Og Framsóknarmenn spyrja hina. sem ekki segjast
reiðubúnir að fallast á þetta: Hvað er það umfram þetta,
sem íslendingar eiga að sækjast eftir?
Réttara væri fyrir Mbl. að ræða þetta mál með rökum
og gera grein fyrir þessu heldur en að þyrla upp þrot-
lausu moldviðri.
Allt bendir til að moldviðri Mbl eigi að leyna því, (
að ef stjórnarflokkarnir geta ráðið einir eftir kosningar.
ætli þeir að taka tolla- og viðskiptasamningsleiðina og
stefna inn í nýtt stórríki Vestur-Evrópu.
Vestrænar varnir hvíia óeöli-
lega mikið á Bandaríkjamönnum
Vestur-Evrópuríkin verSa að leggja meira af mörkum.
KRUSTJOFF lét svo um-
mælt í blaðaviðtali alveg ný-
lega, að lausn Kúbu-vandamáls
ins í október, sem leið, eigi
eftir „að marka varanleg spor
í alþjóðlegum samskiptum. Á
þeirri stundu geystist hinn
geigvænlegi skuggi kjarnorku-
styrjaldar yfir heiminn. Fólk
tók að líta á spurninguna um
stríð eða frið á alveg nýjan
hátt.“ Hann bætti því við, að
þessi nýi háttur væri fólginn
í því að koma í veg fyrir hætt-
una „ með samkomulagi“.
Að mínu viti erum við ekki
þannig á vegi stödd. Það er að
segja, við erum ekki enn kom-
in svo langt, að séð verði fram
á lausn kalda stríðsins með
samkomulagi.
Réttara er að segja, að kjarn
orkuveldin vita betur en áður,
að lokinni Kúbu-deilunni, að
þau geta ekki boðið hvort öðru
áhrifamiklar breytingar á afls-
iafnvæginu Austur og vestur
geta ekki beitt hernaðarafli
hvort gagnvart öðru til þess að
breyta landamærum.
ÞAÐ ER mikilvægt, að hafa
öðlazt þessa vitneskju. En
þetta táknar þó ekki, að við
séum þess umkomin að hefja
samkomulagsumleitanir um
lausn kalda stríðsins. Við er-
t,pjn„.3$gjns komin þgð langt á-
leiðis, að vegna ógna kjarn-
orkuhættunnar erum við fá-
anlegir til að lifa við það á-
stand, sem nú ríkir.
Við höfum þvi ekki öðlazt
frið, heldur hlé. Og í þessu hléi
dregur úr þunganum í áðal-
ágreiningsefnunum, eins og til
dæmis Berlín, þar sem hættan
á kjarnorkustríði er hvað mest
ógnandi.
Áhrif hlésins verða til þess
að leggja meiri áherzlu á við-
fangsefnin heima fyrir og gera

KENNEDY OG DE GAULLE
ósammála um vestrænar varnlr
KRUSTJOFF
ekki líklegt að samið verði
í kalda stríðinu að sinni
lausn þeirra brýnni, bæði í
hinum kommúnistíska heimi og
á meðal okkar.
ÞESBI viðfangsefni heima-
fyrir eru ein ástæða þess — ef
til vill meginástæða — að hlé-
ið táknar ekki að við séum á
næsta leiti við samkomulagið.
Hvorugur aðilinn, hvorki Krúst
joff né Kennedy, hefur mögu-
leika á að ganga til samkomu-
lags. Krustjoff á í baráttu við
Kína, um forustuna í heimi
kommúnistanna.
Forusta Bandaríkjanna i
samtökum vestrænna þjóða
nýtur ekki framar viðurkenn-
ingar á vesturlöndum. Ég hygg
að ekki sé of mikið sagt, þó að
því sé haldið fram, að í hléi
því, sem fylgir í kjölfar Kúbu-
málsins, sé þ.að mesfa við-
fangsefni Kennedy forseta að
endurvekja og endurskýra hlut
verk Bandaríkjanna í hinum
vestræna heimi og koma þvf á
réttan kjöl.
ÞAÐ SKEIÐ, sem hófst við
lok síðari heimsstyrjaldarinn-
ar, er nú á enda runnið. Á
þessu skeiði voru Bandaríkin í
senn verjandi hins vestræna
heims og banki hans.
Bandaríkin halda vissulega
áfram að hafa raunverulegt ein
veldi yfir kjarnorkuvopnunum
En sú stund er runnin upp, að
hernaðarlegar varnir hins vest
ræna heims — og Vestur-Evr-
ópu alveg sérstaklega — geta
ekki lengur hvílt í jafn ríkum
mæli á Bandarikjunum og þær
áður gerðu.
.Tafnframt þessu eru Banda-
ríkin ekki framar fær um að
vera aðalbankinn. Þau verða
að njóta við mj.ög aukinnar
samvinnu Evrópuríkjanna, ef
þau eiga að geta haldið áfram
að fara með það hlutverk, sem
bau nú gegna.
Bandaríkin verða að njóia
við aukinnar samvinnu um
ognun markaða fyrir útflutn-
ingsvörur frá Bandarikjunum,
aukinnar samvinnu um fjár-
mögnun hervarna Evrópu og
framþróunar þjóðanna á suð-
urhveli jarðarinnar.
SKUGGI hinna bandarísku
þarfa kemur til með að hvíla • á
því þingi, sem nú sezt á rök-
stóla. Tekst forsetanum að fá
þingið til að samþykkja þau
lög, sem gera kleift að reyna
— og játa verður, að enginn
getur verið viss um að það tak-
izt — að reyna að yfirvinna þá
deyfð, sem ríkt hefur í banda-
rískum efnahagsmálum síðan
um sjötta tug þessarar aldar?
Þetta verður þó að gerast, ef
Bandaríkin eiga að halda á-
fram að skipa sinn sess meðal
þjóða heimsins.
GETUR stjórninni tekizt að
ná samkomulagi við Evrópu
um samvinnu til verndar doll-
arnum, sem er gjaldeyrisvara-
sjóður þess hluta heims, sem
ekki Iýtur kommúnismanum?
Ef stjórninni tekst þetta
ekki, mun gullútflutningurinn,
sem nú nemur nálega billjón
dollara á ári, leiða til ákveð-
inna ráðstafana hjá þinginu og
þjóðinni. Þetta gæti leitt til há-
værra krafna um takmarkanir
fjárfestingar Bandaríkjanna i
öðrum löndum, hækkun tolla
og álagningu kvaða til þess að
draga úr innflutningi til Banda
ríkjanna.
Sú stund er ekki aðeins
langt undan, að hin mikla hug-
mynd um frjálst lágtollasvæði
um gjörvallan þann hluta
heims, sem ekki lýtur komm-
únistum, verði ao veruleika
Greiðslujöfnuður okkar gagn
vart öðrum löndum er nú í þvj
horfi. að það ógnar fram-
kvæmd hinnar miklu hugsjón-
ar og veruleg hætta er á al
varlegu afturhvarfi til toll-
verndarstefnu.
f f M I N N, þriðjudagur 15. janúar 1963.