Tíminn - 03.04.1965, Blaðsíða 5

LAUGARDAGUR 3. apríl 1965
TÍMIWN
5
Útgefandl: FRAMSÖKNARFLOKKURINN
Frajnkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson rtitstjórar: Pórarmn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og indriði
©. Þorsteinsson. Fulltrdi ritstjórnar: Tómas fíarlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrimur Glslason Ritstj.skrifstofur ■ Eddu
húsinu, simar 18300—18305 Skrifstofur Bankast.ræti ■ Af-
greiðslusimi 12323. Auglýsingasimi 19523 Aðrar skrdstofur.
slml 18300 Askriftargjald kr 90,00 á mán innanland* - t
lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f
J af nvægisstof mmin
1 ályktun nýlokins aðalfundar miðstjórnar Framsókn-
arr'lu •cksins er sérstakur kafli, sem fjallar um jafnvægi í
byggð landsins. Þar segir svo:
„Sú hætta vofir yfir að meginþorri þjóðarinnar safnist
saman á* takmörkuðu landssvæði — og að önnur byggð
eyðist að sama skapi. Við eyðingu byggða glatast menn-
ingarleg og fjárhagsleg verðmæti og mikilsverð aðstaða
til að hagnýta náttúrugæði til lands og sjávar, jafnframt
því sem hún veikir s-jálfstæðismátt þjóðarinnar.
Þess vegna skiptir það nú, að dómi miðstjórnarinnar
meira máli en flest annað, að takast megi að efla jafn-
vægi 1 byggð landsins. Þjóðinni er það lífsnauðsyn að
byggja vel landið allt. Ráðstöfun ríkisfjármuna verður
á komandi árum að vera að verulegu leyti við þetta mið-
uð og ríkisvaldið verður, með þetta fyrir augum að beita
áhrifum sínum á staðsetningu framkvæmda og atvinnu
reksturs 1 landinu. Ber þá að hyggja af fordæmum ann-
arra þjóða sem nú í seinni tíð hafa talið sér óhjákvæmi-
legt að taka landsbyggðarvandamál sín föstum tökum.
Ráðstafanir, sem til þess eru fallnar að auka enn ójafn-
vægið milli landshluta, ber að varast. Aðstöðu til að
bæta lífskjör og menntun verður að gera sem jafnasta um
land allt og stuðla að því, að sem víðast á landinu séu
til staðar viðfangsefni fyrir það fólk, sem hefur aflað
sér sérþekkingar eða er til þess fallið að hafa með hönd-
um framtak og forystu. í þessu sambandi þarf að athuga
gaumgæfilega hvernig því verði bezt við komið, að ein-
stakir landshlutar fái aukna siálfstjórn í sérmálum sín-
um. Embætti og ríkisstofnanir, sem ekki eru af sérástæð-
um bundnar höfuðborginni, ber að staðsetja annars stað
ar á landinu.
Koma þarf upp nú þegar sérstakri landsbyggðar eða
jafnvægisstofnun, sem fái til umráða fastákveðinn
hundraðshluta af ríkistekjum ár hvert. Hlutverk hennar
verði að stuðla að skipulagðri uppbyggingu einstakra
landshluta og byggðarlaga — í samráði við heimamenn
þar eða að frumkvæði þeirra — og koma í veg fvrir að
lífvænlegir staðir fari í eyði. Efla þarf byggðamiðstöðvar
og koma upp nýjum þar sem skilyrði eru fyrir hendi og
nauðsyn ber til. Stofna þarf til samstarfs milli jafn-
vægisstofnunarinnar og Landnáms ríkisins um eflingu
sveitabyggðar og samstarfsmöguleika sveitafólks í at-
vinnu- og menningarmálum.“
800 milljónir
Með því að skera niður öll framlög ríkisins til verk-
legra framkvæmda á sviði samgöngumála, skólamála,
rannsókna og vísinda, telur ríkisst-jórnin sig lækka ríkis-
útgjöldin um 120 millj. kr. á ári. Sennilega mun þetta
lækka framlög til dreifbýlisins um 80 millj. króna á
ári eða sem svarar 800 millj. kr. á 10 árum.
Þær fréttir berast úr stjórnarherbúðunum að efla eigi
atvinnubótasjóð eða aðra slíka stofnun og tryggja þannig
um 400 millj. kr. framiag tií jafnvægismála næstu 10
árin. Ef þessar fréttir reynast réttar, mun hér skilað
aftur helmingi þeirrar upphæðar, sem tekin er af dreif-
býlinu með niðurskurði verklegra framkvæmda. En
stjórnin mun auglýsa þetta sem 400 millj kr. hækkun
á framlögum til dreifbýlisins, þótt raunverulega sé um
400 millj. kr. niðurskurð að ræða!
............. . ' » — — 1
ERIK THYGESEN:
Athyglisverð skáldsaga, þar sem
Johnson forseti er söguhetjan
í sögunni er hann Fenstemaker, ríkisstjóri í Texas
„FYRST verður þú að sjá
til þess, að þú verðir kosinn og
síðan að tryggja, að þú verðir
kosinn áfram. Þetta gengur fyr
ir öllu öðru. Þegar þessu marki
er náð verður þú að vera bæði
nægilega vinsamlegur og nægi-
lega hranalegur, og læra að
komast undan áfjáðum löggjöf-
unum. Þeir koma þjótandi og
vilja umsvifalaust eignast allt
tunglið. Þitt hlutverk er að
gefa þeim í þess stað grænan
ost og koma þeim til að trúa,
að í raun og veru hafi það ver
ið hann, sem þeir voru alltaf
að sækjast eftir. Svona á að
gera þetta. Svona fer atvinnu
maðurinn að.“
Þetta segir Arthur Fenste-
maker ríkisstjóri frá Texas í
skáldsögunni The Gay Place
eftir William Brammer.
Bók þessi kom út árið 1961
og hlaut góða dóma, en hvarf
eigi að síður að mestu í því
flóðí pólitískra skáldsagna, sem
gefnar eru út um þessar mund
ir í Bandaríkjunum. En síðar
varð lýðum ljóst, að William
Brammer hafði fyrr á tíð skrif
að ræður fyrir Johnson for-
seta. . Jafnframt vitnaðist, að
óvildar hefði gætt milli þeírra
Brammers og Johnsons eftir að
sagan The Gay Place kom út.
Þegar hér var komið reynd
ist mönnum ekki torvelt að
finna margt sameiginlegt með
forseta Bandaríkjanna og hin-
um alþýðlega, brögðótta og
dálítíð grálynda hugsjónamanni
Arthur „Goddam" Fenstemaker
ríkisstjóra, sem er söguhetjan
í bókinni.
ITHE GAY PLACE er í raun
og veru þrjár stuttar skáldsög-
ur um þrjá menn, sem standa
nærri Fenstemaker, en hann
fer með mjög áberandi hlut-
verk í öllum sögunum. Og auð-
g vitað er sigurganga Johnsons
: rakin i bókinni:
„Hann hafði kvænzt til fjár
fyrír lar.ga löngu. löngu áður
en hann hóf stjórnmálaferil
sinn. Og honum hafði síður en
svo getizt illa að auðæfunum.
Hann hafði sótzt eftir þeim.kom
izt yfir þau, lagt í arðsöm fyrir
tæki og grætt sjálfur töluvert.
Hann hafðí barizt með pening-
um og bar því í brjósti heil-
brigða virðingu fyrir þeim og
þeirra miklu og margvíslegu
möguleikum . . . .“
„ . . Þegar hann var bú-
inn að eignast fyrstu olíulind-
ina endurkeypti hann landið,
sem ættfeður hans höfðu áður
átt, og jók nokkru við. Að því
búnu reisti har\, eftirlíkingu
að gamalli höll, sem hann hafði
séð og orðið hrifinn af í veiði
ferð í Virginíu fyrir nokkrum
árum .“
„ . . ■ Þrítugur að aldri
kenndi hann hjartasjúkdóms í
annað sinn. Þá ákvað hann að
setjast að búi sínu og hefja
Íþátttöku í stjórnmálum, til þess
að verða frægur fyrir allt það
góða, sem hann ætlaði að fá
áorkað (og það varð meira en
lítið að vöxtum með tímanum)
og fyrír tryggð sína við hug-
sjón frelsisins ... .“
JOHNSON er orðinn frægur
fyrir margt af því góða, sem
hann hefir áorkað, bæði sem
öldungadeildarþingmaður og
forseti. En enginn hefir enn
borið honum á brýn, að hann
væri hugsjónamaður, að
minnsta kosti ekki í hinum
gamla, viðurkennda skilningi.
í sögu Brammers er hann með
al annars látinn segja:
,,f vöruskiptum verður mað
ur alltaf að reyna að fá í sinn
hlut eins mikið og mögulegt
er. Maður lætur dálítið af
hendi og veitir öðru viðtöku í
staðinn. Fyrsta grundvallarregl
an er að hefja sig yfir of mikla
fastheldni á grundvallarreglum
ar.“
Annars staðar í sögunni
stendur:
„Ef til vill er betra að fá
ofurlitla ögn en alls ekki neitt,“
sagði Willie.
Fenstemaker varð glaður
við. „Einmitt", sagði hann. „Það
er grundvallarkenning míns
lífsviðhorfs.“
„Hvað þá?“
„Ofurlítil ögn er betra en
alls ekki neitt.“
,Helmingurinn?“
.Fjanda-kornið. Bara ofurlít-
il sneið." sagði Fenstemaker.
OG HANN fær sinar „smá-
sneiðar“. Lagafrumvörp hans
hljóta samþykki og hann ræður
menn sína í mikilvægar stöð-
ur. Johnson hefir hvað eftir ann
að átt í erfiðleikum vegna
tengsla sinna við vafasama
menn og grunsamleg fyrirtæki.
Ríkisstjórinn í skáldsögunni
gefur honum ekkert eftir í
þessu efni. Hann notfærir sér
njósnara og leynda hljóðnema.
Hann veít allt, bæði um vini
sína og óvini, og lætur vitn-
eskju sína í ljós á réttum
augnablikum.
Hann etur andstæðingum sín
um hver gegn öðrum, svo
að þeir ráði niðurlögum hvors
annars meðan hann fæst sjálf
ur við veigameiri viðfangsefni.
Hann gerir sér lítið far um
hetjulega framkomu. Árangur-
inn er ekki undir því kominn,
að segja endanlega það, sem
bezt á við, heldur að segja sitt
orð á réttum tíma. „Maður á
ekkí að pissa í kapp við mann,
sem er flóðmál," segir hann,
en segir svo nokkrum mínútum
síðar: „Vogun vinnur vogun
tapar.“
ENGINN getur verið viss
um hvar hann hefir Johnson/
Fenstemaker. Með vinsemd og
örlæti fær han pólitíska sam-
herja sína til að greiða at-
kvæði gegn eigin frumvörpum,
ef honum getur rekizt að fá
enn meiru áorkaó með þvi
móti. í viðskiptaheiminum beit
ir hann bæði ruddaskap og ógn
unum til þess að fá stuðníng
andstæðinga sinna.
En Johnson Fenstemaker er
öflugri en þeir stjórnmála-
menn, sem hann minnir mest
á með atferli sínu, af þ.ví að
ekki er unnt að múta honum,
þegar til kastanna kemur. Valda
fýknin er ekki driffjöðrin í
baráttu hans, heldur dálítið
öfugsnúin hugsjónastefna-
„Var unnt að múta honum?
Hafði honum verið mútað?
Hann var alltof önnum kafinn
við ýmislegt annað til þess að
hafa tíma til að st.anda í slíku.
Fenstemaker gamli átti það til
að spilla öðrum, en sjálfum hon
um var ekki unnt að múta. Á
honum var engin verðmiði.
Hann seldi bæði hluti, málefni
og jafnvel menn, en aldrei sjálf
an sig. Fenstemaker hafði ekki
áhyggjur af eigin ábata eða
nautn. Hann hafði þróað sinn
eigin verðmætamæli og engum
hafði tekizt eins vel og honum
að laga tilföng og takmörk
hvort eftir öðfu.
Pólitísk heimspeki hans
er ekki alltof margbrotin:
„ . . . Allt veltur á valdi,
breytingum og umbótum. Allt
annað — og nú held ég að ég
sé í þann veginn að hafa rangt
eftir einhverjum enskum sós-
íalista, — allt annað er mið-
stéttarbrölt eitt. Byltingar koma ,
ekki að neinum notum. Allt
ríður á því, að nýta gildandi
kerfi, komast að, hvernig það
starfar, breyta því innan frá,
reisa borgir og forða þessum
mauraheimi frá hruni. Maður
verður að notfæra sér kerfið.
Eins og sakir standa er ég
kerfið . . .“
JOHNSON hefir kunnað lag
á að notfæra sér kerfið. í
bók sinni kemur Brammer með
dálitla skopstælingu, sem sýn
ir, að hann er að vissu marki |j
orðinn þræll þess. Fenstemak- 8
er kemur til leynifundar í §
veitingahúsi einu:
„Gestirnir við barinn snéru H
sér að honum og horfðu undr-
andi á hann- Einn þeirra bauð
„góðan dag“ hárri röddu.
Fenstemaker nam staðar,
snéri sér svo hvatlega við og
þrýsti hönd mannsins. Og af
gömlum vana gekk hann með-
fram barnum, tók í höndina á
fólkinu og faðmaði það að
sér . . .“ Svo kemst hann inn
i baksalinn, þar sem fundurinn
á að vera. Og þá gerist það allt
í einu:
„Fenstemaker skalf allur og
hristist. Hann nötraði eins og
flugvél, sem er að hefja sig til
flugs og mælskan bar hann of-
urliði. Hann hóf að tala, látlaust
og marklaust, hló og froðu-
felldi og veifaði ölglasinu sínu.
Roy reyndi að vekja athygli
hans og gaf honum ýmis merki,
en Fenstemaker þrumaði án
afláts, um Guð, móðurtilfinn-
ingu, ríkisrétt, frelsiselskandi
íbúa jarðarínnar, þyrlurnar,
sveltandi þjóðir Asíu, lömun
barna, Will Rogers, krabba-
mein, skátaheiðurinn, hjúkrun
geðsjúkra, konunga og tafl-
menn, hirðfífl og útvalda full-
trúa mannúðarinnar • . .“
F* ’ Brammers á
.TnV"'1 'ist hvarvetna í
uiihald á 12. síðú