Forvitin rauð - 01.12.1976, Page 20

20
vidtal vid halldóru bjarnadóttir
. EF EG M\
Einn bjartan og svalan vordag mæltum við Hall-
dóra Bjarnadóttir okkur mót á heimili hennar
að Skipasundi 79 í Reykjavík.
Varla er ág komin að dyrunum, þegar Halldóra
opnar snarlega og býður mig velkomna. Hún er
klædd £ síðbuxur og rósótta blússu, grannvaxin
og hressileg.
Þannig stendur á okkar fundi, að einn af vel-
unnurum Rauðsokkahreyfingarinnar hitti Hall-
dóru á mannamóti nýlega og fann að þar fór
kona, sem mundi tímana tvenna og hafði frá
mðrgu að segja. Okkur fannst rétt að fleiri
fengju að kynnast henni og heyra nánar af upp-
vexti og lífsbaráttu þessarar xslensku alda-
mótakonu. Halldóra tók því vel að segja les-
endum blaðsins Forvitin Rauð frá einu og öðru,
sem á daga hennar hefur drifið.
Halldóra Bjarnadóttir fæddist að Arnarnesi í
Dýrafirði 19. júlí 1895. Faðir hennar, Bjarni
Hákon Bjarnason, var ættaður þaðan, en móðir
hennar, Sigríður Kjartansdóttir, var úr Aðal-
vík á Ströndum. Halldóra var að mestu alin upp
í Dýrafirði og á Ströndum. Þau systkinin voru
fimm. Fjórar systur og einn bróðir.
I bernsku léku þau sér við túngarðinn að
hornum, völum og leggjum, byggðu sér hús og
hlöður og settu reiðing á kálfinn. Seinna
tálguðu þau sér skútur úr trjábútum, sem pabbi
þeirra gaf þeim,saumuðu segl á skúturnar,
smíðuðu mannskapinn ogsaumuðu á hann fötin.
Þau létu skúturnar sigla á lítilli tjörn og
höfðu hundinn fyrir björgunarskip.
Halldóra lærði að taka lykkjuna fjögurra ára
gömul og prjónaði þá skó á köttinn. Sex ára
lærði hún að stoppa í sokka. Mamma þeirra
kenndi syninum líka að bjarga sér sjálfur.
Hann lærði að prjóna, þvo og elda ef með þyrf-
ti. Þegar systkinin lásu lexíurnar sínar
prjónuðu þau sjóvettlinga og sokka, sem þau
seldu £ versluninni á Þingeyri. Þær systurnar
urðu að spinna sjálfar, en mamman spann fyrir
soninn.
Það var algengt £ Dýrafirði og v£ðar á Vest-
fjörðum, að karlmenn færu um páska og jafnvel
fyrr á skútur eða £ ver út á Skaga og voru þá
burtu £ sex eða sjö vikur. Kvenfólkið var eft-
ir heima með börn og gamalmenni.
- Þegar ég var n£u ára fékk ég eitt sinn að
fara út £ skútu að heilsa upp á pabba minn,
segir Halldóra. Bróðir minn, sem var tveimur
árum yngri, klifraði upp £ mastrið. Pabbi sá
þá svipinn á mér og sagði:"íg veit að þig lang
ar l£ka upp £ mastrið. Þú skalt bara girða
pilsið ofan£ buxurnar og fara á eftir honum."
Eg var ekki sein á mér að gera eins og hann
sagði. Einn skipsfélagi pabba kom þar að og
spurði undrandi: "Hvar er daman?"
Halldóra hlær og glettnin sk£n úr augunum.
Hún þótti ekki nógu kvenleg. "Alveg ertu eins
og kallstrákur", var sagt við hana, þegar hún
var að klifra og flá kött á bita.
Það er ljóst við fyrstu sýn, að Halldóra hef-
ur ekki alist upp á kóki og Prins Póló, þv£
enn hefur hún krafta £ kögglum og er með
glampa £ augum, þótt hún sé að byrja n£unda
tuginn. Og hún segir:
- Það var nóg að boröa hjá fólki. Fjallagras-
aseyði var drukkið fyrst á morgnana. Fjalla-
grösin voru l£ka notuð £ brauð og slátur til
að spara kornmatinn. Kornið var malað heima
£ kvörn, rúgur og bankabygg. Kjötið var sykur-
saltað. £ það var stráð svolitlum sykri, salti
og saltpétri, s£ðan var settur pækill á kjötið
og það fergt. Allt var hirt af kindunum. Garn-
ir, lungu og bein voru súrsuð handa hundunum.
Nautakjöt og hvalkjöt var súrsaö og syrjan
undan súrmetinu var gefin lömbunum. Fransmenn
keyptu vettlinga og plögg og £ staðinn fengum
við kartöflur og kex. Kartöflurnar voru not-
aðar £ útsæði. Um jólin fengum við nýtt kjöt.
Þá var slátrað jólasauði eða jólaær. Kjötið
geymdi pabbi £ gömlum skipskassa úti £ skafli.
Þar geymdihann l£ka fisk og annað nýmeti.
öll föt voru unnin heima, en mamma hennar
eignaðist aldrei prjónavél eða saumavél. Roð-
skór voru aðallega gerðir, ef fara þurfti yfir
heiðar £ frosti. Sagt var, um þá sem voru £
roðskóm mundi ekki kala á fótum. Þessir skór
voru aðallega gerðir úr steinbitsroði, skötu-
roði og jafnvel úr hákarlsskráp. Þeir þóttu
ekki hálir. Stundum voru gerðir roðskór handa
börnum. Menn gengu £ heimagerðum sauðskinns-
skom eða leðurskóm. Halldóra eignaðist ekki