Morgunblaðið - 11.11.1950, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 11.11.1950, Blaðsíða 10
w MORGUNBLAÐIÐ Laugardagur 11. nóv. 1950. ^j^\\\\\\\\\ \ \'''' \bj" " Tvennskonar sjónarmið FYRIR rúmlega hálfum mánuði síðan beindi Halldór Kristjáns- son persónulegri fyrirspurn til mín í „Tímanum“. Var hún þess efnis, hvort jeg teldi rjett að banna alla umboðssölu. Þessu svaraði jeg hjer í blaðniu sam- stundis og ljet jafnframt í ljós nokkra undrun yfir því, hvernig H. K. gæti talið þetta atriði skifta meginmáli í umræðum um skattamál samvinnufjelaga. Þann 25. október ritar svo H. K. langa grein í blað í.itt, þar sem hann alldrýgindalega lýsir því, að jeg hafi gefist upp við að ræða við hann um skattamál samvinnufjelaga, og má helst skilja orð hans svo, að mjer hafi orðið svo mikið um að lenda í orðaskiptum við hann, að j<ig -hafi alveg lagt árar í bát að halda fram stefnu ungra Sjálfstæðismanna. ÍMYNDAÐAR RAIMK Jeg verð því miður að hryggja H. K. með því, að það er langt frá því, að mjer sje það nokkur þolraun að svara spurn- irigum hans. Ástæðan til þess, I að jeg hefi ekki svarað fyrir- spurn hans um skattgreiðslu samvinnufjelaganna af arði til viðskiptamanna er sú, að mjer hefir láðst að lesa „Tímann" það rækilega, að jeg tæki eftir þessari síðari fyrirspum hans. Jeg hefi heldur ekki svarað „formannsrauna" greininni fyr en nú vegna þess, að jeg hefi haft miklu ánægjulegri og j mikilvægari málum að sinna, I svo að jeg hefi bara hreinlega gleymt „formannsraununum". | Þar sem umrædd grein H. K.' er bæði prúðmannlega rituð og vafningalaust á málinu tekið, er mjer ánægja að því að lýsa skoðun minrii á þeim atriðum, sem þar er vikið að, þótt mjer þyki það næsta kynleg yfirlýs- ing, að H. K. skuli eftir áralang ar deilur og uraræður um þetta mál ekki telja sig vita um af- stöðu Sjálfstæðisflokksins varð andi skattgreiðslur samvinnu- fjelaganna. Veit jeg þó ekki til þess, að flokkurinn hafi nokkru sinni reynt að leyna skoðun( sinni á því atriði, því að flest- ir landsfundir flokksins og þing ungra Sjálfstæðismanna munu j hafa gert um það ályktanir. En hvað um það. H. K. er meira en velkomið að vita persónu- lega afstöðu mína til þess máls. Svar fil Halldórs Krisfjánssonar SAMBANDSSlÐAN Grein, sem fyrir nokkru birt- ist á síðu SUS í Morgunblaðinu vjrðist sjerstaklega hafa fárið í taugarnar á H. K. Þar sem jeg hefi ekki ritað þá grein, rnun jeg ekki sjerstaklega gera hana að umtalsefni, enda mun höfundur hennar fullkomlega fær um að standa fvrir máli sínu. Jeg v þó mótmœla þeirri fullyrðingu, að tií-;Kningur sá, sem þar ei :>iriw\ sje byggður ájfölsur. eins og tL K. segir. i Jeg verð einmg að leiðrjetta þá staðhæfingu F K., að ungir Sjálfs' 'ðismenn byggi fræðslu-' kerfi sitt á tiltekinni kenningu um skattgreiðslu samvinnufje- laga. Stefna Sjálfstæðisflokks- ins byggist á stórum mikiivæg- ari hugsjónum, en það er auð- vitað í anda þeirra hugsjóna, sem hann berst gegn misrjetti í skattalöggjöf. KJARNI MÁLSINS Þegar um skattamál er að ræða, verður það að hafa í huga, að skattarnir verða að greiðast, og fyrir almenning í Iandinu er það meginatriðið, hvemig þeir koma ljettast nið- ur. Víðast hvar er það svo í bæjum landsins, að verslunin hefir borið stóran hluta skatta byrðanna. Á þessu er nú að verða mikil breyting, bæði vegna þess, að verslunin hefir dregist saman, - en ekki síður vegna hins, að verálunin hefir dregist æ meir í hendur sam- vinnufjelaganna. — Afleiðingin hefir því orðið sú, að þungi skattanna hefir orðið sífellt meiri á öllum almenningi. — Skýrasta dæmi þessarar þróun- ar er Akureyri, en þar hefir KEA náð undir sig megjnhiuta verslunarinnar og annars at- vinnurekstrar í bænum. — Væri hollt fyrir H. K. að kynna sjer, hversu hrifnir Akureyringar al- mennt eru af þeirri þróun jafn- vel þótt þeir sjeu kaupfjelags- menn. Það er því of þröngt sjónar- mið að horfa á það eitt, að sann gjarnt geti verið að leyfa sam- vinnufjelögum að safna sjóðum og greiða fjelagsmönnum sínum arð í skjóli skattfríðinda. Hitt sjónarmiðið verður einnig að hafa í huga, hvort ekki sje eins hagkvæmt fyrir kaupfjelags- mennina sjálfa, að samvinnu- fjelögin greiði verulegan hluta hinna opinbem gjalda, í stað þess að þeir hver og einn verði1 að greiða þau. Á þetta ekki hvað síst við, þegar samvinnu- fjelögin eru orðin einu verslan-j irnar, eins og sumsstaðar er nú orðið. Á AÐ NEYÐA FÖLK í SAMVINNUFJELÖGIN ? Jeg er þeirrar skoðunar, að samvinnuf jelögin hafi unnið. mikið gagn, ekki síst hjer áður fyrr, meðan þau helguðu sig því verkefni einu að annast sölu -á afurðum bænda og reyna að afla fjelagsmönnum sínum sem ódýrasta nauðsynja. Fjelags- j menn samvinnufjelaganna eru úr öllum stjórnmálaflokkum, og fáum mun nú koma til hugar, að samvinnufjelögin eigi ekki fullan rjett á sjer. Frjáls samvinna einstaklinga um hagsmunamál sín er í fylsta samræmi við stefnu Sjálfstæðis- j flokksins. Ágreiningurirm í þeim málum milli hans og Fram sóknarflokksins er í því fólginn, að Framsóknarflokkuri’n viíll efla veg samvinni'Uelaganna með ýmiskonar forrjettinaum og nota þau sem pólitískt vopn, en Sjálfstæðismenn vilja láta samvinnufjelögin sitja við sama borð sem annan frjálsan at- vinnurekstur í landinu og telja kosti þeirra eiga að koma best í ljós, er þau starfa á jafnrjett- isgrundvelli. í þessu viðhorfi felst ágrein- ingur Framsóknarmanna og Sjálfstæðismanna um skatt- greiðslu samvinnufjelaga. ► Þegar einhliða er á málið lit- ið, virðist eðlilegt, að samvinnu fjelögin greiði ekki opinber gjöld, af þeim arði, sem þau úthluta fjelagsmönnum sínum. Það má einnig færa ýms rök fyr ir því, að þau eigi að fá að safna skattfrjálsum sjóðum. En málið es ekki svona einfalt. Áður hefir verið á það benf, að verslunin bæri stóran hluta opinberra gjalda. Sjeu skaftar hennar lækkaðir, bitnar það á almenningi eða öðrum atvinnu- rekstri í þyngri álögum. Það má segja, að þetta skipti ekki máli, ef einstaklingarnir kjósa fremur, að bera sjálfir skatt- ana en láta verslunina gera það, en þetta á því aðeins við, að allir sjeu 1 samvinnufjelög- um og öll verslun í þeirra hönd- um. Það er skoðun Sjálfstæðis- manna og mun einnig skoðun fjölmargra Framsóknarmanna, að ekki sje heppilegt fyrir þjóð ina að einoka alla verslun undir kaupfjelögin. Með núgildandi skattakerfi er fólk hinsvegar beinlínis neytt til að ganga í kaupfjelögin. Það fje, sem kaupfjelögin telja sig úthluta sem arði, út- hluta þau aðeins að litlu leyti, en leggja bróðurpartinn í sjóði, sem þau síðan geta notað til að skapa sjer betri fjárhagsað- stöðu en einkafyrirtæki hafa. Jeg skal játa það, að jeg tel mjög vafasamt, hvort skatt- leggja eigi þann arð, sem út- borgaður er til f jelagsmanna, en jeg tel hiklaust að skattleggja beri það fje, sem samvinnufje- lögin leggja í sjóði, að sama marki og fjársöfnun hliðstæðra fyrirtækja er skattlögð, því að ella greiðir það fólk, sem skipt- ir við aðrar verslanir, meira f je í opinber gjöld en meðlimir sam vinnufjelaganna. Meðan atvinnu rekstur einstaklinga er þraut- píndur með sköttum til sameig- inlegra þarfa þjóðai’heildarinn- ar, fá samvinnufjelögin þannig stóra sjóði til ráðstöfunar og öðlast þannig með stuðningi löggjafans yfirburði í sam- keppni við hliðstæð fyrirtæki, yfirburði, sem ekki eiu að þakka betri eða hagkvæmari rekstri samvinnufjelaganna. Um ölu samvinnufjelaga á iramleiösluvörum fjelags- manna sinna er það að segja, að jeg skil ritki í, að nokkrum hali hugkvæmst að telja tíl tekna fjelagsins, annað en þann hagnað, sern það kann að hafa haft af sölunni. Framh. & bls. 12 ffyggisráðstaftinir VIÐ ÍSLENDINGAR höfum við margt að glíma um þessar mundir; togaraverkfall, erfiðleika landbúnaðarins á Austurlandi, síldarbrest og fleira, sem veldur okkur sí auknum áhyggjum um bag okkar allan og framtí?. Þetta eru svo aðal dægurmálin manna á meðal og gleymisí þá ástandið í heimsmálunum, sem getur haft alvarlegri afleiðingar fyrir framtíð þjóðarinnar heldur cn allir erfiðleikar okkar innanlands til samans. Menn rjett rumska er þær hörmulegu frjettir bárust út, að ráðist hefði verið með oíbeldi á S-Kóreu, þjóð, sem fjekk írelsi sitt með aðstoð Sameinuðu þjóðanna og var undir vernd þeirra. En þegar framsókn innrásarhers kommúnista var stöðv- uð og innrásarliðið var hrakið á flótta, lokuðu menn aftur aug- unum fyrir þeim hættum, sem þjóðinni stafar erlendis frá. Er þessar hörmulegu árásarfrjettir bárust, töldu að vísu marg- ii, að nú væri friður úti og þeir, sem best fylgjast með, töldu, að líkurnar fyrir að til ófriðar leiddi, hefðu aukist að miklum mun og friðarmöguleikarnir væru minni en þau atvik, sem til ófriðar drægju. Það er því engin furða, að menn önduðu Ijettara, er vitnaðist, að innrásarliðinu hefði verið stökkt á flótta og menn gátu búist við, að ófriðarneisti sá, sem kommúnistar í N-Kóreu kveiktu, hefði verið slökktur og ofbeldishneigð sú, sem 53 þjóðir innan S. Þ. fordæmdu hefði verið kæfð og þar með að friðarmöguleik- ainir væru orðnir meiri og bjartari en áður hafði verið. . ★ Þessar horfur fengu því miður ekki lengi að vera, því hinn svokallaði forseti N-Kóreu iýsti yfir, að hann stæði ekki einn, heldur hefði Kommúnista-Kína og sjálf Sovjetríkin lýst yfir stuðningi sínum og litlu síðar óskaði sjálfur lærifaðirinn, Svalin, N-Kóreu hernum sigurs og lofaði þá um leið ofbeldi það, sem S. Þ. fordæmdu. Og nú samkv. síðustu frjettum er jafnvel her frá Kommúnista-Kína kominn inn i Kóreu til hjáipar N-Kóreu- mönnum og á allsherjarþingi S. Þ. hafa Sovjetríkin lýst yfir, að þau neituðu að viðurkenna Trygve Lie sem aðalritara S. Þ., enda þótt hann hafi verið löglega kosinn með 46 atkv. gegn 5. ★ Horfandi í augu við þessar staðreyndir, þá skilst manni, að íslenska þjóðin verði að vakna og þótt allir íslendingar voni með heilum hug, að til ófriðar dragi ekki, þá væri það vítavert gá- leysi, með tilliti til ástands heimsmálanna í dag, ef stjórnar- völd landsins gerðu ekki hið allra f;>rrsta nauðsynlegar ráðstaf- anir til verndar lífi og limum þjóðarinnar. Þær ráðstafanir, sem hjer er átt við, eru líknarmálin svo sem 1) birgðasöfnun nauðsynlegra lyfja og sáraumbúða, 2) skipu- lcggja brottflutning fólks úr fjölmennustu bæjum landsins, ef á því þyrfti að halda, 3) Smíði loftvarnabyrgja, 4) skipulagning hjálparsveita svo sem hjúkrunarliðs, slökkviliðs o. fl., 5) skipu- leggja brottflutning þjóðarverðmæta úr söfnum, 6) uppsetning loftvarnamerkjakerfis o. fl. þess háttar. Bæjarstjórn Reykjavíkur hefur fyrir sitt leyti kosið nefnd til að gera tillögur í þessa átt og er það vel. Yfirvöld landsins verða lika að hefjast tafarlaust handa og hafa forgöngu um þessi mál. ★ Við íslendngar þráum frið, en við megum ekki láta það blinda okkur sýn og loka augunum fyrir þeim kalda raunveruleika, að ófriðvænlega horfir í heimsmálunum, heldur verðum við að hefjast handa í þessum málum. og hafa lokið undirbúningi okk- ar, ef til átaka kemur. En ef svo hræðilega skyldi fara, þá hlýtur að vakna sú spurning: Eru framangreindar ráðstafanir, einar saman, nægilegar til að vernda líf og limi þjóðarinnar? Þá spurningu verður hver og einn að athuga gaumgæfilega frá öllum hliðum, O. G. Eiridgebltt&kir, fyrirliggjandii (Cqy/rt ^^nátiánáðon, & Co Lj.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.