Morgunblaðið - 27.10.1956, Síða 9

Laugardagur 27. oM. 1&5G
MORCl’MiLAÐlÐ
9
Ég vildi að hann yrði
forseti í hundrað ár
66 ára afmæli. I>á vildi ég mega; DEMÓKRATAR ÓÁNÆGDIR
biðja hvern borgara þessa þjóð-j
Þeir einu, sem ekki voru hrifn-
| ir, voru Demókratarnir, andstæð-
félags að haf.. þögn, þótt ekki sé
nema skamma stund og segja viðj
sjálfan sig. — Ég skal helga sjálf- in6ar Exsenhowers. Tala þeir um
an mig friði í heiminum. — Bezta að allt sé þetta tómt yfirskin hjá
afmælisgjöfin, sem ég gæti hugs-j Eisenhower. Og helzta blað
New York, 14. oklóber.
í flÆR talaði Eisenhower for-
seti við féikið. Hann talaði til
þess gegnum sjónvarpið með ein-
hverju því skemmtilegasta áróð-
ursbragði, sem ég hefi séð í stjórn
málum.
Eisenhower var staddur í ein-
um sal Sheratons-gistihússins í
Washington. Þangað var boðið
um 100 manns af öllum stéttum
og úr ýmsum héruðum Banda-
ríkjanna. Eisenhower forseti kom
síðan fram á meðal fólksins og
sagði við það: —■ Þið megið
spyrja um hvað sem ykkur sýn-
ist. Og allri athöfninni var sjón-
varpað út um gervöll Bandaríkin.
Persónulega er ég ekki sérlega
hrifinn af pólitískum áróðri, en
hinu get ég samt ekki neitað, að
þessi þáttur' var mjög skemmti-
legur. Það var margt, sem bar á
góma, bæði fólkið og forsetinn,
sem spurður var, í góðu skapi,
svo að gamanyröin íuku.
Athöfnin fór fram, eins og áð-
ur er sagt í salarkynnum gisti-
húss í Washington. Ég sat í gisti-
húsinu í New York og horfði á
allt sem fram fór í sjónvarpinu.
VONGÓÐUR UM SÚEZ
— Forsetinn byrjaði með þvi,
að segja í fáum orðum, að hann
hefði fengið fregnir, sem bentu
til þess að samkomulag væri
hugsanlegt í Súez-deilunni. Ekki
við Rússa, heldur við Egypta,
sem virtust nú tilleiðanlegir að
koma til móts við Vesturveldin.
Þetta er von mín, en ég lofa engu
sagði forsetinn. Yfirlýsirigin
vakti mikla hrifningu og hlaut
lófaklapp.
ERU EINTÓMIR MILUJÓNA-
MÆRINGAR í RÍKIS-
STJÓSNINNI?
— Eru það tómir milljónamær-
ingar, sem ráða í rikisstjórninni?
spurði einn maður. Kvaðst fyrir-
spyrjandi heita Siegel, vera
skyrtusaumari í New York, hafa
kosið Eisenhower 1952, en vera
óráðinn nú.
Eisenhcwer hló hæðnislega. —
Ég veit, að demokratar halda því
alltaf fram. Við skulum athuga
það betur. -— Haldið þið að Jam-
es P. Mitchell, verkamálaráð-
herra sé milljónamæringur, mað-
ur, sem vissulega heíur unnið
fyrir sér með handafli? Eða hald-
ið þið að Ezra Taft Benson, land-
búnaðarráðherra sé milljónamær
ingur. Nei, hann er að ég held
fremur fátækur maður.
— Það eru tveir menn i stjórn-
inni, sem hægt er að segja að
hafi verið milljónamæringar.
Viðskiptamálaráðherrann, Sincl-
air Weeks og landvarnaráðherr-
ann, Charles E. Wilson. En ég
spyr: — Hefði verið skynsam-
legra fyrir mig að ráða sem yf-
irmann landvarnanna — sem
kosta þjóðina 40 milljarða doll-
ara í beinum útgjöldum — mann,
sem óhæfur hefur reynzt í við-
skiptalífinu, hsldur en að ráða
Wilson, sem bjó yfir geysimikilli
reynslu og þekkingu við rekstur
eins stærsta fyrirtækis þjóðarinn-
ar, General Motors.
HVERS VEGNA HERSKYLDU?
— Næst var sjónvarpsauganu
snúið að frú Jackson frá Dallas í
Texas. Hún sagði m.a.í
— Hérna við hlið mér stendur
sonur minn, 18 ára. Hann hefur
nýlega verið kvaddur til að
gegna herskyldu. Herra forseti,
— hvers vegna þarf að halda þess
ari herskyldu við, sem er svo
þungbær fyrir okkur? Er ekki
friður í heiminum?
— Forsetinn skýrðl fyrlr kon-
unni, hvaða þýðingu varnarað-
gerðir vestrænna þjóða hefðu
haft til þess að forða heiminum
frá styrjöld. Vestræn ríki yrðu
að viðhalda styrkleika sínum, svo
Eisenhower kemur frum í
skemmtilegri sjónvurpsdogskra
að árás á þau gæti ekki borgað
sig. Nú sem stendur er talið nauð
synlegt, að 3 milljónir manna
séu í her Bandaríkjanna. Þar
af fást aðeins 1,5 milljón sjálf-
boðaliða. Við komumst því ekki
hjá herskyldu til að fá 3 milljón-
ir.
RÍKI OG KIRKJA ADSKILIN
Nú var sjónvarpsaugahu beint
að gamalli hrukkóttri konu. ■—
Mátti greinilega sjá, að hún var
full eftirvæntingar og mjög
taugaóstyrk. Líklega var þetta í
eina skiptið, sem hún hafði kom-
ið svo nálægt sínum mikilsvirta
og elskaða forseta. Konan hét
Adelaide O’Mara, og átti heima
í húsinu nr. 7301 við fjórða breið-
stræti í Brooklyn. Hún spurði
forsetann:
— Getum við ekki byrjað trú-
arlega kennslu og handleiðslu í
öllum skólum landsins?
— Forsetinn svaraði gömlu
konunni í fáum orðum:
— í okkar þjóðfélagi ríkir sú
regla, að ríki og kirkja skuli vera
með öllu aðskilin. í okkar þjóð-
íélagi ríkir fullkomið trúfrelsi.
Við getum því ekki kennt neina
ákveðna 'guðstrú í skóluni okkar,
því að þaö væri skerðing á rétti
annarra trúfélaga. En það vil ég
benda yður á, frú O’Mara, að í
stjórnarskrá okkar eru skráðar
þær reglur, sem halda vörð um
kristilega virðingu og siðgæði
mannsins.
FREDUR í HEIMINUM
Fjölda mörg önnur viðfangs-
efni voru tekin fyrir á þéssari
skemmtilegu samkomu. Að lok-
um sagði Eisenhower:
— Á sunnudaginn kemur á ég
að mér, er að himinn alþjóða-
stjórnmálanna yrði heiðskír ogj
að við gætum treyst á frið.
Mannfjöldinn í salnum kvaddi
forsetann með því að syngja
„Happy birthday to you“ eða „Til
hamingju með afmælisdaginn’‘.
Ég held að þessi sjónvarps-
þát-tur hafi verið mjög árangurs-
rikur í kosningabaráttu Repu-
blikana. Almennum borgurum
Bandaríkjanna geðjást ekki að
þeim mönnum, sem sakir ein-
hverra valda eða auðæfa telja
sig yfir aðra hafna. Þess vegna
fagna allir' því, þegar forsetinn
kemur til fólksins og talar við
það. Þetta var að því er mér var
sagt fullkomin nýjung í kosn-
ingabaráttunni.
þeirra, „New York Post“ fer hin-
um mestu háðungarorðum um
samkomuna. Hæðist blaðið sér-
staklega að gömlu konunni, frk
O’Mara. Segir í stórri yfirsögn á
forstðu, "að frk. O’Mara gamla
hafi staðið á öndinni, þegar hún
mætti forsetanum sínum. í fram-
haldstíyrirsögn stendur: Fröken
O’Mara stendur enn á öndinni!!
Kveðst blaðið hafa talað við kon-
una og spurt, hvernig henni lík-
aði við svar Eisenhowers um trú-
arkennsluna.
— Hún sagði. — Þetta var dá-
samlegt svar. Hann minntist á
stjórnarskrána! Ég vildi að hann
yrði forseti í hundrað ár!!
P. Th.
Eisenhower í sjónvarpsscndingunni.
sun er broti
aftur s leppnkjum Rú§
Síðustu daga hafa borizt frétt-
ir frá Ungverjalandi um, að þar
hefði átt sér stað mótmælafund-
ur og kröfuganga 200 þúsund
manna og hefðu stúdentar verið
þar í broddi fylkingar. Á eftir
þessu kom svo uppreisn almenn-
ings gegn kúgun kommúnista,
sem öllum er kunn.
Þetta kemur síður en svo á ó-
vart. Allt síðan í sumar hafa ver-
ið miklar hi'eyfingar meðal
manna í landinu og hafa kröí-
urnar um meira lýðræði og sjálf-
stæði gagnvart Rússum orðið sí-
fellt háværari. Menntamenn hafa
þar látið mjög að sér kveöa. Jafn-
vel meðal menntamanna úr hópi
Lommúnista hefur óánægjan
með hina kommúnistisku kúgun
orðið magnaðri eftir því sem tím
ar liðu.
Kommúnistar hafa nokkurt
ritfrelsi og fundafrelsi, og má
af orðum þeirra nokkuð'
marka hvernig andrúmsloft-
ið er og má nærri geta að úr
því að óánægja þeirra er svo
mikil, sem raun ber vitni um,
mruni þeir, scm ekki eru
kommúnistar vera enn ó-
ánægðari og kröfuharðari um
réttarbætur í lýðræðisátt, eins
og einnig heíur komið ljóst
fram.
FJANDSEMI í STAÐ
AFSKIPTALEYSIS
Þann 27. júní sl. var haldinn
fundur í svonefndum Petöfi-
„klúbb“ í Búdapest, sem stofn-
aður var í marzmánuði sl. og
hefur orðið eins konar miðstöð
frelsisunnandi menntamanno.
Þessi „klúbbur" er kenndur við
þjóðskáld Ungverja, Alexander
Petöfi, en hann var mikill mál-
svari Ungverja í frelsisbaráttu
v/ðnrkenna kúgunina
þeirra gagnvart austurriska keis-
aradæminu á öldinni sem leið.
Petöíi-„klúbburinn“ er a.m.k. í
orði kveðnu, deild úr æskulýðs-
samtökum kommúnista. Fundur-
inn 27. júní var mótmælafundur
mörg þúsund manna og beindu
þeir ályktunum sínum gegn ó-
frelsi og kúgun í andlegum efn-
um, sem ríkjandi er í landinu. Á-
lyktanir fundarins voru svo
harðorðar að sjálft „Piavda“ í
Moskvu taldi sig ekki geta geng-
ið fram hjá þeim.
Á fundinum hélt m.a. marxist-
iskur bókmenntafræðingur, að
nafni Georg Lukacs, ræðu. Fór-
ust honum m.a. svo orð:
„Hvernig er marxismranum
liáttað í Ungverjalandi nú? Ég
held að almenningur hafi aldrei
litið hann slíku hornauga sem nú.
Á dögum Horthys ríkisstjóra fyr-
ir styrjöldina var það hópur
manna, þó lítill væri, sem var
reiðubúinn til að leggja líf sitt
í sölurnar til þess að ná í eitt-
hvað til lestrar eftir Marx eða
Lenin. Og menntamenn yfirleitt
voru þá marxismanum ekki fjand
samlegir, þó að þeir aðhylltust
ekki kenningar hans beinlínis.
En síðustu sjö eða átta ár hafa
í þessu efni haft gerbreytingu í
för með sér, nú er fjandsemi
komin í stað velviljaðs afskipta-
leysis.“
KÖLD ÍIJÖRTU
OG TÓM HÖFUÐ
í allvíðlesnu tímariti birtist í
sumar grein eftir Tibor Tardos,
sem er ungur rithöfundur. Þar
stóð m.a. að krefjast yrði „óháðr-
ar kommúnistiskrar hugsunar“
Gagnvart hverju átti hugsunin
að vera óháð? Átti hann við flokk
inn sjálfan eða kenningar komm-
únista?
Tardoc fór svofelldum crðum
um sljóvgandi áhrif hinnar
kommúnistisku kúgunar á frjálsa
hugsun: „Ég skeytti ekki um að
lesa blöð eða hlusta á útvarps-
sendingar, scm hefðu getað séð
mér íyrir lifandi fréttum. Smátt
og smátt fór ég að gleyma því,
að til eru kvikmyndir, þar sem
menn koma og fara á eðlilegan
hátt, þar sem sýnd eru venjuleg
stræti og þar sem hið góða fær
ekki alltaf verðug laun og hið
illa ekki ætíð verðskuldaða refs-|
ingu. Ég hætti að taka þátt í
venjulegum samtölum. Þegar ég
heimsótti verksmiðjur úti á landi
og heyrði þar kvartanir fólksins,
þá fann ég aðeins eina skýringu:
Ég taldi mér trú um, að hér væri
um að ræða undantekningar og
ýkjur, mér fannst jafnvel oft
eins og raddir þeirra, sem kvört
uðu, væru raddir, fjandmanna.
Og svo kom sá tími þegar við
glötuðum virðingunni fyrir
mannslífunum og íórnuðum þeim
á altari blindrar trúar. Og viff,
sem í æsku okkar ,höfðunt sett
allt okkar traust á mátt hugsun-
arinnar, sem flutt gæíi f jöll, stóð-
um með köld hjöríiu og með tóm
höfuð, stjarfir og daufir eins og
líkneskjur í safnhúsi."
Það mætti taka fleiri dæmi um
það hve bugaðir jafnvel hinir
kommúnistisku menntamenn í
Ungverjalandi eru orðnir, en
hvað þá um hina, sem ekki
eru kommúnistar og ekki geta
leyft sér neina slilca útrás fyr-
ir bældar tiifinningar, en
verða að þegja og aðeins
þegja?
MIÐALDA-KLÆR
Stunur hinna kommúnistisku
skálda undir andlegri kúgun og
fátækt hafa sífelit orðið sárari í
leppríkjum Rússa. Dæmi um
þetta er ljóð eftir pólska skáldið
Adam Vazyk, sem hann nefnir
„Tvenn brot“. Eitt erindið er á
þessa leið:
Kona, sem enn er á góðu skeiði,
gamall kommúnisti,
fórnar höndum og bíður:
Tætið af mér tötra kennisetn-
inganna!
Úr klóm miðalda,
miðalda-augna,
miðalda-eyrna,
miðalda-tortryggni,
miðalda-hugsana,
miðalda-aðferða,
mun flokkurinn leysa anda bylt-
ingarinnar,
svo hann verði líkur því,
sem Lenin dreymdi um.
Lenin er dauður fyrir nógu
löngu til þess að þessum mönnum
sé það gleymt, að hann var líka
harðstjóri — andlegur harðstjóri
og kúgari manna.
Vanlíðan, þjáningar mennta-
manna og distamanna í lepp-
ríkjumim er aðeins ein Mið á
l>eim lífskjörum, sem þjóð-
irnar búa við. Ótalinn er mat-
vælaskorturinn, hungrið, fá-
tæktin og hið áralanga dag-
lega basl, sem er undirrót þess
■ að fólkið ris upp með þeim
fítonskrafti, að kalla þarf á
illvígasta hervald heimsics —
Rauða herinn — til að berja
það niður.
Ef Rauði herinn hefði ekki
verið til taks í Budapest hefði
frelsið sigrað. Málstaður þess
hefur tapað að sinni — en að-
eins í bráð. — Ógnaröld
kommúnista mun halda áfram
í aðeins eitthvaö breyttri
mynd, þar til kcmmúnisminn
fellur og verður ekki annað
en ógeðfelld söguleg cndur-
minning.