Morgunblaðið - 22.11.1956, Blaðsíða 10

10
MORGVNBLAÐ1Ð
Fimmtudagur 22. nóv. 1956
mtfrfafrtfr
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónssun.
Aðalritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Bjarni Benediktsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Einar Ásmundsson.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 1600.
Askriftargjald kr. 25.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 1.50 eintakjð.
Úrrœöin og Alþýðu-
sambandsþingsð
ALÞYÐUSAMBANDSÞINGIÐ
kom saman í fyrradag. Forseti
þess, Hannibal Valdimarsson,
félagsmálaráðherra, flutti þar
ræðu og lýsti því hve þetta þing
væri mikilvægt. Kom fram í
ræðu hans að þetta þing sam-
bandsins hefði algera sérstöðu,
sem væri fólgin í því, að nú væri
„verkalýðshreyfingin samherji
ríkisstjórnar, sem heitið hefði að
taka tillit til samtaka verkalýðs-
ins og bænda í störfum sínum“.
Hannibal lýsti því með sterkum
orðum í ræðu sinni að „þessa
Alþýðusambandsþings biði meiri
ábyrgð og vandi en beðiði hefur
nokkurs Albýðusambandsþings".
Nú lægi fyrir að ieysa vandann
í cfnahagsmálum þjóðarinnar og
ætti Alþýðusambandsþingið að
eiga sinn ríka þátt í því. Mælti
Hannibal á þessa leið til þing-
fulltrúa:
„Sýnum það með alvöru í
starfi, bróðurhug og samstarfs-
vilja allt frá byrjun þessa þings,
að við höfum strengt þess heit að
stuðla að farsælli lausn þess
efnahágsmálaöngþveitis sem nú-
verandi ríkisstjórn hefur tekið
við og verður að leysa — eða
falla að öðrum kosti“.
Þegar ráðherrann mælir þessi
orð er hann í rauninni að ákalla
Alþýðusambandsþingið til að
hjálpa ríkisstjórninni við að ráða
fram úr efnahagsmálunum og
bjarga þar með ríkisstjórninni.
„Það er vald, sem getur ráðið
rniklu", sagði ráðherrann við
fulltrúana. Það virðist vera ljóst
að því Alþýðusambandsþingi sem
nú situr, er ætlað miklu meira
hlutverk en öðrum slíkum þing-
um, enda bíði þess nú „meiri
ábyrgð og vandi“ en nokkru
sinni áður, eins og ráðherrann
komst að orði.
Ráðherrann, forseti þingsins,
vék í setningarræðu sinni að
ástandinu í efnahagsmálum þjóð-
arinnar. Fórust honum m.a. svo
orð:
„Þetta ástand er svo alvarlegt
að sennilega er engra góðra kosta
völ því til leiðréttingar." Hér
kveður við nokkuð nýjan tón úr
hópi stjórnarflokkanna. Hingað
til hafa þeir látið í veðri vaka að
þeir hefðu ráð á hverjum fingri
til að leysa úr þessum málum Á
því hefur verið klifað að það
væri einungis „óstjóm íhaldsins",
sem hér bæri sökina og þegar
„íhaldinu" væri rutt úr vegi, væri
vandinn raunverulega leystur.
Það vekur því nokkra furðu þeg-
ar einn af ráðherrunum lýsir því
að nú sé „engra góðra kosta völ“
í þessum efnum og ákallar þing
Alþýðusambandsins til hjáipar
og leggur á það meiri „ábyrgð og
vanda en beðið hefur nokkurs
Alþýðusambandsþings.“
Nú kemur til kasta
A. S. í.
Það mun líka vera svo að ríkis-
stjórnin sé nú búin að átta sig á
að vandinn sé ekki svo auðleyst-
UTAN UR HEIMI
lyjng hjón — Iroátnar
— „óli
vonir
L
L
arm
cjóaniecýur
/./ “
leiki
J. oul Trier Pedersen,
fréttaritari danska blaðsins „Dag-
ens Nyheder", var eini frétta-
maðurinn frá Norðurlöndum, sem
varð eftir í Búdapest, þegar Rúss-
ar slógu hring um borgina. Tókst
honum við illan leik að brjóta
sér braut til frelsis og hefur und-
anfarna daga birt í blaði sínu
dagbókarblöð, þar sem lýst er
ástandinu í hinni brennandi borg.
Fer hér á eftir frásögn hans af
nýgiftum hjónum og örlögum
þeirra.
ur, sem látið var. Hannibal Valdi
marsson mun hafa látið sér þau
orð um munn fara, sem að vísu
eru ekki prentuð, að til þess gæti
komið að það yrði að „grípa til
gömlu íhaldsúrræðanna" Lúðvík
Jósefsson talaði einnig á fundi út-
gerðarmanna um hinar þrjár leið-
ir, sem unnt væri að fara, en þær
voru: 1. Bátagjaldeyriskerfið og
uppbætur úr framleiðslusjóði,
eins og á yfirstandandi áu-i, en
með allverulegri aukningu. 2.
Gengisfelling. 3. Niðurgreiðslu-
leiðin. Allt eru þetta gömul ráð,
jafnvel „gömul íhaldsúrræði“,
þegar í harðbakka slær. En það
bólar enn ekki á neinu nýju. Á
Akureyri hélt forstjóri Kaupfé-
lags Eyfirðinga mikla gengisfell-
ingarræðu fyrir skömmu og
mælti Eysteinn Jónsson, sem þar
var viðstaddur, ekki á móti.
Þörfin fyrir ný urræði er sýnilega
knýjandi í stjórnarherbúðunum
og stafar hið ákafa ákall ráðherr-
ans til Alþýðusambandsþingsins, _, ,
vafalaust af því að rikisstjórnin ' Budapest. Hun er ígjira^en hann
telur sig þar vera stadda í alvar-
T ið höfðum árangurs-
laust reynt að komast út úr borg-
inni, en alls staðar urðu í vegi
okkar gapandi byssukjaftar rúss-
neskra skriðdreka. Vonbrigðin
voru átakanlegust hjá ungu hjón-
unum, sem voru með okkur í
bílnum. Fyrir þeim var þetta ekki
aðeins hryllileg brúðkaupsfevð,
heldur brustu nú allar vonir
þeirra um lausn frá óttanum við
ógnaröldina og nauðungarflutn-
ingana. Við höfðum kynnzt þeim,
áður en Rússar hófu árásina á
legri klipu og þurfa aðstoðar við.
í stefnuskrá ríkisstjórnarinnar
var tekið fram, að ekki skuli
neinum ráðum ráðið nema fengið
sá álit hinna „vinnandi stétta“. í
samræmi við þetta telur ríkis-
stjórnin sig hafa fengið sam-
þykki þeirra stétta til kaupbind-
ingarinnar í sumar. í framhaldi
af þessu er alveg vafalaust, að
ríkisstjórnin hlýtur nú að leggja
þau úrræði, sem hún hefnr i efna-
hagsmálunum, hvort sem þau eru
gömul eða ný, fyrir Alþýðusam-
bandsþingið. Miðast hin mikla
ábyrgð og vandi þingsins, sem for
seti þess lýsti, án efa við það.
Hér breytir vafalaust engu, að
Hsrmann Jónasson afhenti komm
únistum meirihlutavaldið á þing-
inu með því að koma í veg fyrir
samstöðu lýðræðisflokkanna um
kosningar til þess. Fram hjá þing-
inu verður ekki gengið og verða
íillögur ríkisstjornarinnar í efna-
hagsmálunum vafalaust þar til
umræðu og ályktunar.
Þetta Alþýðusambandsþing
verður því vafalaust þýðingar-
mikið og þess „ábyrgð og vandi
meiri en beðið hefur nokkurs
annars Alþýðusambandsþings“,
svo notuð séu orð forseta þess.
22 ára og nam verkfræði. Þau
höfðu gift sig tveimur dögum áð-
ur en Rússar sviku ungversku
stjórnina og hófu árásina, sem
einn af ráðherrum Nagys hafði
áður kallað „óhugsanlegan harm-
leik frá öllum mannlegum sjón-
armiðum".
Þ
Jr a
au höfðu ætlað að
halda upp á frelsi Ungverjalands
með því að fara til Austurríkis
og hitta ættfólk sitt, sem þau
höfðu ekki séð árum saman. Þau
höfðu aldrei komið út fyrir landa-
mæri Ungverjalands. Utanfarir
austan járntjalds eru aðeins leyfð
ar valdhöfunum og kumpánum
þeirra. Við höfðum orðið vottar
að gleði þeirra síðustu dagana,
þegar þau töldu sér trú um, að
nú væri að renna upp nýtt, far-
sælt, óskiljanlegt tímabil fyrir
ungversku þjóðina einmitt í sama
mund og þau hétu hvort oðru
ævilöngum tryggðum. Við vor-
um með þeim á sunnudaginn, þeg-
ar allar vonir brustu.
if að getur verið erfitt
að gera sér í hugarlund þján-
ingar og vonbrigði heillar þjóð-
ar. Hver á slíkt ímyndunarafl,
að- hann geti skilið og fundið
summuna af harmleikjum níu
milljóna manna? En þegar maður
stendur andspænis vonbrigðum
tveggja elskenda, sem voru
*ur
hamingjusamir í gær, þá skynj-
ar maður þessi djúpu vonbrigði
með slíkum ógnarmætti, að mann
svíður í hjartað.
i yrir hádegi ók ég með
frönskum starfsbróður mínum
yfir Dóná til Pest, þar sem við
áttum að hitta hina erlendu
fréttamennina í bandaríska sendi
ráðinu til að ræða um möguleik-
ana á því að komast frá Búda-
pest. Flestir fréttamennirnir voru
orðnir óþolinmóðir að komast
burt. Áhrifin af sex daga of-
beldisverkum höfðu fengið mjög
á þá, og nú iðuðu þeir í skinn-
inu að létta á sálum sínum og
koma sannleilcanum á prent.
u.
ngu hjónin áttu að
hitta okkur við sendiráðið, og þau
biðu úti í kuldanum, meðan við
ræddum ferðaáætlunina. Tveim
stundum síðar ók bílalest í vest-
urátt — frá Búdapest, og ungu
hjónin voru í aftursætinu hjá
okkur. Við ákváðum, að þau
skyldu ekki segja neitt, nema
brýn nauðsyn krefði, ef við yrð-
um stöðvuð. Ef beðið yrði um
skilríki, áttu þau að segja til sín
og játa, að þau væru Ungverjar.
Þá átti það svo að heita, að þau
væru bara að fara til Magyarov-
ar, sem er lítill bær í vestan-
verðu landinu, skammt frá landa-
mærum Austurríkis. Ef nánar
yrði spurt, ætluðum við að segja,
að íbúð þeirra í Búdapest hefði
verið lögð i rúst, og að þau ættu
skyldfólk í Magyarovar. Hvað
gera skyldi, þegar þangað kæmi,
töluðum við ekki um. Við þorð-
um ekki einu sinni að hugsa um
það, hvernig þau ættu að komast
yfir landamærin án vegabréfs.
Fyrst lá fyrir að komast frá
Búdapest.
lóttatilrauninni lauk
8 kílómetrum fyrir utan höfuð-
borgina. Bílarnir voru stöðvaðir
af rússneskum hermönnum, vopn-
uðum vélbyssúm og með skrið-
dreka að bakhjarli. Rússneskur
liðsforingi tjáði okkur, að hann
ætti bara að sjá um, að vopnaðir
menn færu ekki um veginn, en
hins vegar gæti hann ekki leyft
útlendingum að fara frá Búda-
pest. Það væri mál, sem kæmi
undir utanríkisráðuneytið, og við
yrðum að bíða, þangað til menn
frá ráðuneytinu kæmu á staðmn.
Um leið og hann gekk inn til að
síma, lét hann þau orð falla, að
þeir sem tækju myndir yiðu
skotnir á staðnum.
5,5 milljónir Þjóðverja létu lílið
í síðari heimsstyrjöldinni •
HAGFRÆÐIDEILD þýzku
stjórnarinnar í Bonn hefur nú
sent frá sér þá áætlun að 5,5
milljónir Þjóðverja hafi látið
lífið í síðari heimsstj rjöldinnl
eða af afleiðingum hennar
skjótlega að henni lokinni.
Manntjánið í röðum hermanna
var 3,76 milljónir. Um hálf
milljón óbreyttra borgara lét
lífið af völdum ioftárásanna
eða í bardögunum í landinu.
Auk alls þessa létu um 1,3
millj. manna í Austur-Þýzka-
landi lífið á meðan hinn mikli
flóttamannastraumur vestur á
bóginn átti sér stað.
Annar fróðleikur í skýrsl-
unum er m. a. sá, að talið er
að um milljón Þjóðverja búi
á þeim landsvæðum, sem
Þýzkaland liefur orðið að láta
af hendi til annarra ríkja, eða
sem stríðsfangar og sem þýzk-
ir borgarar með búsetu utan
Þýzkalands.
Ungu hjónin
u,
ngu hjónin voru nú
að missa móðinn. Þau höfðu bæði
tekið inn taugaróandi töflur. Ungi
maðurinn hafði tekið of margar,
og hann barðist við klígju og
uppköst. Ég gekk með honum inn
í bóndabæ til að biðja um glas
af vatni. Ég talaði við hjálpsama
konu á bænum. Það varð úr, að
líklega væri ráðlegast, að vinur
minn léti það ekki uppi, að hann
væri Ungverji. Meðan við biðum
eftir mönnunum frá utanríkis-
ráðuneytinu, tókum við eftir því,
að* Rússarnir leyfðu fótgangandi
Ungverjum að fara fram hjá
vegartálmanum eftir að þeir
höfðu gert vopnaleit á þeim.
» ið töldum ungu hjón-
in á að reyna að komast leiðar
sinnar með sama hætti. Ef bílun-
um yrði leyft að halda áfram,
ætluðum við að taka þau upp
síðar. Við báðum þau að hafa
auga með bílalestinni. Ef hún yrði
að snúa aftur til Búdapest, ætl-
uðum við að bíða nokkur
hundruð metra frá Rússunum,
þangað til hjónin kæmust fram
hjá vegartálmanum aftur.
E:
ftir tvo og hálfan tíma
gáfum við upp vonina um að
komast áfram. Við höfðum aug-
sýnilega verið göbbuð, klukkan
var orðin margt, og ferðin til
austurrísku landamæranna var
óframkvæmanleg fyrir myrkur.
Það hefði orðið hættulegt að aka
í myrkri. Þaðan sem við vorum
heyrðum við greinilega hávað-
ann af skothríð í vesturátt.
u,
ngu hjónln komu aft-
ur í bílinn til okkar, eins og tal-
að hafði verið um. Hinn stóri
skammtur af deyfilyfjum var nú
farinn að hafa sömu áhrif og
svefnlyf. Þau gátu naumast hald-
ið augunum opnum. E. t. v. var
það bezt svona, þegar á allt var
litið. Það tók sárasta sviðann úr
vonbrigðunum. Þegar til lengdar
léti, mundU taugaróandi töflur
ekki lina þjáningu þessa fólks,
en þær komu sér vel í augna-
blikinu. Fréttamennirnir snéru
aftur til gistihúsa sinna. Stóri
heimurinn fyrir vestan varð að
biða, a. m. k. einn dag enn, eftir
fregnum sjónarvotta af þjóðar-
morðinu í Ungverjalandi.