Morgunblaðið - 22.11.1956, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 22. nóv. 1956
MORGVNBLAÐIÐ
11

ATTAVILLTIR MENN
>
eftír Jón Pálmason alþm.
ÞEIR sem kunnugir eru ferða-
lögum í byggð og á örsefum vita,
að það er mikið vandræðaástand
að tapa réttum áttum í þoku eða
dimmviðri. Þá villast menn og
vita ekki hvert halda skal. Hætt- (
ir og oft við, að faira í hring og
stundum hring eftir hring. Eru
margar ömurlegar sögur til af
mönnum er lenda í slíku ástandi.
Þegar þjóðmálamenn lenda í
svipuðum háska, þá er leiðinlegt
á að horfa eða um að vita. En
nokkuð oft á þetta sér stað.
Er eitt eftirminnilegasta dæmi
þeirrar tegundar frá 30. marz
1949 þegar deilan stóð um At-
lantshafsbandalagið og þegar
kommúnistar gerðu sína þjóð-
kunnu heiftarárás á Alþingi.
Fjórir menn úr hinum svo-
nefndu lýðræðisflokkum urðu
þá illilega áttavilltir. Hannibal
og Gylfi greiddi atkvæði gegn
bandalaginu. Þeir hröpuðu niður
hinar kommúnistísku skriður.
Hermann Jónasson og Skúli
Guðmnndsson greiddu ekki at-
kvæði. Þeir vissu ekki sitt rjúk-
andi ráð. Áttavilltir voru þeir
auðsjáanlega.
Rúmum tveimur árum seinna
komust þó allir þessir áttavilltu
menn á rétta leið. Þeir sam-
þykktu hervarnarsamninginn
1951. En það er gömul reynsla
og ný, að þeir sem einu sinni
villást eru í stöðugri hættu fyrir
því að lenda bráðlega í því sama.
Þeim er aldrei treystandi til að
rata ef eitthvað dimmir í lofti.
Svo hefir og farið um alla þessa
villugjömu menn. Hannibal
Valdimarsson hefir þó tekið fasta
stefnu. Hann hefir kastað sér í
hið kommúnistíska fang. Og
kommarnir eru ekki áttavilltir.
Þeir stefna, eða hafa stefnt, á-
kveðið í austurátt. Sér og sinni
þjóð telja þeir bezt borgið í
örmum hinna rússnesku níðinga.
Þá telja þeir hina mestu frið-
arvini veraldar (sbr. Þjóðviljann
á sunnudaginn var). En þetta
er ekki eins ráðið um þá Her-
mann, Gylfa og Skúla eins og
Hannibal.
Þeir hafa tapað áttunum á ný
©g ekki nóg með það. Þeir hafa
leitt þá flokka, sem þeir stjórna
út í villuna með sér.
Síðari hluti marzmánaðar
virðist vera þessum mönnum sér-
staklega hættulegur árstími. Þá
missa þeir réttar áttir. Hinn 28.
marz s.l. fór á þessa leið. Þá
koin áttavillan yfir amningja
mennina eins og „fjandinn úr
sauðarleggnum.“
Síðan hafa þeir og þeirra lið
verið að hringsnúast aftur og
fram. Hefir sú villa haft mjög
alvarlegar afleiðingar fyrir álit
og traust islenzku þjóðarinnar
um allan hinn vestræna heim.
Mikill fögnuður hefir hins
vegar af þessu orðið í herbúðum
Rússa og þeirra þjónustumanna
heima og ei'lendis.
Fyrsta afgreiðsla máls á yfir-
standandi Alþingi var sú, að til-
hlutun þessara áttavilltu manna,
þann 16. þ. m. , að fella tillögu
Sjálfstæðisflokksins xim að
tryggja nauðsynlegar landvamir
Islands. Er þetta sagt vegna þess,
að á því er lítill munur, að fella
þingsályktunartillögu eða vísa
henni til ráðvilítrar ríkisstjórnar.
í umræðunum um þetta stór-
mál varð þó vart nokkurrar við-
leitni til að ná réttum áttum,
einkum hjá utanríkisráðherran-
um Guðm. í. Guðmundssyni. —
Hann komst það lengst, að lýsa
yfir því, að ekki mundi hann
vilja láta vanrarliðið fara af ís
landi ef slíkt ætti að ske í dag
eða á morgun eða næstu daga.
Hins vegar velti hann mjög í
munni sér einni keimisetningu,
sem oft hefir verið stagazt á í
liði hinna áttavilltu, og þó að til-
efnislausu. Það er sú setning, „að
eigi skuli vera vamarher á ís-
landi á friðartímum". Að stag-
ast á þessai'i setningu er tilefnis-
laust, því fram á þetta hefir eng-
inn farið. Enginn Sjálfstæðismað->
ur á íslandi er því meðmæltur
svo vitað sé. Og það er ekki
kxmnugt, að nokkur af forystu-
mönnum Sameinuðu þjóðanna
eða Atlantshafsbandalagsins hafi
heldur farið fram á þetta. Þeir
vita allir og yfirleitt allir, sem
vilja vita að frá því síðari heims-
styrjöldin hófst fram á þennan
dag hafa aldrei verið friðartímar
í veröldirmi, þó ekki hafi alltaf
verið barizt. Fyrir því eru marg-
ar sannánir og sú fyrst, að enn
er ekki farið að semja frið milli
sumra þeirra þjóða sem að stríð-
inu stóðu og hvenær því verður
lokið veit enginn enn. Það er
alkunna, að áður en hætt var að
berjast, var eitt helzta stórveldi
þeirra er voru meðal sigurvegar-
anna, þ. e. Rússland, farið að
níðast á vamarlausum smáþjóð-
um í austurhluta Evrópu. Alltaf
síðan hafa valdamerm Rússa,
þessir óðu öfgamenn, kreist hin-
ar ógæfusömu þjóðir í greip
sinni og marið þær undir sínum
kúgunarhæl. Er síðasta dæmið,
um níðingshátt þessara herra, nú
frá Ungverjalandi, öllum í fersku
minni. En dæmin eru mörg áður.
Þeir sem tala um friðartíma á
meðan ástandið er þannig í heims
málum, látast vera heimskari en
þeir eru. Mun og sanni næst, að
þeir séu ennþá áttavilltir menn,
sem ramba hring eftir hring og
vita ekki sitt rjúkandi ráð.
Þegar slíkir merm hafa uppi
brigzlyrði í garð Sjálfstæðis-
manna um litla þjóðhollustu, um
gróðasjónarmið í utanríkismálum
og annað slíkt, þá gengur ósvífn-
in lengra en góðu hófu gegnir.
Þetta er sagt af því, að for-
ystumenn Sjálfstæðismanna hafa
sýnt þann manndóm og dreng-
skap, að marka rétta stefnu í
utanríkismálum og hvika ekki
frá henni hvað sem brigzlyrðum
áttavilltra manna líður. Sjálf-
stæðisflokkurinn hefir líka stað-
ið saman í þessum málum sem
samtaka heild. Verður það af
flestum þjóðhollum mönnum tal-
ið flokknum til sóma.
En það er því miður ömurlegt
til þess að vita, að íslenzka þjóð-
in skuli vera svo illa á vegi stödd
eins og nú er málum háttað, að
hafa ríkisstjóm sem ráðið er af
áttavilltum mönnum.
Jón Pálmason
Vonandi gerist annað hvort
bráðlega, að þing og þjóð losar
sig við slíka stjórn eða að for-
ystumönnum hennar tekst að ná
réttum áttum, þannig, að þeir
hætti að vefja það fyrir augum
sér hvoirt okkar þjóð eigi að hafa
samstöðu með hinum vestræna
heimi og hafa varnarlið í landinu
á meðan jafndökkar ófriðar-
blikur eru á lofti eins og nú
er og verið hefir.
Ánægjulegast væri náttúr-
lega, að það gerðist einnig, að
þeir sem stefnt hafa í austurátt
sneru líka frá villu síns vegar
og gerðu hreint fyrir sínum dyr-
um. —
Islendingabók i giæsiiegri ijós■
prentaðri útgáfu
í GÆR kom út á vegum Handrita
útgáfu Húskóla íslands fyrsta
Ijósprentun, sem gerð hefur verið
af báðum handritum að fslend-
ingabók Ara fróða. íslendinga-
bók er, eins og kunnugt er, elzta
íslenzka sagnarit, sem varðveitt
er. Hún var til í einu skinnhand-
riti á fyrra hluta 17. aldar, og
gerði séra Jón Erlendsson í Vill-
ingaholti tvö eftirrit af því, en
síðan glataðist skinnbókin. Frá
þessum tveimur pappírshandrit-
um eru öll handrit og útgáfur
bókarinnar komnar. f útgáfu Há-
skólans eru bæði handritin Jjós-
prentuð, en annað þeirra hefur
aldrei verið birt áður. Auk þess
hefur prófessor Jón Jóhannessc'n
skrifað ýtarlegan formála að út-
gáfunni, og er hann birtur bæði
á íslenzku og ensku.
íslendingabók er fyrsta bindi
í bókaflokkinum íslenzk handrit,
og er þegar hafizt handa um ann-
að bindi. Verður það að líkindum
Svalbarðsbók, myndskreytt hand-
rit af Jónsbók, hinum fornu lög-
um. Frágangur þessa fyrsta bind-
is er sérlega vandaður. Bókin er
bundin í bezta fáanlegt skinn-
band, skreytt gylltum stöfum og
mynd úr Grundarstólnum, sem
nú er í Þjóðminjasafninu í Höfn.
Saurblöðin eru einnig skreytt
rayndum úr þessum sama stóli,
og hefur Halldór Pétursson gert
teikningar af þeim. Þetta ein-
stæða verk verður selt á 300
krónur í bókaverzlunum, en þeir,
sem panta bókina í skrifstofu
Háskólans fyrir 20. des., geta
fengið hana með 20% afslætti,
eða fyrir 240 krónur.
TVENNS KONAR ÚTGÁFA
Á fjárlögum fyrir árið 1955
vcitti Alþingí nokkurt fé til nýrr-
ar útgáfu íslenzkra fornrita.
Menntamálaráðherra, sem þá var
Bjarni Benediktsson, sýndi þessu
máli mikinn áhuga og fól Háskóla
íslands að hafa með höndum
framkvæmd verksins. í stjórn út-
gáfunnar voru valdir prófessor-
arnir Alexander Jóhannesson,
Einar Ól. Sveinsson, Ólafur Lár-
usson og Þorkeil Jóhannesson.
Er svo ráð fyrir gert, að útgáfa
fornritanna verði með tvennu
móti. Annars vegar Ijósprentanir
af gömlum handritum, og er ís-
lendingabók fyrst þeirra. Hins
vegar stafréttar útgáfur einstakra
fornra rita, þar sem lögð verði
megináherzla á vísindalegar rann
sóknir og samanburð texta. f
þessum síðari flokki verður fyrst
Skarðsárbók, en sú gerð Land-
námu hefur ekki verið prentuð í
heild áður. Hefur Jakob Bene-
diktsson tekizt á hendur undir-
búning að þessari útgáfu, og
standa vonir til, að bókin komi
út á næsta ári. Þá er og í róði að
gela út með þessum hætti rímur
frá því fyrir 1550, og mun Björr
Þói'ólfsson annast útgáfu þeirra,
og ennfremur þær riddarasögu,
sem ekki hafa komið út áður, og
mun Jónas Kristjánsson sjá urn
það verk.
METNABARMÁL
Prófessor Einar Ó1 Sveinsson
gat þess við fréttamenn að það
væri Háskólanum mikið metn-
aðarmál að hefja útgáfu ljós-
prentaðra handrita, þar sem
Danir hefðu fengizt við þetta um
alllangt skeið. Hefur Munksgaard
m.a. gefið út ljósprentanir af
fornum íslenzkum ritum, og nú
hefur Háskólinn í Kaupmanna-
höfn hafizt handa um svipaða út-
gáfu undir stjórn Jóns Helga-
sonar prófessors, og er í ráði að
halda áfram þeirri útgáfu næstu
10 árin. Samanburður á íslenzku
og dönsku útgáfunum leiðir það
berlega í ljós, að íslenzka útgáf-
an er mun vandaðri að öllum frá-
gangi, enda hefur ekkert verið til
sparað að gera hana sem bezt úr
garði. Þá er það og gleðiefni, að
verði þessarar glæsilegu bókar er
svo mjög í hóf stillt, að það ætti
ekki að vera neinum um megn að
kaupa hana. Upplagið er hins veg
ar lítið og hætt við, að það seljist
upp á skcmmum tíma.
,Úðinn' fordœmir ofbeldið
FUNDUR haldinn í trúnaðar-
ráði Málfundafélagsins „Óðinn“,
félagi sjálfstæðisverkamanna og
sjómanna, 16. nóv. 1956, lýsir
megnustu andúð á hverskonar
ofbeldi og valdbeitingu í sam-
skiptum þjóða og telur að slíkt
geti aðeins orðið til að auka við-
sjár í alþjóðamálum, ‘ og stefna
heimsfriðnum í hættu. Fundur-
inn fordæmir harðlega það sið-
leysi sem Rússar hafa sýnt með
ofbeldisárás sinni á Ungverja-
land, þeirri grimmd og mannúð-
arleysi er þeir hafa beitt þar í
þeim tilgangi að brjóta niður
frelsisþrá þessarar hugprúðu
smáþjóðar, sem óskar þess eins
að mega lifa frjáls í landi sínu.
Þá telur fundurinn hámark sið-
leysisins ,sem Rússar aðhafast nú,
er þeir flytja ungverska æsku-
menn og frelsisvini nauðungar-
flutningi til Sovétríkjanna í þeim
tilgangi að því er virðist, að eyða
þjóðstofni landsins. Slikar aðfar-
ir hljóta að vekja viðbjóð og
fyrirlitningu allra manna hvar
sem er í heiminum, sem meta
frelsi og mannréttindi einhvers.
Um leið og böðulsvei-k Rauða
hersins og þeirra sem honum
stjórna, eru hér fordæmd, vottar
fundurinn Ungverjum sína
dýpstu samúð í frelsisstríði þeirra
og dáir hugprýði og þrek þessarar
smáþjóðar í baráttunni við hið
rússneska ofurvald.
Eldsvarnagluggi
Sýning í Málaranum
t DAG munu bæjarbúar sjá, að
opnuð hefur verið eldsvarnasýn-
ing í glugga Málarans. Þar er
sýndur nýr hreinsivökvi, sem
nota má við uppþvott vélahluta
í staðinn fyrir benzin, sem þrá-
faldlega hefur valdið íkveikjum
á vinnustofum, seinast nú í fyrra-
dag á bílaverkstæði hér í bænum.
Einnig er sýnt hvernig kæru-
leysi ásamt ólöglegum rafmagns
útbúnaði getur valdið íkveikjum
í heimahúsum.
Samband brunatryggjenda á
íslandi hyggst auka mjög elds-
vainafræðslu hér á landi og er
sýning þessi einn þátturinn í
þeii'ri fræðslu.
STAKSTEIMAR
Ófögur ráðagerð.
Krafa Tímans s.l. laugardag og
skrif Alþýðublaðsins síðan um
klofning Alþýðubandalagsins
veita sterkar líkur fyrir, að þar
sé cinungis um leikaraskap að
ræða. Eins og ástandið er, mundi
það sízt styrkja „klofningsmenn-
ina“, að hægt væri að sanna með
tilvitnunum í skrif þessara
blaða, að það væri eftir þeirra
ósk og kröfu, sem „endurfæðing-
in“ yrði.
Allt kemur þetta hins vegar
heim, þegar menn gera sér grein
fyrir, að hér er um samantekin
ráð að ræða. Ráðagerð, sem mið-
ar að því, að viðhalda höfuð-
stöðvum kommúnismans á ís-
Iandi í sjálfu Stjórnarráðinu, ef
lýðræðisflokkarnir treysta sér
ekki lengur til þess að vinna í
allra augsýn með kommúnistum.
I því skyni er hyggilegt að búa
til sögur um klofning og ágrein-
ing, sem ekki er til, svo að komm
únistar geti skipt sér í bróðerni,
ef þeim þykir það vænlegra til
að tryggja völd sín.
,,Mistök Alþýðu-
ílokksins“.
Það var sannarlega ekki að
ástæðulausu, að Áki JakobsSon
talaði um daginn um „mistök
AIþýðufIokksins“ í sambandi við
stjórn Hermanns Jónassonar áð-
ur fyrri. Þau mistök eru endur-
íekin nú. Til þess að tryggja sér
bráðabirgðavöld hafa forráða-
menn Alþýðuflokksins ákveðið
að vinna með kommúnistum,
Iivað sem á dynur og í hvaða
gervi er þeir bregða sér.
Ógæfa Alþýðuflokksins er sú,
að hann hefur ætíð valið þá leið,
sem hverju sinni er fyrirhafnar-
minnst. Flokkurinn hefur aldrei
haft kjark til pbss að taka á sig
örðugleika í bili í því skyni að
vinna frambúðarsigur. Af þessu
kemur þverrandi traust og minnk
andi fylgi almennings.
Auðvitað er þetta verst fyrir
flokkinn sjálfan, en það er jafn-
framt skýringin á því, að á ís-
landi skuli socialdemokratiskur
flokkur ekki hafa náð sama við-
gangi og í mörgum öðrum lýð-
ræðíslöndum.
Kynleg skrif.
Alger andleg truflun lýsir sér
í skrifum Þjóðviljans um lönd-
unarbannið. Þar eru rétt einu
sinni endurtekin marghrakin
ósannindi um Ólaf Thors og bætt
við níði um bróður hans. Slíkt
er ekki svaravert en samlyndið
á stjórnarheimilinu má marka af
þessum ununælum um yfirlýs-
ingu utanríkisráðherrans:
„Er vandséð af hvaða hvötum
þessar kynlegu og marklausu
yfirlýsingar utanríkisráðherra
eru gefnar.“
Með áframhaldandi veru sinnl
í ríkisstjórninni taka kommúnist-
ar stjórnskipulega ábyrgð á þess-
um „kynlegu og marklausu yfir-
lýsingum. ‘
Óvirðing Tímans.
Víðsýni hins „frjálslynda" blaðs
Tímans kemur fram í því, að
blaðið telur „góðum gestum i
rauninni sýnd óvirðing“ með því
að Morgunblaðið skyldi sama
daginn birta mynd af hinura
bandarísku samningamönnum
og kafla úr hinni ágætu Kefla-
víkurræðu Ólafs Thors.
Rökþrot Tímans hafa sjaldan
sannazt skýrar en með slíku
skrafi. En eftir hugsanaganginura
í þessum leiðara Tímans virðist
það liggja næst fyrir, að íslend-
ingum verði bannað að tala svo
útlendingar heyri, af því að þeir
kunni þá að fá vitneskju ura
skoðun þjóðarinnar á Hermanni
Jónassyni.