Morgunblaðið - 05.03.1957, Page 8

8
MORGUNBLAÐIt?
ÞriSjudagur 5. marz 1957
(Jr
verinu
LANDSSTJÓRNIN MINNT
A LOFORÐ SÍN
Útvegsmenn töldu nauðsynlegt
að koma saman í fyrri viku á
fund í Landssambandi sínu og
minna ríkisstjórnina á loforð sín
frá því í vetur.
Eins og kunnugt er, þá er af-
koma útgerðarinnar tvo síðustu
mánuði, lélegri en hún hefur ver-
iS í mörg ár, og mun leitun á
skipi, hvort heldur togara eða
vélbát, sem gert hefur verið út
hallalaust þennan fyrri helming
vertíðarinnar.
Það er því ekki nema eðlilegt,
að þröngt sé nú í búi hjá þessum
aðalatvinnuvegi þjóðarinnar, sjáv
arútveginum. Og marga fleiri fer
nú aflaleysið að finna í fjöru,
ef þessu fer lengi fram úr þessu,
svo margir þræðir liggja til sjáv-
arútvegsins.
Landssambandsfundurinn sam-
þykkti áskonm á stjórnina um
að uppfylla loforð sín um fyrir-
heit með greiðslu á útflutnings-
uppbótum, en nú mun standa upp
á ríkisstjómina í þeim efnum
milli 20 og 30 milljónir króna
Og ennfremur að beita sér fyrir,
að bankarnir láni 85% út á út-
flutningsuppbætur, sem ekki eru
gjaldfallnar. En bankarnir hafa
ekki fengizt til að lofa að lána
nema 66%%, en þetta munar fyr-
ir útgerðina rúmum 8 aurum á
kg. af fiski.
EKKI NEMA HÁLFSÖGÐ
SAGAN
Það er gott og blessað fyrir
þann, sem á í erfiðleikum og við
taprekstur að stríða, að fá það,
sem hann á útistandandi og svo
lán, en varanleg bót er það ekki.
Útgerðin á a. m. k. að gera kröfu
til þess, að skip með meðalafla-
magni fiski fyrir útgjöldum. Vant
ar vart minna en 20—25 aura á
hvert kg. af fiski, að svo sé, og
á það jafnt við báta sem togara.
Það er að vísu ekki séð fyrir
endann á vertíðinni, og má vera,
að of snemmt sé að örvænta enn
um afkomuna. En dökkt er í ál-
inn hjá útgerðinni eins og er.
Og því miður er mjög hætt við
því, að fiskur fari ört minnkandi.
í fyrra kom t.d. aldrei línufiskur
hjá Faxaflóabátum, sem heitið
gæti, og enn verra er það í ár,
það sem af er. Ætli það sé ekki
rétt hjá fiskifræðingunum, að það
hafi í lengri tíma verið tekið
meira af stofninum en viðkoman
þoldi. Allir muna eftir árunum |
fyrir stríð, hvernig aflamagnið
dróst stöðugt saman, og það
sama á sér stað nú. Það er ekki
seinna vænna, ef lífsafkoma þjóð-
arinnar á ekki að lenda á kaldan
klaka að færa út landhelgislín-
una.
FRUMKVÆÐI
FRAMKVÆMDABANKANS
Fiskvinnsluvélar ryðja sér nú
æ meir og meir til rúms í frysti-
húsunum. Það þótti mikill mun-
ur, þegar roðflettivélarnar komu
til sögunnar, sem voru margfalt
fljótari og gerðu verkið betur
en mannshöndin. En mesta bylt-
ingin í þessum efnum var þó, þeg-
ar flökunarvélin kom til Vest-
mannaeyja í fyrravetur. Hún sigr
aði þegar alla eða flesta, sem
láta sig þessi mál einhverju
skipta.
Framkvæmdabanki fslands tók
þegar með miklum myndarskap
á þessu máli og bauð hverjum,
sem vildi, að gerast kaupandi að
þessum vélum, og myndi hann
greiða fyrir þeim viðskiptum.
Mjög mörg frystihús pöntuðu
þegar vélar og sum margar. Eru
nú þessar vélar sem óðast að
koma til landsins. Er enginn vafi
á því, að þetta á eftir að verða
til mikils hagræðis fyrir fiskiðn-
aðinn. Það er lítill vafi á, að það
hefði kostað mikið erfiði að fá
þessar vélar fluttar inn, ef hver
einstaklingur hefði þurft að
glíma við innflutningsyfirvöldin
og svo bankana um fjármagnið
til þeirra, og Framkvæmdabank-
inn hefði ekki tekið jafnmyndar-
lega á þessum málum og raun
er á.
Hvaðonævo að
TVÖ JÁRN í ELDINUM
Það er talið af kunnugum, að
Rússar fylgi síldinni, allt frá því
þeir eru hér á íslandsmiðum á
sumrin, á miðin við Færeyjar á
haustin og fram eftir og svo íil
Noregs ,er Norðmenn byrja að
veiða hana eftir áramótin og fram
eftir vetrinum og áfram.
Menn eru stundum að láta í
ljós undrun yfir því, hvers vegna
íslendingar geti ekki stundað út-
hafssíldveiðar eins og Rússar, og
sama er upp á teningnum í Nor-
egi. Þar hefur verið gefin sú
skýring á þessu, að þessar veiðar
séu nátengdar landvörnum Rússa,
veiðarnar séu ekki nema annar
þátturinn í því starfi.
MIKILL FJÖLDI SKIPVERJA
Talið er, að um borð í þess-
um rússnesku síldarskipum séu
milli 40—50 manns. Hér eru ekki
nema 18 menn á snurpuskipun-
um. Á sumardegi getur þetta
sjálfsagt allt gengið, en það má
nærri geta, hvílíkum erfiðleikum
það er bundið að vera með jafn-
fjölmenna skipshöfn á úthafsveið-
um í skammdeginu, en góða sjó-
menn skapar það, og það er
kannski aðaltilgangurinn. Á þess-
um flota kváðu vera mest ung-
ir menn.
LAUNIN ERU EKKI
AÐALATRIÐIÐ
Svo er það annað atriði, að slík
ar veiðar á versta tíma árs
myndu ekki þykja ábatasamar
hér, en það er eins og Rússarnir
líti öðrum augum á það atriði,
og er það skiljanlegt, ef þessir
ungu menn eru að inna af hendi
hluta af herskyldu sinni með
þessu sjómannsstarfi.
MIKIL ÓNOTUÐ TÆKIFÆRI
íslendingar hafa nokkur und-
anfarin ár flutt út töluvert af
frosinn sild, einkum til Tékkó-
slóvakíu og Póllands. Hefur eft-
irspurn eftir þessar síld farið
vaxandi, þar sem kaupendum
fellur hún betur til reykingar en
saltsíldin.
Norðmenn hafa einnig flutt
mikið út af frosinni síld, og nú
eru þeir farnir að flytja út fros-
in síldarflök, m. a. til Vestur-
Þýzkalands. Áður hefur sildin
verið flutt út heilfryst og flök-
uð síðan í Þýzkalandi. Hér er þó
aðeins til að byrja með um 200
lesta útflutning að ræða, en sem
hefur þó orðið til þess að vekja
deilur í Noregi, þar sem þeir,
sem hafa flutt út heilfrystu síld-
ina, telja alltof lágt verð á flök-
unum, en það var kr. 2,75 kg.
fob, og telja það kr. 0,75 of lágt.
Þetta verð væri of lágt fyrir
íslendinga, en hér bíða samt á-
reiðanlega gullin tækifæri, þar
sem er útflutningur á frosnum
síldarflökum. Það getur vart lið-
ið á löngu, þar til hafizt verður
handa í þessum efnum.
Hákon Bjarnason, skógræktarstjóri.
Fulltruaf undur skógræktarmunnu
Erindrehi handa héraðsshóg-
ræktariélögunum
REYNSLAN hefur kennt mönn-
um, að óhentugt er að ganga frá
afgreiðslu mála gersamlega, þeg-
ar aðalfundur Skógræktarfélags
íslands er haldinn, um einhverja
helgi síðast í júní, en það hefur
verið hefð, að á þeim tíma, væri
aðalfundurinn haldinn hvert ár.
Það hefur hins vegar komið í ljós
að nauðsynlegt er fyrir skógrækt-
arfélagsmenn að hittast fyrr á
árinu og því hafa slíkir fulltrúa-
fundir verið haldnir um mánaða-
mótin febrúar—marz, nokkur
undanfarin ár.
Aðallega eru það öflugustu fé-
lögin sem senda fulltrúa sína á
þennan fund, er haldinn var sl.
föstudag og laugardag í skrifstofu
félagsins á Grettisgötu.
í fundarbyrjun ræddi skógrækt
arstjórinn, Hákon Bjarnason, um
ástand og horfur í skógræktar-
málum og sagði m. a. í ræðu
sinni, að óhjákvæmilegt væri, að
starfandi skógræktarmenn gerðu
sér starfsáætlun, sem helzt ætti
að vera lokið innan fimm ára..
Hann sagði: Hér er aðallega um
þrjá aðila að ræða, sem þurfa
að samhæfa störf sín, þ. e. Skóg-
rækt ríkisins, héraðsskógrækt-
arfélögin, sem nú eru 29,
og ná yfir allt land, svo
og Landgræðslusjóður. Uppruna-
lega er hann stofnaður, sem kunn
ugt er, í sambandi við Lýðveld-
iskosningarnar 1944, en þó fjár-
söfnun í þennan sjóð hafi orðið
með nokkuð tafsamara móti en
upprunalega var búizt við, þá
er hann þó orðinn svo öfl-
ugur, að hann hefur hvað eftir
annað verið megnugur þess að
hlaupa verulega undir bagga með
skógræktarframkvæmdunum.
Hákon benti á, að enn hefir
skógræktin ekki náð því lág-
marki í plöntuuppeldi, sem
stefnt er að, þ.e.a.s., að rækta
2 milljónir plantna til gróður-
setningar á landinu árlega. En
fullyrða má, að það lágmark ná-
ist innan skamms. Við þurfum,
sagði Hákon, að gera okkur ljóst,
að leggja verður aðaláherzluna
á að gróðursetja barrviði, þar
sem jarðvegur er hentugur og
nokkurt skjól er af kjarri.
Til þess að landið okkar verði
byggilegra og byggðin haldist
örugglega í sveitunum, þá þurf-
1938 fór íslenzk sendinefnd uð
leitu uð konungsefni i Berlín
Göbbels hafði mikinn áhuga
i RIÐ 1938 hafði ríkisstjórn íslands hug á að gera landið að
J\ konungsríki. Varð henni þá fyrst fyrir að leita til þýzks
prins, sem starfaði í útbreiðslumálaráðuneyti Göbbels og bjóða
honum konungstign. Prinsinn varð mjög undrandi en kvaðst þurfa
að leita samþykkis Göbbels. Frá þessari merkilegu sögu er ný-
lega greint í norska blaðinu Tidens Krav í Kristiansund. Telur
blaðið, að það hafi aðeins verið heimsstyrjöldin, sem kom í veg
fyrir að ísland yrði sjálfstætt konungsríki.
ÚRVAL AÐALSMANNA
Sérstök íslenzk sendinefnd kom
til Berlínar 1938 og v-ar að leita
að konungsefni. Höfðu þeir heyrt
að mest úrval væri aðalsborinna
ungra manna í Þýzkalandi. Þeir
settu það aðeins að skilyrði, að
maðurinn sem fyrir valinu yrði
væri af aðalsættum og ætti son.
Eftir nokkra athugun á að-
alsbornum mönnum í Þýzka-
landi, kom íslenzku sendi-
nefndinni helzt í hug prins
Friedrich-Christian af Schaum
burg-Lippe, en hann var þá
fastur starfsmaður í útbreiðslu
málaráðuneyti Göbbels. Prins-
inn hefur nýlega sagt frá
þessum atburðum í endurminn
ingum sínum.
ÞRUMU LOSTINN
„íslenzka sendinefndin", segir
hann, „kom fjölmenn inn í skrif-
stofuherbergi mitt og bauð mér
krúnu íslands. — Ég varð sem
þrumu lostinn og bað um um-
hugsunarfrest“.
REIÐUBÚINN
Fyrst sagði prinsinn konu sinni
frá þessu furðulega tilboði. Svo
fengu þau sér allar þær bækur
og rit, sem þau gátu fundið um
ísland og byrjuðu að lesa. Einn-
ig náðu þau tali af fólki, sem
hafði verið á fslandi. „Því meira
sem við kynntum okkur landið,
þeim mun meiri löngun höfðum
við til að setjast þar að. Svo að
ég sagði íslenzku sendinefndinni,
að ég væri reiðubúinn. Aðeins
þyrfti ég að fá leyfi Hitlers til
að taka boðinu.
Prisinn segir frá því í end-
urminningum sínum, að hann
hafi átt samtal við Göbbels
um þetta mál. Göbbels var
mjög áhugasamur. Hann var
hreykinn af að maður úr hans
ráðuneyti skyldi fá slíkt til-
boð. Þeir töluðu um þetta langt
fram á nótt, stundum í gamni
og stundum í alvöru. Göbbels
gaf prinsinum m.a. það ráð að
gleyma nazisma með öllu, þeg-
ar hann kæmi til íslands. Já,
sagði hann ég skal meira að
segja ráðleggja yður að skipa
Gyðing sem verzlunarmálaráð
herra íslands og hafa svo þýzk
an stormsveitarforingja upp
með yður sem hirðfífl. En áð-
ur en þetta mál næði lengra
skall heimsstyrjöldin á.
um við að nota okkur til hins
ýtrasta skógræktina, svo hún
xnegi verða metin til jafns Við
aðrar greinar ræktunarinnar,.
Raunin er sú að þó við höf-
um haft mikið orð á skógrækt,
þá vill það alltaf brenna við, að
mörgum íslendingum er gjarnt
að taka hana ékki alvarlega.
Við metum hana líkt og einhverja
skrautfjöður, en trúum ekki al-
mennilega á það, að hún sé raun-
hæf í verki. Og þó geta þeir
menn, sem vilja verulega gefa
henni gaum, sannfærzt um, að
hún er örugg til þess að gera
landið okkar byggilegra, vist-
legra og notadrýgra en áður.
Á fulltrúafundinum um helg-
ina var samþykkt með samhljóða
atkvæðum að efna á þessu ári,
til erindrekastarfs, þar sem skóg-
ræktin fengi áhugasaman og
fróðan mann í skógræktar-
efnum til þess að ferðast um
landið, heimsækja héraðsskóg-
ræktarfélögin og vera þeim til
ráðuneytis og leiðbeiningar í hví-
vetna.
Þetta er nýmæli, sem áreið-
anlega mælist vel fyrir, vegna
þess að oft sækir doði á félags-
skap, sem er einangraður og nýt-
ur of lítillar uppörvunar árum
saman.
Þá var samþykkt tillaga um
að skógræktin efndi til tilrauna-
starfsemi í skógrækt. Er það ekki
vonum fyrr, að þetta mál komist
á fastan grundvöll.
Ennfremur var samþykkt til-
laga þess efnis, að skora á Skóg-
ræktarfélag íslands að efna til
nýrrar framleiðslu, þar sem nú er
vitað, að hægt er að vinna efni-
við úr íslenzka birkinu, er gæti
komið að haganlegum notum. Að
lokum var tillaga samþykkt um,
að héraðsskógræktarfélögin ættu
að kosta kapps um, að afla sér
girðingarefnis á þessu vori þar
sem útlit er fyrir, að óvenju-
rúmt sé um útvegun þessa, og
ættu menn því að nota tæki-
færið að hressa upp á þær girð-
ingar utan um skógargróður, sem
nú eru farnar að hrörna.
Flmttur í Naustið
LISTAMANNAKLÚBBURINN
er nú að flytja starfsemi sína í
nýtt húsnæði. Verður hann
framvegis opinn í „Naustinu"
uppi, alla miðvikudaga frá kl. 4
síðd. Skal athygli klúbbfélaga
vakin á því, að þeir verða að
framvísa félagsskírteini við irm-
ganginn. Er þeim eins og áður
heimilt að hafa með sér gesti.
Listamannaklúbburinn hefur
starfað síðan sl. haust. Er það
álit margra að hann hafi haft
veruleg áhrif í þá átt að auka
samheldni og kynni meðal lista-
fólks og þeirra, sem hafa áhuga
á lístastarfsemi.