Morgunblaðið - 05.03.1957, Síða 11

Þrlðjudagur 5. marz 1957
MOnCTJTSBLAfíirt
11

I
Stutt morgunheimsókn
Flökunarstöð Keflavíkur
ÞVÍ HEFUR löngum verið spáð
fyrir Keflavík, að jafnskjótt
og vinna á Keflavíkurflugvelli
minnkaði, eða legðist niður, væri
að mestu úti um Keflavíkurbæ
og atvinnulífið þar. Hafa þessir
spádómar verið byggðir á því, að
atvinnulífið hér væri að mestu
byggt á flugvallarvinnunni. Svo
er þó ekki, enda er nú svo komið,
að vinna hefur mjög dregizt sam-
an á flugvellinum og þrátt fyrir
það er hér nóga vinnu að hafa.
Hingað sækja stórir hópar ut-
an af landi í vinnuleit og ávallt
eru nóg verkefni fyrir þá er
hingað koma.
Ástæðan til þess að atvinnu-
líf hér heldur áfram að blómgast,
þrátt fyrir alla vinnustöðvun ó
flugvellinum, er sú, að skammt
er héðan á ein fengsælustu fiski
mið landsins. Stór floti fiski-
báta sækir héðan á mið þessi og
flytur daglega tugi lesta af þeim
gula á land. Skilyrði til auk-
innar framleiðslu og betri nýt
ingar aflans hafa verið stórum
bætt á síðustu árum. Fimm stór
frystihús í bænum, eru stöðugt
að bæta við sig geymslupláss-
um. Rétt ofan við höfnina standa
þrjár stórar vinnslustöðvar, er
hafa hráefni sitt úr gullkistu
hafsins. Eru það Lýsisbræðslan,
Fiskiðjí.n, er vinnur úr beinum
og síld og svo Flökunarctöðin.
ÆVINTÝRALEGUR HRAÐI
Flökunarstöðin er aðeins fárra
mónaða gömul og enn ekki að
öllu fullgerð. Er hún reist af
Fiskiðjunni, en það fyrirtæki er
sameign hraðfrystihúsanna hér.
Flökunarstöðin er sú fyrsta sinn-
ar tegundar hérlendis, og brá ég
mér í smáheimsókn þangað er
vinna stóð yfir. Það var fyrir há-
degi, því oftast er flökun lokið
um hádegi, þar sem vinna hefst
kl. sex að morgni. Það má segja,
að Flökunarstöðin, sem er 1500
fermetrar að stærð, hafi verið
byggð upp með ævintýralegum
hraða. Ekki var byrjað á bygg-
ingunni fyrr en seint í ceptember.
en góðri tíð var það að þakka,
að vel tókst til og hægt var að
hefja starfsemina strax og fyrstu
bátar hér hófu róðra sína. Flök-
unarstöðin tekur fisk af 17—20
bátum daglega. Er fiskurinn tek-
inn beint úr bátunum og slægður
í Flökunarstöðinni. Fyrst var það
fyrirkomulag haft, að fiskurinn
var slægður jafnóðum og hann
var flakaður, en það gafst ekki
vel, svo horfið var frá því. Nú
er fiskurinn slægður í ákvæðis-
vinnu strax og hann berst til
stöðvarinnar, en ekki er byrjað
á flökun hans fyrr en að morgni.
Hrognum, lifur, beinum og flök-
um er sliipt milli bátanna í hlut
hausunarvélar og fjórar roðfletti-
vélar. Eru þær þýzkar af gerð-
inn Baader 99, framleiddar í Lú-
beck.
f FLÖKUNARSAL
Við hvora vélasamstæðu starfa
sjö menn og fá tveir þeirra alltaf
hálftíma hvíld eftir hvern unn-
inn klukkutíma, þar sem vinnan
er mjög þreytandi. Einn tekur
fiskinn af færibandinu og setur
hann í afhausunarvélina í þar til
gerð mót, sem halda fiskinum
föstum. Afhausunarvélin er stór
lárétt panna og er fiskinum
þannig raðað, að hausinn er við
jaðar hennar. Snýst pannan móti
sólargangi og við jaðar hennar
eru tveir hringhnífar að ofan og
neðan, er sníða hausinn af fisk-
inum jafnskjótt og hann fer fram
hjá. Frá afhausunarvélinni er fisk
urinn tekinn og settur í trémót,
þannig að hann liggur rétt fyrir
þeim er „matar“ flökunarvélina.
Sá, sem það gerir, tekur fiskinn
úr móti þessu og leggur hann í
vélina þannig, að sporðurinn vís-
ar inn í hana. Eins lronar grip-
armar grípa um sporðinn og
draga fiskinn inn í vélina og
undir hnífana. Þeir stilla sig eftir
stærð fisksins. Eftir að hnífarnir
hafa flett flökunum af beinunum
halda beinin áfram gegnum vél-
ina og falla að lokum u færiband,
er skilar þeim beina leið út í
beina verksmið j una.
VÉL ÚR VÉL
Flökin falla niður á færibönd,
er færa þau sitt hvorum megin
út úr vélinni og í roðfletti-
vélarnar. Þessi bönd skila flök-
unum alltaf í réttum stillingum,
þannig að þau falla á roðið og
eru því tilbúin í næstu vél. Ef
flökin eiga að vera þunnildalaus,
verður maður að standa við roð-
flettivélina og vísar hann
flökunum undir vél, er sker þunn
ildin af. Er flökin nú koma úr
roðflatningsvélunum falla þau
enn á færiband, sem flytur þau
fram í afgreiðslusalinn. Þar taka
fjórir menn við þeim, flökin falla
í kassa og er liössunum jafnóðum
og þeir fyllast komið fyrir á bíl-
ana, er flytja þá til frystihús-
anna. Þar eru flökin pökkuð og
hraðfryst til geymslu.
50—60 TONN Á 5'A TÍMA
í ílökuparstöðinni starfa 30
menn og er verkstjórinn Ólafur
Björnsson. Skrifstofa hans er í
.miðju húsinu alveg uppi undir
þaki. Þaðan sér Ólafur yfir allan
vinnusalinn og getur vel fylgzt
með starfseminni. Segja má að
herbergi þetta sé eins konar
,heili“ flökunarstöðvarinnar. —
fyrir gæði framleiðslunnar,
hversu fljótt flökin komast í kæli
geymslu. Fiskur, sem berst á land
seint að kvöldi, er kominn í kæli-
geymslu á hádegi daginn eftir.
VELARNAR SKOÐAÐAR
í Flökunarstöðinni hitti
ég
komizt upp í 24 fiska á mín., en
afhausunarvélin getur aftur á
móti hausað 26 fiska á mín.
Mestu erfiðleikana kvað
Ámundi vera þá, hversu stór
fiskurinn væri hér, en þessar
vélar eru byggðar fyrir göngu-
fisk. Fram að þessu hefur fisk-
urinn verið afar stór og feitur
og hefur þurft að handflaka hina
allra stærstu. Nú seinna í vetur
er von á þriðju vélinni í viðbót,
sem ætluð er fyrir ýsuflökun.
Forstjóri Fiskiðjunnar og flök-
unarstöðvarinnar er Huxley Ól-
afsson. Skúli Skúlason sá um
byggingu hússins, raflagnir ann
aðist Óskar Sæmundsson og upp-
setningu og smíði færibanda sá
Guðbjörn Guðlaugsson um.
STAKSTEINAR
falli við það magn er þeir leggja ' Þaðan er öllum tækjum stjórnað,
inn til vinnslu. MóttokusalJrinn
er mjög stór og rúmgóður. Eftir
honum endilöngum gengur tvö-
falt færiband, er flytur fiskinn í
sjálfan flökunarsalinn. Fjórir
menn vinna við að kasta fiskin-
um á færiböndin. Rétt áður en
fiskurinn yfirgefur móttökusal-
inn, fellur hann í þró og fær þar
sjóbað, er þveginn. Úr þrónni
flytur annað færiband fiskinn upp
í flökunarsalinn og að vélunum.
Flökunarvélarnar eru tvær, en
sambyggðar þeim eru tvær af-
allir rofar vélanna eru þar á ein-
um stað. Ólafur segir mér, að
stöðin afkasti 50—60 lestum af
slægðum fiski á 5% tíma. Er ég
spyr hann hvort nýting sé eins
góð frá vélunum og þegar hand-
flakað er, segir hann mér að vél-
arnar skili 6—7% betri nýtingu.
Yfir þetta hefur hann töflu mikla
sem sýnir daglegt hlutfall vinnsl-
unnar. Þegar flakað er með þunn-
ildum eru hlutföllin allt að 48%
fiskur, en þunnildalaust 42%. Þá
hefur það ekki svo lítið að segja
t Flökunarsíöðinni. — Á efri myndinni sést fiskurinn koma á
færibandi, sem liggur úr fiskþrónni í fiskflökunarsalinn, þar sem
flökunarvélarnar taka við honum. Á neðri myndinni, sem einnig
er tekin í flökunarsal, sjást flökunarvalsar og afhausunarvél.
Ámunda Ólafsson og spurði ég NÆSTI ÁFANGI
hann um ýmislegt varðaiidi þess-
ar margbrotnu vélar. Hann var
túlkur þeirra íslendinga, sem
sendir voru héðan á námskeið
til Baader-verksmiðjunnar s.l.
haust. Lærði hann jafnframt,
ásamt Guðjóni Jónssyni, meðferð
vélanna. Hafa þeir síðan séð um
vélarnar og starfa með þeim
tveir þýzkir verkfræðingar frá
verksmiðjunum. Gaf Ámundi
mér góða lýsingu á vélunum.
Sem dæmi um hversu margbrotn-
ar þessar vélar eru og þurfa ná-
kvæmrar hirðingar við, má geta
þess að á hvorri vélasamstæðu
eru 250 smurkoppar, sem
daglega þarf að smyrja í. Þá eru
í hvorri vél 10 hnífar og þarf að
brýna 8 þeirra daglega. Flestir
hnífanna eru hjólmyndaðir. Það
sem verst fer með hnífana eru
önglar, sem oft leynast í fiskin-
um. Ámundi segir mér að afköst
vélanna, hvorrar fyrir sig, geti
Er ég yfirgef flökunarstöðina
og sé færiböndin er flytja beinin
í næstu verksmiðju, verður mér
hugsað til framtíðarinnar. Það
hlýtur að verða næsti áfangi í
byggingarframkvæmdum hér að
reisa stórt hraðfrystihús við flök-
unarstöðina, sem svo flytur flök-
in beina leið í frystihúsið og
áframhaldandi yrði svo hafnar-
garður fyrir framan frystihúsið
og fram á hafnargarðinn rynnu
kassarnir frá frystigeymsl-
unni og um borð í skipin, er
flytja fiskinn á markaðinn. Sá
garður er víst fyrir löngu fyrir-
hugaður þarna, var það víst áður
en nökkurn dreymdi um flökun-
arstöð og færibönd. En nú er ég
kominn að okkar litlu og þröngu
höfn, og hún er efni í aðra grein,
sem bíður síns tíma.
Ingvar.
Anglio-fundur ú fimmtudug
FJÓRÐI skemmtifundur Anglia
— félags enskumælandi manna
— verður haldinn í Sjálfstæðis-
húsinu fimmtudagskvöldið 7.
marz og hefst kl. 8,30 e. h.
Á skemmtifundi félagsins í
febrúar sviðsetti Benedikt Árna-
son tvíþáttung og léku auk hans
þær Katrín Thors og Hólmfríð-
ur Pálsdóttir. Var leikrit þetta
létt og skemmtilega með farið
af þeim þremenningunum, sem
fluttu það á mjög góðri ensku og
■jjjij i r iHHIIiHlllniii ir...lltl_'
Flökunarstöðiu var reist á aðeins fáum máuuðum
(Myndirnar tók Björgvin Guðmundsson).
við mikla hrifning fundarmanna.
Er þetta annað leikritið, sem
Benedikt Árnason setur á svið
fyrir Anglia á þessum vetri, en
hann er einn þeirra, er sér um
fundarefni fyrir félagið (ásamt
þeim Haraldi Á. Sigurðssyni og
Kristni Hallssyni). — Á fundi
þessum söng Jón Sigurbjörnsson.
einnig brezk og ítölsk lög og þótti
söngur hans í senn skemmtilegur
og smekklegur að vanda.
Næstkomandi fimmtudags-
kvöld verða skemmtiatriði í
höndum erlendra listamanna,
sem hingað koma frá London
með þriðjudagsflugvélinni og er
enn allt á huldu um hvaða ágætu
listir er hér um að ræða.
Loks er ætlað að þeir Þorsteinn
Hannesson og Kristinn Hallsson
Glíman við víxlaiia“
Tímanum er auðsær léttir að
því, að minna skuli skrifað um
íslenzk málefni um þessar mund-
ir erlendis en lengst af á síðasta
ári. Af venjulegri hógværð og
víðsýni orðar Tíminn þetta svo
á sunnudaginn í grein, er nefu-
ist „Glíman við víxlana":
„Það hefur orðið nokkurt hlé
á ófrægingarstríðinu og umboðs- .
menn erlendra fréttastofnana
á skrifstofum íhaldsblaðanna
hafa lítið brugðið fyrir sig er-
lendum tungum þessar síðustu
vikur“.
Blaðið gætir þess ekki, að á-
stæðan til meiri þagnar nú um
ísland utanlands en áður er sú,
að Hermann Jónasson hefur skot-
ið sér undan að greiða víxlana,
sem hann tók þá ábyrgð á um
að fylgja stefnu kommúnista í
utanríkismálum.
Greiðslufpll Hermanns.
Þá hindraði Hermann að samið
væri við Breta um afnám lönd-
unarbannsins. Nú hafa þeir samn-
ingar verið gerðir, þó með lak-
ari kjörum fyrir okkur íslend-
inga en fáanleg voru.
Mestu máli skiptir, að fallið var
frá því að reka varnarliðið á
| brott, eins og Hermann hafði boð-
I að og lofað kommiínistum.
Hversu lengi þeir þola Her-
manni undanbrögðin um greiðslu
þess víxils er ósýnt enn. Einar
Olgeirsson fór ekki dult með það
við flokksbræður sína í Finn-
landi, að gengið mundi eftir efnd-
unum og gaf fyllilega í skyn, að
verkalýðsfélögunum yrði beitt til
að knýja þær fram.
Koma siálfstæðu b'óð-
féla^' ó lcné“
Auðvitað eru fslendingar út I
frá metnir eftir athöfnum sín-
um, en hvorki lýsingum stjórnar-
andstæðinga né stjórnarsinna á
þeim.
Þessa dagana býsnast Tíminn
sí og æ yfir því, að Morgunblað-
ið segir satt og rétt frá vinnu-
deilunum, sem reka nú hver aðra.
Á sunnudaginn segir Tíminn t.d.:
„Jafnframt reyna þessi blöð að
gera sem mest úr þeim erfiðleik-
um, sem eru á samkomulagi at-
vinnurekenda og launþega í
nokkrum greinum“.
En sjálfur segir Tíminn:
„Stöðvun siglinga er því al-
varlegur atburður nú á tímum,
ekki síður en til forna, en sigl-
ingaleysi varð m.a. til að koma
sjálfstæðu þjóðfélagi á kné — —
---------. Áframhaldandi stöðv-
un kaupskipanna hlýtur senn að
valda fjölda manna margvísleg-
um erfiðleikum og þjóðarbúskapu
um miklu tjóni að lokum“.
Það er ekki nóg að Iofa vinnu-
friði og fullyrða í öðru orðinu
að hann sé fyrir hendi, þegar
Tíminn sjálfur neyðist til að
segja, að ástandið sé slíkt, að
það sé líklegt til að koma „sjálf-
stæðu þjóðfélagi á kné“.
Ekki ávinninpnnr nú“
Annars staðar í sunnudagsblaði
Tímans eru raktar ástæður til
kauphækkana að undanförnu.
Segir þar:
„Það er þessi vaxandi skæru-
hernaður, sem á stóran þátt í
öfugþróun efnahagsmálanna sein
ustu tvo áratugina“.
syngi saman brezk og íslenzk lög, I Skömmu síðar segir um komm-
en þeir félagar gera það í fyrsta
skipti opinberlega hér á landi.
Hins vegar hafa þeir skemmt sam
an á samkomum íslendinga í
London.
Sést á þessu, að vænta má góðr
£ skemmtunar á Angliafundin-
um nk. fimmtudag.
únista og Alþýðuflokk:
„Það skal ekki heldur farið út
í þá sálma hver flokkurinn hefir
gengið lengra í þessum efnum,
enda ekki ávinningur nú að slík-
um metingi“.
Þessi orð munu lengi í minnura
höfð