Morgunblaðið - 16.04.1957, Blaðsíða 8

8
MORCUNTtT 4Ð!Ð
Þrlðjurtagur 1fl. aprfl 1957
Húsnædismálin á Alþingl:
Ekkert fé tryggt
nýja frumvarpi
Siðarihluti ræðu Gunnars Thoroddsens
S. L. laugardag birtist hér í blaðinu fyrrihluti ræðu Gunnars Thor-
oddsens, er hann flutti við 1. umr. um frv. til iaga um húsnæðismála-
stofnun, byggingarsjóð o. fl. Hér fer á eftir síðari hluti ræðnnnar:
til lánveitinga með hinu
HVAÐ KALLAR HANNIBAL
„LÚXUS“-ÍBÚÐIR?
Rétt er að víkja að 3. lið um
það að setja þau skilyrði fyrir
lánum, að byggðar verði fyrst
og fremst hagkvæmar íbúðir af
hóflegri stærð. Ég er þessu fylli-
lega samþykkur. En það er vissu-
lega fróðlegt að athuga, hvað
það er, sem hæstv. ráðh. og ríkis-
stjórn hafa í huga, þegar þeir
tala um íbúðir af hóflegri stærð.
Hæstv. ráðh. lét orð falla á þá
leið, að undanfarin tvö ár hefði
húsnæðismálastjórn jafnvel geng
ið svo langt að veita mörg lán
til að byggja 4ra herbergja íbúð-
ir. Hann virðist telja það goðgá
að veita lán til að byggja 4ra
herbergja íbúðir. Eftir skoðun
hans að dæma eru það „lúxus“-
íbúðir.
Fyrir 3 árum lét bæjarstjórn
Reykjavíkur fara fram ýtarlega
rannsókn á því, hvernig ætti að
útrýma herskálaíbúðum og öðr-
um heilsuspillandi íbúðum í
bænum. Um það var gerð sérstök
áætlun og miðað við fjölskyldu-
stærð og allar aðstæður. Var
reiknað út, hversu margar íbúðir
þyrfti að byggja í þessu skyni
af ýmsum stærðum, og urðu
þrjár stærðir fyrir valinu, 2ja
herbergja, 3ja herbergja og 4ra
herbergja. Þeir, sem fjölluðu um
þetta, töldu að barnflestu fjöl
skyldunum í herskálunum mundi
alls ekki duga 2ja eða 3ja her-
bergja íbúðir. Þess vegna eru
reist, auk fjölmargra 2ja og 3ja
herbergja íbúða, hin svo nefndu
raðhús Reykjavíkurbæjar, sem
eru ætluð fyrst og fremst stór-
um fjölskyldum úr herskálunum.
Sumar þeirra eru í þann veginn
að flytja inn í þessar íbúðir. Er
það stefna núverandi ríkisstj. að
stöðva byggingu þessara 4ra her-
bergja íbúða, vegna þess að þær
séu „lúxus“-íbúðir, að áliti þessa
„frjálslynda“ og „stórhuga" ráð-
herra?
ÍBÚÐASTÆRÐ f NÁGRANNA-
LÖNDUNUM
Hæstv. ráðh. vitnaði í þessu
sambandi í Svíþjóð og að þar
væru byggðar nær eingöngu 2ja
og 3ja herbergja íbúðir. Mér er
vel kunnugt, að víða á Norður-
löndum hefur mest áhersla ver-
ið lögð á þær. Ég veit það líka,
að t.d. í höfuðborg Danmerkur
hefur verið byggt það mikið af
2ja herbergja íbúðum undan-
farna áratugi, að nú eru menn
í vandræðum með þær íbúðir.
Þegar lífskjör almennings eru
sæmileg, nægir 2ja herbergja
íbúð ekki fjölskyldu með nokk-
urn barnahóp. Þess vegna er svo
komið, að nú telja menn, að í
byggingarmálum Kaupmanna-
hafnar hafi ekki verið rétt stefnt
á uridanförnum árum með því að
binda sig svo mjög við 2ja her-
bergja íbúðir. f Bretlandi eru
ýms hverfi byggð eftir sérstakri
löggjöf og með atbeina hins opin-
bera, . og þar er beinlínis lög-
ákveðið, að verulegur hluti íbúð-
anna skuli vera 4ra herbergja
íbúðir.
Bíll til sölu
OPEL OLYMPIA. Árg. 1953, bifreiðin er í Þýzkalandi,
en selst fyrir 25.000.00 íslenzkar krónur.
Tækifæri fyrir fólk, sem ætlar til Þýzkalands.
Mynd af bílnum fyrir hendi.
Upplýsingar í síma 9975, frá kl. 8—12 og 13—17.
il leigu
Nýtízku einbýlishús með góðri lóð. Húsið er 100
fermetrar. Allt á sömu hæð. — Stórt svefnherbergi, barna
herbergi, dagstofa og borðstofa. Gott eldhús með borð-
krók, bað og geymsla.
Tilboð sendist afgr. blaðsins fyrir miðvikudagskvöld
merkt: „Einbýli —5441“.
Einbýlishús
TIL SÖLU STtlAX.
Uppl. að Hólagötu 33, Ytri Njarðvík
og í síma 701, Keflavík.
SILICOTE
Husgagnagljdinn
(með undraefninu Silicone)
hreinsar og gljáfægir án erfiðis.
Heildsölubirgðir:
Ólafur Gíslason & Co hf
Sími 81370
NAFNBREYTING
Á GÖMLUM SJÓÐI
Eitt meginatriði þessa frv. er,
eftir ræðu hæstv. ráðh. að
dæma, stofnun byggingarsjóðs
ríkisins. Það er hið mikla bjarg-
ráð. Hvað er nú þessi byggingar-
sjóður ríkisins, sem á að stofna
samkvæmt 3. gr. frv.? Bygginga-
sjóður ríkisins er nafnbreyting,
en ekki nýmæli. Það er nýtt nafn
á varasjóði veðlánakerfisins
skv. lögunum frá 1955. Það er
allt og sumt. Að vísu á að sam-
eina þessum varasjóði fé lána-
deildar smáíbúða og skuldabréfa
flokk, sem ríkissjóður keypti fyr-
ir greiðsluafgang árið 1955. Þó
að þessi framlög af greiðsluaf-
gangi ríkisins væru kölluð lán,
vissu það allir, að þau yrðu gef-
in eftir og ekki kölluð aftur inn
til ríkissjóðs. Þannig hefur það
alltaf gengið. Framlög af greiðslu
afgangi t.d. til Búnaðarbankans
og til Fiskveiðasjóðs, hafa verið
kölluð lán í upphafi, en síðan gef-
in eftir nokkru síðar. Hvað þessu
veldur, veit ég ekki, en ég geri
ráð fyrir, að það sé fyrst og
fremst „taktik" hæstv. fjmrh. til
þess að geta slegið sér upp tvisvar
í staðinn fyrir einu sinni: lána
fyrst og koma svo seinna og gefa
eftir.
í upptalningunni um stofnfé
byggingasjóðs, 1., 2. og 3. lið er
ekkert nýtt. Eina nýmælið er í
4. lið, og það er, að •% af vænt-
anlegum stóreignaskatti skuli
vera stofnfé sjóðsins. Því er
slegið upp f ræðu hæstv. ráðh.
og grg., að þetta séu hvorki
meira né minna en röskar 53
millj. kr., sem þannig renna í
byggingasjóðinn, sem á að bjarga
við öllum húsnæðismálum lands-
manna.
TEKJUR BYGGINGASJÓDS
Fyrst er nú þess að geta, að
þótt löggjöfin um stóreignaskatt
verði samþykkt, sem vafalaust
verður, þá kemur ekki einn ein-
asti eyrir af honum í ár í þennan
byggingasjóð. Þessar 53 millj.
eiga að koma smám saman inn
á 10 árum. M. ö. o. stóreigna-
skatturinn ,sem á að vera aðal-
uppistaðan í byggingasjóðnum.
skilar engu á árinu 1957, en síð-
an koma 5 millj. kr. á hverju
ári um næsta áratug. Þetta er
nú öll dýrðin.
Hverjar eru svo árlegar tekj-
ur þessa sjóðs? Það er talið upp
í 3. gr. í 4 liðum, þrjá liðina
,þarf ekki að ræða, það er allt
gamalt. Það eina nýja í þessu er
1% álag á tekju- og eignaskatt,
stríðsgróðaskatt og öll aðflutn-
ingsgjöld samkvæmt tollskrá
með gildandi viðaukum. Þetta
er að vísu.nýtt og mun gefa ein-
hverja upphæð i þennan sjóð,
fáeinar milljónir, en ekki svo, að
það verði bjargráð fyrir bygg-1
ingamál landsmanna.
EFNDIRNAR Á FYRRI
LOFORÐUM
f 6. gr. þessa frv. segir um
útlánareglurnar:
Vissulega hlýtur þá, sem kunna
að hafa tekið eitthvert mark á
orðum hæstv. félmrh. á undan-
förnum árum, að reka í roga-
stanz. Hann er einn þeirra
manna, sem mest hefur ráðizt á
fyrrv. ríkisstj. og þingmeirihl.
fyrir að halda uppi háum vöxtum
í landinu og alveg sérstaklega
gagnrýnt, að í húsnæðismálalög-
gjöfinni frá 1955 skyldu vextir
vera ákveðnir 5 % % af 15 ára lán
um og 7% af 25 ára lánum.
Maður skyldi nú ætla, þegar
hann sjálfur leggur fram frv.
um húsbyggingalán, þá væru nú
vextirnir heldur en ekki færðii
niður. Hvað skeður? f 6. gr. e-lið,
leggur hann til að það sé lögboð-
ið, að lán til 25 ára skuli vera
með 7% vöxtum eins og gömlu
lögin ákveða og 15 ára lánin skuli
vera með 514% ársvöxtum. Þetta
eru nú allar efndirnar á hinum
fyrri loforðum.
LÆVÍST ÁKVÆÐI
í sambandi við kaflann um út-
rýmingu heilsuspillandi íbúða, er
eitt lítið ákvæði í niðurlagi 16.
gr., sem menn taka kannske ekki
eftir við fyrstu sýn, að hafi mikla
þýðingu, en sem er lævísleg til-
raun ráðh. til þess að hrifsa völd
í sínar hendur.
Hingað til hefur það jafnan ver
ið svo, bæði eftir lögunum frá
1946 og ’55 um útrýmingu heilsu-
spillandi íbúða, að sveitastjórnir
hafa allan veg og vanda af þeim
byggingamálum, en fá nokkurt
lán frá ríkissjóði. Sveitastjórn-
irnar hafa séð um framkvæmdir
og að sjálfsögðu úthlutað þess-
um íbúðum eftir ráði þar til
kvaddra manna, sem hafa gert
till. um það, hvaða fjölskyldur
ættu að fá þær íbúðir.
Nú leggur hæstv. ráðh. til, að
„komi til ágreinings í sveitar- og
bæjarstjórn um ráðstöfun íbúða,
skeri húsnæðismálastjórn úr“. M.
ö. o. ef einn sveitar- eða bæjar-
stjórnarmaður er ekki sammála
um úthlutunina, þá er sveitar-
stjórnin eða bæjarstjórnin svipt
úthluturiarrétti, og húsnæðis-
málastjórnin tekur hana í sínar
hendur.
Hæstv. ráðh. þykir það vafa-
laust lýðræðislegt að svipta hin.
ar réttkjörnu bæja- og sveita-
stjórnir úthlutun þeirra íbúða,
sem þær sjálfar láta byggja.
GÆTA ÞARF RÉTTAR
SVEITAFÉLAGANNA
Það eru fleiri atriði í þessu
frv., sem benda til þess að hæstv.
ríkisstjórn virðir sjálfræði sveita-
stjórnanna ákaflega lítils. Er
vissulega þörf á því, að sveitar-
stjórnarmenn úr ýmsum flokk-
um — og svo er nú fyrir þakk-
andi, að allmargir þeirra eiga
sæti í þessari hv. d., — spyrni
við fótum og reyni að gæta rétt-
Tilboð óskast
í nokkrar fólksbifreiðir er verða til sýnis þriðjudaginn
16. þ. m. frá klT 1—3, að Skúlatúni 4.
Tilboðin verað opnuð í skrifstofu kl. 5, sama dag.
Nauðsynlegt að tilkynna símanúmer í tilboði.
Sölunefnd varnarliðseigna.
Hótel Garður
verður opnaður 4. júní.
Tekið verður á móti pöntunum á herbergjum
á Hótel Skjaldbreið.
Björn Daníelsson.
ar sveitafélaganna og sjálfstæð-
is þeirra gegn sífelldri ásókn og
ásælni ríkisstj.
SKYLDUSPARNAÐUR
ATHYGLISVERÐUR
Aðalnýmæli þessa frv. er
skyldusparnaðurinn. Skyldu-
sparnaður hefur oft áður verið
á döfinni og mjög skiptar skoð-
anir um hann. Margir telja að al-
mennur skyldusparnaður gæti
verið til mikils gagns fyrir allt
okkar fjárhagslíf. f þessu frv. er
farin sú leið að leggja skyldu-
sparnað aðeins á nokkra árganga
landsfólksins, þ. e. a. s. að skylda
fólk á aldrinum 16—25 ára til
þess að leggja til hliðar 6% af
launum sínum.
Hugmyndin um skyldusparnað
í heild er mjög athyglisverð. Hina
vegar þarf þetta mál, sérstaklega
eins og það er sett fram f frv.,
nánari athugunar við. Margar
spurningar rísa: Er t.d. réttmætt
að láta ákvæðið alls ekki ná
upp fyrir 25 ára aldur, til dæmis
til ógiftra manna, eldri en 23
ára?
Undanþáguheimildir eru marg-
ar. M. a. er svo ákveðið að menn
sem stunda nám skuli undanþegn
ir. Stundum getur þetta komið
nokkuð einkennilega út. Ung-
lingur hefur t.d. lokið skyldu-
námi. Hann á vel stæða foreldra
og leggur í langt framhaldsnám,
menntaskóla, háskóla o. a. frv.
Hann er undanþeginn skyldu-
sparnaði. Annar unglingur þarf
að hjálpa fátækum íoreldrum sin
um til þess að fjölskyldan kom-
ist af, og getur ekki, þótt hann
langi til, stundað nám; hann
verður að greiða þessi 6%.
Ennfremur má nefna þaS, aC
unglingur, sem orðinn er 1C ára.
hefur ekki efni á því að stunda
framhaldsnám, en vill vinna
fyrir sér í 2—3 ár til þess að
safna námsfé og leggja síðan út á
námsbrautina að nýju, sem er
tölúvert algengt. Af þessum
manni verða tekin 6%. Síðan er
hin almenna undanþáguheimild.
I 11. gr. er heimild fyrir sveita-
stjórnir til að veita undanþágu
frá sparnaðarskyldu, þeim sem
verða fyrir veikindum, slysum
eða eiga af öðrum ástæðum erfitt
með framfærslu.
Það er náttúrlega erfitt að sjá
það fyrir, hversu ísl. seskulýður
muni taka þessum lagaboðum. Ef
svo færi, að margir yrðu þeir,
sem óskuðu undanþágu, þá ætla
ég, að orðið gæti þröngt fyrir
dyrum hjá ýmsum bæjastjórn-
um og sveitastjórnum, og erfitt
að skera úr hverju einstöku til-
felli.
EKKI MERKILEGT
FRUMVARP
Ég nefni þessi atriði hér, sem
þurfa athugunar við auk fjölda
annarra, en vil taka fram, að ég
tel ýmsa kosti við almennan
skyldusparnað og hugmyndina
athyglisverða.
Þegar litið er yfir þetta frv.
í heild er ekki hægt að sjá að
það sé merkilegt frv., og það
hafa verið ákaflega ólík vinnu-
brögð um allan undirbúning þess
arar löggjafar eða húsnæðismála
löggjafarinnar frá 1955. Sú lög-
gjöf var vandlega undirbúin, og
áður en ríkisstj. lagði það iriál
fyrir Alþingi hafði hún tryggt að
mestu fjármagnið, með samning-
um við bankana. Nú eru vinnu-
brögðin hins vegar þau, að í raun
inni er lítið sem ekkert tryggt
af þessu fjármagni til lánveit-
inga. í grg. segir — og hæstv.
ráðh., tók þau orð upp í ræðu
sinni, — að ríkisstj. muni beita
sér fyrir því með samningum við
bankana að fjármagn fáist. Þetta
frv. er illa undirbúið, kastað til
þess höndunum, og ég er sann-
færður um, að það mun valda
miklum vonbrigðum hjá þeim,
sem hafa búizt við einhverju frá
hæstv. félmrh.