Morgunblaðið - 24.05.1957, Blaðsíða 3

Föstudagur 24. maí 1957
MGRCVWBLAÐIÐ
3
Fyrrverandi ríkisstjórn lagði grundvöll
að stórátaki í íbúðabyggingum
Aiiknar ólögor og skylduspnrnaður einu nýmæli
frumvurps um húsnæðismúlustofnun
IGÆR urðu miklar umræður um frv. ríkisstjórnarinnar um
húsnæðismálastofnun o. fl., en það var til 3. umræðu í Neðri
deild. Hafði þó Bjarni Benediktsson farið fram á það, er málið
var tekið á dagskrá, að því yrði frestað þar til lögskilinn tími
væri liðinn frá 1. umræðu, en afbrigði þurfti til þess að málið
fengist tekið fyrir. Eigi að síður var málið tekið fyrir og neitaði
forseti, Einar Olgeirsson, að verða við ósk Bjarna Benedikts-
sonar. Voru afbrigðin veitt gegn atkvæðum Sjálfstæðismanna, að
viðhöfðu nafnakalli.
Ólafur Jóhannesson hafði fram
sögu í málinu. Hældi hann frum-
varpinu mjög og kvað hér um
stórt og myndarlegt átak að
ræða. Sagði hann að stofnun
hins almenna veðlánakerfis í
tíð fyrrverandi ríkisstjórnar
hefði verið myndarlegt átak, en
ekki reynzt nóg. Hér væri því
stórra átaka þörf og með þessu
frv. væri gert ráð fyrir miklu
stórkostlegri fjáröflun en verið
hefði áður. Taldi hann hér á
ferðinni hið merkasta mál og
kvað sér sérstaka ánægju
að mæla með frv. því með því
væri stigið stærra skref en
nokkru sinni fyrr.
Að lokinni framsöguræðu
Ólafs Jóhannessonar var fundi
frestað til kl. 5 síðd., en nefnd-
arálit minnihluta heilbrigðis-
og félagsmálanefndar var ekki
enn fram komið og kom ekki
fyrr en talsvert var liðið á fram-
haldsfundinn.
ÓFÆRT AÐ HÚSNÆÐISMÁLA-
STJÓRN HLUTIST TIL UM
FJÁRMÁL BÆJA
Ragnhildur Helgadóttir hafði
framsögu fyrir minnihluta heil-
brigðis- og félagsmálanefndar.
Rakti hún í upphafi langrar og
mjög ýtarlegrar ræðu einstök
atriði hins nýja frumvarps og
gagnrýndi þau lið fyrir lið. Benti
hún m. a. á að það væri alls
ófært að fela stofnun eins og
húsnæðismálastofnuninni heimild
til að undirbúa byggingu íbúðar-
húsahverfa í kaupstöðum og
ganga þannig á rétt bæjarstjórna
og hafa beina íhlutun um fjár-
mál bæjanna, án þess að vera á
nokkurn hátt starfandi á vegum
þeirra. Einnig ræddi hún um
stærð íbúða og benti á að núver-
andi stjórn legði mest upp úr
byggingu smárra íbúða. Litlar
íbúðir hefðu oft og einatt óheppi-
leg áhrif á uppeldi barna og
unglinga. Þeim væru ekki sköp
uð skilyrði til þess að stunda
skyldustörf eða tómstundaiðju á
heimilum sínum og leiddust þá
frekar til þess að eyða tómstund-
um fjarri heimilunum og þá oft
á miður heppilegum stöðum.
Þá ræddi Ragnhildur nokkuð
um skyldusparnaðinn og kvaðst
telja sjálfsagt að örva ungling-
Dráttarbraut á Ákureyri:
Skoruð d ríkisstjórninn
uð uilu lúnsfjúr
Þingsályktunartillaga Jónasar Rafnar
LÖGÐ HEFIR verið fram á Al-
þingi tillaga til þingsályktunar
um öflun lánsfjár til dráttarbraut
ar á Akureyi, sem Jónas Rafnar
flytur og hljóðar hún svo:
Alþingi ályktar að skora á
ríkisstjórnina að útvega og
ábyrgjast fyrir Akureyrar-
kaupstað allt að 10 milljón
króna lán til byggingar drátt-
arbrautar fyrir togara á Akur-
eyri.
GREINARGERÐ
Það hefur alllengi vérið í at-
hugun hjá hafnarnefnd og bæj-
arstjórn Akureyrar að stækka
svo dráttarbraut bæjarins, að hún
gæti tekið upp skip allt að stærð
nýsköpunartogara. Tilboða hefur
verið aflað í brautina og þau
verið í athugun hjá vitamálaskrif
stofunni. Er búizt við, að dráttar-
brautin kosti fullgerð 10—15
milljónir króna.
Bæjarstjórn Akureyrar hefur
á fjárhagsáætlun sinni fyrir þetta
ár ætlað til byggingar dráttar-
brautarinnar kr. 500.000.00, og á
fjárlögum var í vetur tekið upp
kr. 200.000.00 ríkissjóðsframlag
til brautarinnar. Er því fullvíst,
að í þessar framkvæmdir verði
ráðizt, 'ef fjármagn fæst.
Með tillögu þessari er farið
fram á, að ríkisstjórnin leitist við
að útvega Akureyrarkaupstað
allt að 10 milljón króna lán til
þess að koma upp dráttarbraut-
inni. Samkvæmt lögunum um
hafnargerðir og lendingarbætur
frá 1946 hefur ríkisstjórnin heim-
Jónas Rafnar.
ild til þess að ábyrgjast lán til
greiðslu á % hlutum kostnaðar
við dráttarbrautir, og þarf því
sérstaka heimild Alþingis fyrir
ríkisábyrgð á láni vegna kostnað-
ar, sem umfram ei. Er þvi ósk-
að eftir ríkisábyrgð fyrir aliri
lánsupphæðinni.
Um það geta ekki verið skiptar
skoðanir, að þörí sé fyrir tvær
drátt.arbrautir hér á landi, sem
geti annazt viðgerðir á togurun-
um og smíði stærri fiskiskipa.
Með íyrirhugaðri aukningu tog-
araflotans verður þörfin enn
meiri. Á Akureyri eru góð skil-
yrði fyrir slíkt fyrirtæki, þar
sem í bænum er fjölmenn iðnað-
armannastétt og verkstæði búin
góðum vélakosti.
Mál þetta mun flutningsmaður
skýra nánar í framsögu fyrir til-
iögunni.
ana til sparnaðar, en kvaðst hafa
vantrú á að skylda menn til að
spara og þá einkum þegar um
takmarkaðan hóp manna væri að
ræða. Einnig benti hún á að ekki
nema örfáir hinna launahæstu
mundu fá notið þeirra fríinda,
sem frumvarpið gerði ráð fyrir
til handa þeim sem gert væri að
skyldu að spara. Hins vegar
legði minnihlutinn til að sparn-
aðurinn væri frjáls en fríðindin
fyrir hann yrðu allmikið' aukin.
Þá las Ragnhildur nefndarálit
minnihlutans, sem hljóðar svo:
NEFNDARÁLIT
MINNIHLUTANS
„Heilbr. og félagsmálanefnd
Neðri deildar athugaði frv. á
nokkrum fundum ásamt heilbr.-
og félagsmálanefnd Efri deildar,
þegar málið lá fyrir þeirri deild.
Dregið var úr nokkrum stærstu
göllunum á orðalagi frv. í Efri
deild.
Langmestur hluti frv. er efn-
islega samhljóða 1. nr. 55/1955,
um húsnæðismálastjórn, veðlán
til íbúðabygginga og útrýmingu
heilsuspillandi íbúða. Með tilliti
til þess og að sú löggjöf var á
sínum tíma mjög vel undirbúin,
leggjum við til, að frv. verði
breytt í það horf, að það verði
ekki frv. til sjálfstæðra laga,
heldur frv. til breytinga á hinum
eldri lögum.
Minnihluti nefndarinnar er
mótfallinn ýmsum ákvæðum
þessa frv., sem fela í sér breyt-
ingar á 1. nr. 55/1955. Hins vegar
fylgir minnihlutinn efnislega
nokkrum breytingum, svo sem
um skipun húsnæðismálastjórnar
og heimild fyrir veðdeild Lands-
banka íslands til útgáfu banka-
vaxtabréfa. Minnihlutinn legg-
ur ekki á móti því, að nánari
ákvæði um umbætur í tækni-
málum o. þ. h. séu tekin upp í
lögin, og ber fram nýjar tillögur
um þau efni.
MIKILVÆGT AÐ EFLA
VARASJÓÐINN
Minnihluti nefndarinnar tel-
ur ástæðulaust að breyta nafni á
varasjóði hins almenna veðlána-
kerfis og kalla hann nú bygg-
ingarsjóð ríkisins. Hitt er mikil-
vægt að efla varasjóðinn. Það
mun alltaf hafa verið gert ráð
fyrir, að lán ríkisins til lána-
deildar smáíbúða og A-flokka
bréf ríkisins, sem keypt voru
fyrir tekjuafgang ríkisins 1955,
gengju til varasjóðs hins almenna
veðlánakerfis, og er rétt að ganga
formlega frá því sem löggjöf.
Þá mælir minnihlutinn ekki gegn
því, að % af væntanlegum stór-
eignaskatti og 1% álag á tekju-
og eignarskatt og stríðsgróða-
skatt og aðflutningsgj öld renni
til íbúðalána, svo sem ráð er
fyrir gert í frv.
Við teljum hins vegar ákvæð-
ir, um skyldusparnað ekki ör-
ugga tryggingu fyrir útvegun
lánsfjár, svo að nokkru nemi,
til íbúðabygginga og að mun
heppilegra á allan hátt væri að
Örva meir til frjálsrar sparifjár-
myndunar. Þess vegna teljum
við sjálfsagt að koma á fót frjáls-
um samningsbundnum sparnaði
til íbúðabygginga, eins og ráðgert
var í lögunum nr. 55/1955. Þess
vegna leggur minnihlutinn til,
að sett verði á stofn undir yfir-
stjórn húsnæðismálastjórnar og
veðdeildar Landsbanka íslands
sérstakt form spariinnlána 1
bönkum og sparisjóðum í þessu
skyni. Er lagt til, að vextir af
þessum innlánum verði hærri en
almennir sparisjóðsvextir og það
fé, sem sparað er á þennan hátt,
verði undanþegið tekjuskatti og
útsvari. Þá er og lagt til. að eig-
Ragnhildur Helgadóttir
endur þessara innlána fái for-
gangsrétt að íbúðalánum hins al-
menna veðlánakerfis, er séu 25%
hærri en venjulegt lánshámark
er. Með þessu móti ætti að geta
fengizt mikið fjármagn til íbúða-
lána með frjálsri sparifjármynd-
BREYTINGAR
VH) ELDRI LÖGIN
Síðan rakti Ragnhildur hinar
einstöku breytingatillögur, en
þær eru fram settar sem breyt-
ing við hin eldri lög um hús-
næðismálastjórn, en ekki sem
breyting við hið nýja frumvarp.
Síðan fórust Ragnhildi Helga-
dóttur orð á þessa leið:
„Nú hefur hæstvirt núverandi
ríkisstjórn setið að völdum í um
það bil tíu mánuði og loksins
liggur fyrir húsnæðismálafrum-
varp, sem lengi hefur verið beð-
ið eftir. Fyrir seinustu alþ.kosn-
ingar áfelltust núverandi stj,-
flokkar Sjálfstæðismenn í óðru
orðinu fyrir að bera ábyrgð á
fjárfestingu ,sem var taumlaus
að þeirra dómi um leið og þeir í
hinu orðinu lágu Sjálfstæðis
flokknum á hálsi fyrir, að láns
fé væri ekki nægilegt til íbúða-
bygginga, að ekki væri byggt
nóg. Að húsnæðismálin væru í
algerum voða og á því þyrftu um
bótaflokkarnir eða eftir atvikum
Alþýðubandalagið að ráða bót
eftir kosningar.
HIN VARANLEGU ÚRRÆÐI
Það er ekki hægt um það að
deila, að eina varanlega úrræðið
í húsnæðismálum, er það að
byggja nægilega mikið af nýju
húsnæði, til að mæta fólksfjölg-
uninniog endurnýja úr sér geng-
ið og heilsuspillandi húsnæði.
Við þetta miðuðust ráðstafanir,
sem Sjálfstæðismenn stóðu að,
þegar vinna við eigin íbúðir var
gerð skattfrjáls, lögin um lána-
deild smáíbúða voru sett 1954 og
lögin um húsnæðismálastjórn og
almennt veðlánakerfi til íbúða-
bygginga voru sett 1955. Þar eð
það tók ekki til starfa fyrr en í
nóvember 1955 var engan
veginn komin full festa á starf-
semi veðlánakerfisins fyrir ári
síðan þegar víða gat að líta þá
staðhæfingu hv. núv. stjórnar-
sinna, að með lögunum um alm.
veðlánakerfi hefði landsfólkið
verið blekkt. Samningar um fjár-
öflun til íbúðabygginga voru
gerðir til tveggja ára og áætlað
lánsfé var 200 millj. króna og
hlaut frekari fjáröflun að vera
verkefni hvaða ríkisstj. sem með
völd myndi fara. Það er hins
vegar hin mesta blekking að
halda því fram, eins og þráfald-
lega bæði í ræðu og riti fjöl-
margra fylgismanna hæstv. ríkis-
stjórnar, að áætlun þessi hafi
hvergi nærri staðizt, heldur fóru
lánveitingarnar til íbúðabygginga
langt fram úr áætlun, og námu
um það bil 230 millj. króna. Hins
vegar varð ekki fyrir séð. hver
fjöldi fólks kæmi til með að
sækja um þessi lán og íljótlega
kom í Ijós, að ekki yrði unnt að
fullnægja eftirspurninni, nema
séð yrði fyrir auknu lánsfé 1
þessu skyni. öruggasta leiðin var,
að sú stjórnarstefna hefði ríkt
í landinu sem haldið hefði við
bjartsýni fólksins og örvað það
til frjálsrar sparifjármyndunar.
En síðari hluta ársins 1956 var
efnahagsástandið allt í mikilli ó-
vissu og óðfluga dró úr sparifjár-
aukningunni og hefur við svo
búið staðið til skamms tíma.
BRÁÐABIRGÐALÖG OG
EINSTRENGISLEG LÖG UM
AFNOT ÍBÚÐARHÚSNÆÐIS
Eitt þeirra stefnumála, sem
hæst var haft um, er hæstv. núv.
stjórn kom til valda, var varan-
leg lausn húsnæðismálanna.
Enda gengu hin fyrstu brb.lög
hennar í þá átt að dómi hv. félags
málaráðherra“.
Ræddi Ragnhildur síðan hina
kindugu framkomu í sambandi
við setningu bráðabirgðalaganna
og hin einstrengingslegu lög um
afnot íbúðarhúsnæðis, sem marg-
ir fylgjendur stjórnarinnar munu
ekki hafa samþykkt af meira en
svo fúsum vilja. Síðan sagði
Ragnhildur:
,Svo líður og bíður mikið vatn
rennur til sjávar í heilan vetur
og ekki sáust hin nýju úrræði
fyrr en loks er lagt fram frv. sem
er að mestu leyti önnur útgáfa
hinna eldri laga um sama efni nr.
55/1955, nokkuð aukin þó. Sú
orðmarga aukning er þó að mestu
fólgin í upptalningu ýmissa at-
riða, framkvæmdaratriða sem er
alls ónauðsynlegt að hafa í lög-
unum en í mörgum tilfellum
meinlaust þó. Margt það, sem hv.
fél.m.ráðhr. kallar nýmæli í lög-
unum, eru ný nöfn á gömlum
hlutum. Húsnæðismálastjóra á
nú að heita húsnæðismálastofn-
un, hið almenna veðlánakerfi á
að heita byggingarsjóður rikis-
ins svo að dæmi séu nefnd“.
HVORT SEM ÞEIR HEITA
FRIÐRIK MIKLI EÐA
HANNIBAL
Þá kvað Ragnhildur Helgadótt-
ir ráðherrann hafa glaðst mjög
yfir því að engin rödd hefði
komið fram gegn skyldusparnað-
inum hvorki í blöðum né annars
staðar. Las hún síðan grein í
Mbl. eftir ungan mann, þar sem
hann rökstyður galla þá, sem á
skyldusparnaði eru. Ragnhildur
Helgadóttir lauk máli sínu með
þessum orðum:
„Hæstv. ráðherra heldur því
fram. að skyldusparnaður sé unga
fólkinu til góðs og virðist starfa
eftir kenningu Friðriks mikla,
sem sagði: Ég stjórna fólkinu,
eins og því er fyrir beztu hvort
sem því líkar betur eða verr.
Sannleikurinn er nú hins vegar
sá nú sem fyrr að unga fólkið
trúir sjálfu sér betur fyrir því að
ákveða hvað því er fyrir beztu
heldur en stjórnarherrunum,
hvort sem þeir heita Friðrik
mikli eða Hannibal Valdimars-
son“.
AUKNAR ÁLÖGUR OG
SK YLDU SPARNAÐUR
Jóhann Hafstein tók næstur tfl
máls og flutti ýtarlega ræðu um
málið. Benti hann á að í raun
og veru væri ekki um önnur
raunhæf nýmæli að ræða í frv.
en auknar álögur og skyldu-
sparnað. Benti hann á að það
væri aðeins lítill hluti þeirra,
sem gert væri að skyldu að spara,
sem ætti þess nokkurn kost að
njóta þeirra forréttinda um lán-
veitingu, sem frumv. gerði ráð
fyrir. Fordæmdi hann þá blekk-
ingu, sem fram kemur í þess-
um nýju ákvæðum um skyldu-
sparnað. Megnið af öðru því er
í þessu nýja frumvarpi stæði
væri breytt orðalag á eldri lög-
um og í flestum tilfellum til hins
verra.
Hitt væri athyglisvert að það
sem félagsmálaráðherra hefði
mest fordæmt í umræðum um
lögin um húsnæðismálastjórn
1954 ásamt fleiri stuðningsmöim-
Framh. á bls. 19