Morgunblaðið - 24.05.1957, Blaðsíða 9

Föstudagur 24. maí 1957
MORGUNBI AÐIÐ
9
Salomon Heiðar -minning
í DAG er til moldar borinn Sal-
omon Heiðar, skrifstofustjóri,
Hann var Borgfirðingur að ætt og
uppruna, fæddur að Síðumúla á
Hvítársíðu 18. ágúst 1889. Faðir
hans var Runólfur, bóndi og
organisti þar, Þórðarson frá Fiski
læk, en móðir hans var Helga
dóttir Salomons Sigurðssonar,
hreppstjóra á Haukagili og Síðu-
múla á Hvítársíðu. Báðar þess-
ar ættir eru alkunnar og merkar.
Salomon ólst upp með foreldrum
sínum í Borgarfirði, en árið 1902
fluttist fjölskylda hans til Hafn-
arfjarðar, en þar hafði bróðir
Runólfs, Ágúst Flygenring, hinn
mikli athafnamaður, rekstur sinn
og gerðist Runólfur starfsmaður
við hann. Heiðar fór nú í Flens-
borgarskóla og útskrifaðist það-
an. Sú menntun, sem hann þar
fékk, var undirstaða hans en
miklu bætti hann ofan á bæði á
einn og annan veg, en sérstak-
lega var honum létt um að læra
tungumál og náði mikilli kunn-
áttu á þeim sviðum, sem komu
honum að góðu gagni í störfum
hans síðar. Þegar Heiðar hafði
lokið skólanámi og raunar sam-
hliða því, gerðist hann starfs-
maður við rekstur frænda síns
og starfaði þar í 24 ár. Má geta
þess, að í mörg horn var að líta
við þann rekstur í þá daga, m.a.
var Heiðar aðstoðarmaður Þórð-
ar sonar Ágústs við fisksölustörf
á Spáni og gegndi því starfi um
árs skeið.
Árið 1928 varð Heiðar Starfs-
maður Veiðafæraverzlunar O.
Ellingsen og kom þá að góðu
haldi hið mikla og örugga þekk-
ing, sem hann hafði aflað sér með
störfum sínum við hina umfangs-
miklu verzlun og útgerð Ágústs
Flygenrings. Heiðar var líka með
afbrigðum góður starfsmaður,
vel verki farinn, samvizkusam-
Ur og húsbóndahollur og mátti
ekki í neinu vamm sinn vita.
Salomon Heiðar var á margan
hátt mikill hæfileikamaður og
fjölhæfur. Þeir sem þekktu hann
vel, geta um það borið, að hann
var jafnvígur'á margt, ágætlega
hagur, listaskrifari og söngmað-
ur og tónlistarmaður af lífi og
sál. Salomon Heiðar tók líka
á margan hátt þátt í tónlistarlíf-
inu, en það er vafalaust, að ef
hann hefði verið uppi nú á tím
um þeirra tækifæra, sem nú eru
fyrir hendi í tónlistarefnum hér
á landi, hafði hann komizt
þar langt. Það hefði senni-
lega verið næst skapi hans að
helga sig tónlist að fullu og öllu.
f ætt Heiðars var mikið um tón-
listargáfur. Faðir hans var
organisti og tók Heiðar við því
starfi af honum við Garðakirkju.
Heiðar var einn af stofnendum
söngfélagsins Þrestir og lengi í
stjórn þess. Hann var félagi í
Karlakór Reykjavíkur, organisti
við Fríkirkjuna í Hafnarfirði um
skeið og ritstjóri tónlistartíma-
ritsins „Heimis“ á fyrstu árum
þess. Um tíma var Heiðar for-
maður Sambands ísl. karlakóra
og tók að öðru leyti mikinn þátt
í félagsmálum söngmanna. Auk
þess var hann svo organleikari
Aðventistasafnaðarins frá 1934 til
dauðadags. Salomon Heiðar
fékkst nokkuð við sönglagasmíði.
Hefur sumt af því verið flutt en
miklu meira mun það þó vera,
sem ekki hefur fyrir almennings-
sjónir komið.
Salomon Heiðar var mikill trú-
maður og hugsaði mikið um and-
leg efni. Gekk hann í trúfélag
Aðventista og innti þar af hönd-
nm mjög verðmætt starf eins og
annars staðar þar sem krafta
hans naut við.
Salomon Heiðar var kvæntur
ágætri konu, Jónu Sigurjónsdótt-
ur, frá Stóru-Vatnsleysu. Þau
giftust 18. maí 1929 og eignuðust
tvö börn, Guðrúnu og Helga, sem
bæði eru uppkomin í foreldrahús-
nm. Áður en Heiðar kvæntist átti
hann og son með Margrétu Stef-
ánsdóttur, Hauk bankafulltrúa,
sem einnig er ókvæntur hjá móð-
ur sinni. öll eru börnin prydd
góðum kostum föður síns.
Salomon Heiðar var einn þeirra
manna, sem gat sér góðan orðslL-
en slikur orðstíi* deyr ekki. Hann
var dyggur í verkum sínum með-
al mannanna, en missti þó ekki
sjónar af þeim gæðum, sem eru
æðri en hin stundlegu. Hann lifði
í trú, von og kærleika til þess
sem er fagurt og þess vegna er
bjart um hann, bæði lifs og lið-
inn. — Kgr.
★
SALÓMON HEIÐAR tilheyrði
söfnuði Aðventista í Reykjavík sl.
tæp 25 ár ævi sinnar, en hann
innritaðist í söfnuðinn 12. des-
ember 1932. — Kunnugt var mér
það, að boðskap þessa safnaðar
hafði hann þekkt alllengi, áður
en hann gekk honum algerlega á
hönd. Honum var varið eins og
hinum hyggna byggingarmanni,
sem ekki hefst handa með bygg-
ingu sína, fyrr en hann hefur
reiknað út kostnaðinn og sér, að
hann hefur bolmagn til að ljúka
við bygginguna, og á ekki á hættu
að þurfa að hætta við hálfnað
verk.
Þessum safnaðarbróður okkar
og félaga var einmitt þannig var-
ið á öllum sviðum. Ákvarðanir
sínar byggði hann á öruggri sann
færingu og vildi ekki leggja út í
það, sem hann með sjálfum sér
taldi illframkvæmanlegt. Hann
var heill og óskiptur, og hvikaði
aldrei frá því, sem hann taldi
sjálfur rétt vera. Utanaðkomandi
áhrif gátu ekki haggað honum.
Velferð safnaðarins var honum
hjartfólgið áhugamál, og af heil
um hug lagði hann fram krafta
sína til stuðnings hverju því máli
innan safnaðarins, er til heilla
mátti horfa. Átti hann ávalit sæti
í stjórnum og nefndum félags-
skapar síns.
Engan mann var heldur betra
að heimsækja ef maður þurfti á
persónulegri hjálp að halda við
eitthvert vandaverk. Hann leysti
það bæði fljótt og vel af hendi og
af velvilja ,og var mér, sem þess-
ar línur rita, fullvel kunnugt um
það, þar eð ég reyndi það oft
sjálfur.
Organleikur kirkju okkar og
söngmál öll hvíldu á herðum hans
alla tíð í þessi tæp 25 ár, og rækti
hann þetta starf allt af sérstakri
alúð, samvizkusemi og skyldu-
rækni til hinztu stundar sem
heilsa hans leyfði. Aldrei þurfti
að óttast það, að Salómon Heiðar
væri ekki á sínum stað, þegar til
kirkju var gengið. Gáfur sínar
sem söngstjóri, organleikari og
tónskáld, helgaði hann söfnuðin-
um, eftir að hann gekk honum á
hönd.
Velferð hinna ungu var honum
mikið áhugamál. Hann átti því
drjúgan þátt í því, að félagsskap-
ur okkar réðist í það að stofna
unglingaskólann að Vindheimum
i Ölfusi — Hlíðardalsskóla, og
lagði hann þar sinn hlut fram,
ásamt mörgum öðrum, bæði í orði
og verki.
Söfnuður okkar missir einn af
sínum ágætustu og traustustu
liðsmönnum með þessum frá-
fallna bróður okkar og félaga, og
veður sú spurning ofarlega i huga
okkar safnaðarsystkina hans,
hvernig fylla megi hið stóra
skarð, sem myndast við burtför
hans.
Blessuð veri minning hkis látna
meðal okkar. Magnús Helgason
★
Það er mikill söknuður, er ég
þarf í dag að kveðja Salómon
Heiðar, eftir nær þrjátíu ára
ánægjulegt samstarf.
Heiðar var óvenjulega traustur
og góður maður, mjög samvinnu-
þýður, léttur í lund, þó alvöru-
gefinn. Samvizkusemin óvenju
mikil.
Fyrir mína hönd og samstarfs-
manna minna, votta ég fjölskyldu
hins látna vinar samúð okkar.
Othar Ellingsen.
Menningarsjóður og Menntamálaráð:
ÓráMegt ai leggja gjöld á kvikmyndasyningar
hinar ódýru skemntanir almennings
AMIÐVIKUDAG fór fram 1. umræða í Neðri deild um frumvarp
ríkisstj órnarinnar til laga um Menningarsjóð og Menntamála-
ráð. — Gylfi Þ. Gíslason fylgdi málinu úr hlaði og skýrði það með
alllangri ræðu. Bjarni Benediktsson tók einnig til máls og spunn-
ust nokkrar umræður bæði út af fjáröflunarleiðum fyrir Menn-
ingarsjóð svo og hlutverk bókaútgáfu sjóðsins. Einnig var rætt
um störf hinna stjórnskipuðu nefnda, sem málið höfðu haft til
undirbúnings.
Viðgerð á Hljóm-
skálamim aðkall-
andi
LÚÐRASVEIT Reykjavíkur, sem
hefur aðalbækistöð sína í Hljóm-
skálanum, hefur skrifað bæjar-
ráði bréf og gert nauðsynlega
viðgerð á húsinu að umræðuefni.
Lúðrasveitarmenn hafa sjálfir
gert við nokkra glugga niðri, en
uppi í æfingasalnum, má segja
að húsið liggi undir skemdum.
Eru gluggar þar orðnir svo o-
þéttir að vatn streymir inn um
þá og rennur niður veggi, ef rign
ing er og hvassviðri. Ýmsar end-
urbætur eru nauðsynlegar taldar
til þess að þar geti áfram orðið
æfingastaður Lúðrasveitarinnar,
en Hljómskálinn var upphaflega
byggður fyrir æfingar Lúðra-
sveitarinnar.
Bæjarráð visaði máli þessu til
forstöðumanns áhaldahúss bæj-
arins.
Vöruftutningai
Skeiðurórsund
uustur ylir
gengur vel
KIRKJUBÆ JARKLAUSTRI, 18.
maí: Undanfarnar vikur hafa
staðið yfir hinir árlegu vöruflutn-
ingar til öræfinga, austur yfir
Skeiðarársand. Fyrst flutti Olíu-
félagið 70—80 tonn af benzíni og
olíu og nú er Kaupfélag Skaft-
fellinga að ljúka flutningi á um
150 tonnum af ýmis konar varn-
ingi. Er þar meðal annars mikið
af byggingarefni, til viðhalds og
endurbóta húsa í sveitinni. Enn-
fremur er verið að hef ja byggingu
á nýju íbúðarhúsi á Austurhæn-
um Svínafelli.
Flutningar þessir hafa gengið
greiðlega enda hefur vegurinn
verið góður og tíð hagstæð, frekar
kalt í veðri og lítið um rigningar
svo að árnar eru ekki farnar að
vaxa ennþá. Þó hefur Skeiðará
verið nokkuð varasöm yfirferðar
og ekki hefur verið hægt að fara
yfir hana á veginum á venjuleg-
um stað. Áin hefur að nokkru
breytt um farveg og fellur nú
fram vestar á sandinum en verið
hefur. Mun það stafa af því hve
mikinn aur hún hefur borið undir
sig í gamla farveginum. GBr.
Bygging drúttarbruulur ú
ruunhæft
Ummæli Jónasar
Á miðvikudag kom til umr. í Sam
einuðu þingi þingsályktunartil-
laga Björgvins Jónssonar um
dráttarbraut á Seyðisfirði. Hall-
dór ÁsgTÍmsson hafði framsögu í
málinu og lagði fram breytingar-
till. frá fjárveitinganefnd um að
dráttarbrautin, sem áætlunin
skyldi gerð um, ætti að vera
fyrir 1000 smálesta skip í stað
2000, sem var í till.
Björgvin Jónsson þakkaði
nefndinni undirtektir og kvaðst
eftir ástæðum fella sig við breyt-
inguna.
Jónas Rafnar kvaddi sér hljóðs
og sagði að í greinargerðinni fyrir
till. væri bent á það að nauð-
synlegt væri að viðhald og ný-
smíði skipa væri ekki einskorð-
uð við Reykjavík. Hann taídi að
allir gætu orðið sammála um það
að bæta við einni dráttarbraut,
sem gæti tekið upp togara, eink-
um þar sem fram hefði komið
að togarar hefðu oft orðið að bíða
eftir fyrirgreiðslu hér í Reykja-
vík og enda væri nauðsyn sam-
keppni í þessu sem öðru. Kvaðst
hann vilja vekja athygli á því
að Akureyrarbær hefði nú ákveð-
ið að stækka dráttarbraut sína,
þannig að hún gæti tekið unp
togara, ef nægilegt fjármagn
fengist til þeirra framkvæmda.
Þegar hefði verið aflað tilboða
í verkið og þau væru nú í at-
hugun hjá vitamálaskrifstofunni.
Væri gert ráð fyrir því að kostn-
aður við slíkt mannvirki mundi
nema um 10—15 milljónum kr.
Þar sem bæjarstjórn Akureyr-
ar hefði í vetur tekið upp 500
þús. kr. framlag til byggingar
dráttarbrautarinnar og á fjárlög-
um yfirstandandi árs væri gert
ráð fyrir 200 þús. kr. framlagi,
mætti líta svo á að þessi fram-
kvæmd væri ákveðin ef unnt
reyndist að afla lánsfjár. Sam-
kvæmt lögum um hafnargerðir
og lendingarbætur myndi ríkis-
Akureyri er
verkefni
Rafnar á þingi
stjórnin greiða % hluta kostnað-
ar, eftir því sem fé væri veitt
til þess á fjárlögum og ríkis-
stjórnin hefði heimild samkvæmt
þeim lögum til þess að ábyrgjast
lán fyrir hinum hlutanum
eða %.
Að lokum tók Jónas það fram
að bygging togaradráttarbrautar
á Akureyri væri í dag raunhæft
verkefni. Hins vegar væri hér um
svo fjárfreka framkvæmd að
ræða að útilokað væri að komá
henni áleiðis nema ríkisstjórn-
in brygðist vel við um lán. —
Kvaðst hann vonast til þess að
ríkisstjórnin sýndi þessu vel-
ferðarmáli útvegsins fullan skiln-
ing og að hún legði sig fram um
að útvega lán til þess að hefja
mætti framkvæmdir hið bráð-
asta.
Bjarni Benediktsson kvað þetta
frv. vera að nokkru ávöxt af
verki nefndar, sem skipuð hefði
verið af fyrrv. ríkisstjórn en
G. Þ. G. hefði svo skipað nýja
nefnd til meðferðar málsins.
Þetta frv. væri í nánum tengsl-
um við önnur lagafrv., sem enn
væru til meðferðar í Efri deild.
Sagði hann það ljóst að það væri
orðið tímabært að endurskoða
löggjöf um þessi efni. Þá gerði
Bjarni nokkuð að umtalsefni
störf nefndanna, sem fengið
hefðu þetta mál til meðferðar, en
greinargerð fyrir málunum
skorti skilgreiningu á hvert starf
hinar einstöku þeirra hefðu unnið
og hvert væri framlag mennta-
málaráðuneytisins til málsins. Þá
spurði Bjarni hvort Menntamála-
ráð hefði fengið þetta mál til
meðferðar. Beindi hann þvi til
nefndar þeirrar, sem fengi málið
til meðferðar að athuga þetta
nánar.
Þá kvaðst Bjarni ekki vera sam
mála menntamálaráðherra um
þær fjáröflunarleiðir, sem ráð-
gerðar væru í frv., sem sé að
taka gjald af aðgöngumiðum í
kvikmyndahúsum. Kvikmyndir
væru, þótt misjafnar kynnu að
vera bezta almenningsskemmtun.
in, sem völ væri á hér á landi.
Engum blandaðist hugur um að
menn vildu heldur vita börn sín
á kvikmyndasýningu heldur en á
dansleikum eða drykkjustað.
Kvað hann það misráðið að
íþyngja þessum álmennings-
skemmtunum með nýjum gjöld-
um. Aðrir hefðu bent á að réítara
væri að taka þetta af áfengis-
gróðanum og myndi það heppi-
legra.
Þá taldi Bjarni að sumt af bók-
menntum þeim sem Menningar-
sjóður hefði látið frá sér fara
væri næsta þunnt Þá gerði hann
að umtalsefni menningarrit, sem
fyrirhugað væri að gefa út á
vegum sjóðsins. Kvaðst hann ótt-
ast að það yrði bragðdauft þar
sem gert væri ráð fyrir full-
komnu hlutleysi þess. Að lokum
sagðist Bjarni Benediktsson
harma það hve frv. þetta væri
seint fram komið og mæltist til
að það yrði látið liggja til frekari
athugunar fyrir þingmerm fram
á haustþing, einkum þar sem hér
væri ekki um mjög svo pólitískt
deilumál að ræða.
Gylfi Þ. Gíslason skýrði frá
nefndaskipunum og störfum
þeirra og sagði að tveir Mennta-
málaráðsmenn hefðu átt sæti í
undirbúningsnefnd málsins þeirri
sem hann hann skipaði. Með til-
liti til eðlis þessa máls kvað hann
það ekki hafa þótt henta að afla
tekna til sjóðsins af áfengisgróða,
heldur fremur af kvikmynda-
húsum.
Slík fjáröflun tíðkaðist erlend-
is til svipaðra mála. Þá var hann
meðmæltur að gefið yrði út hlut-
laust menningarrit.
Bjarni Benediktsson benti á ný
á að það væri mjög slæmt og illa
til fallið að taka tekjur sjóðsins
af kvikmyndahúsum. Benti hann
á í því sambandi að þrátt fyrir
allt væri drykkjuskapur hér á
landi minni en víðast hvar er-
lendis.
Benti hann á, að samband
kynni að vera milli þess að kvik-
myndamiðar væru hlutfallslega
mun ódýrari hér á landi en
annars staðar. Er ástæða til þess
að berjast á móti þessari þróun?
Mólinu var visað til 2. umræðu
og menntamálanefndar.