Morgunblaðið - 24.05.1957, Blaðsíða 11

Fostuðagur 24. maí 1957
VOnCVNBtAÐIÐ
II
44 þús. úfvarpshlusfendur 62 þúsund
tækí - úfvarpað 10 klst. á dag
f NÝRRI skýrslu Vilhjálms Þ.
Gíslasonar útvarpsstjóra um
starfsemi Ríkisútvarpsins á sl.
ári, er margvíslegur fróðleikur
um útvarpið og rekstur þess og
dagskrá.
Það sem ég vil leggja áherzlu
á úr þessu yfirliti, sagði útvarps-
stjóri, er :
Tala skráðra útvarpsnot-
enda hefur enn aukizt mikið
á árinu, upp undir 4000.
Meira fé hefur nú verið varið
til dagskrárinnar, en nokkru
sinni, meira en 1 milljón krón
um hærri upphæð en afnota-
gjöldum nemur.
Daglegur útvarpstími
lengri en áður, nær 10 klst.
og nýir og fjöM#:eyttir dag-
skrárliðir hafa verið teknir
upp.
Útvarpið leggur nú reglu-
lega tilskilið fé í sjóði sína
til eflingar framkvæmdum sín
um og dagskrá og hefur góð-
an tekjuafgang til öryggis í
rekstri sínum, en ýmsar kröf
ur á hendur því fara sivax-
andi.
ætlaður til byggingarfram-
kvæmda, en leyfi til nýbygging-
ar hefur enn ekki fengizt.
AFMÆLISSJOÐUR
Þá hefur útvarpið lagt í af-
mælissjóð sinn 1 milljón kr. Úr
honum hefur nú í fyrsta sinn
verið veitt fé, Þórarni Jónssyni
tónskáldi og Agnari Þórðarsyni
rithöf. til þess að semja sérstök
verk fyrir útvarpið og ennfremur
til þess að ílytja í útvarpið
óprentuð verk Pálma Hannes-
sonar rektors, auk þess sem boö-
áð er erlendum gestum. Með
stofnun þessa afmælissjóðs var
stigið merkilegt spor í samskipt-
er um útvarpsins og rithöfunda og
fræðimanna og lagður grundvöll-
ur að starfsemi, sem ætti að geta
orðið til ánægju og nytsemdar.
Auk afmælissjóðsins hefur út-
varpið lagt fram um 232 þús. kr.
í Rithöfundasjóð Ríkisútvarpsins
og hafa tvö íslenzk skáld fengið
fé úr honum til utanfarar, þeir
Snorri Hjartarson og Guðmund-
ur Frímann, og munu síðar flytja
nýtt efni í útvarpið.
Útvarpið flytur mjög mikið af
efni frá íslenzkum höfundum,
skáldum tónlistarmönnum og
fræðimönnum og mun hafa
greitt til þeirra á sl. ári fram
undir 450 þúsund kr. fyrir höf-
undarétt, auk þess sem þeim var
Jgreitt fyrir flutning, er þeir
komu sjálfir fram í útvarpið.
ÚTVAPSNOTENDUM
FJÖLGAR UM NÆR 4000
Tala útvarpsnotenda jókst á
árinu enn um nær fjögur þús-
und (3849) og mun ísland nú
vera eitt af þeim löndum, þar
sem útvarpsnot eru mest. Flest-
ir útvarpsnotendur eru í Reykja
vík, um 21 þúsund, en í kaup-
stöðum alls 31,530, og í kaup-
túnum og sveitum 12,914.
Útvarpið hefur haft talsverð
viðskipti við erlendar útvarps
stöðvar. Það hefur fréttaritara
á nokkrum stöðum erlendis og
á 66 stöðum hér innanlands.
MARGVÍSLEGT EFNI
í dagskrám útvarpsins hefur
verið fjölbreytni og margvíslegt
efni, bæði létt og fræðilegt.
Vilhjálmur Þ. Gíslason
stjóra um erindi og samtalsþætti
hefur verið mest talað um ýmis-
leg atvinnu- og efnahagsmál, 127
sinnum, og svo um bókmenntir og
tungu 117 sinum, þar af 59 sinn-
um um ýmsar bókmenntir, aðal-
lega íslenzkar, og 58 sinnum um
íslenzka tungu. Um listir voru
54 erindi og um íþróttir 56. Um
náttúrufræði 48 erindi, um önnur
lönd og þjóðir 53, um ýmis þjóð-
leg fræði 48, um skák og bridge
46, um félagsmál 45, um sögu 30,
um lögfræði og hæstaréttarmál
21 o.sv.frv.. Eru þá ótaldir ýmsir
þættir, sem mikið er hlustað á,
Samkvæmt skýrslu útvarps- 1 Um helgina og Brúðkaupsferðin.
2500 FLYTJENDUR
Á árinu 1956 voru einstakir
flytjendur í útvarp 886, þar af
658 karlar og 228 konur, auk
þess söngvarar og hljóðfæraleik-
arar í kórum og hljómsveitum,
alls um 2500 manns.
Að tímalengd voru erindi mest
af töluðu orði (rúml. 15 þús. mín-
útur) og þá upplestrar (nær 14
þús. mín.)), en upplestrar voru
samt flestir að tölu til, í 959
skipti, en erindin voru 841. Sam-
töl voru 114 sinunm, messur 77,
barnatímar 49. Um daginn og
veginn 45 sinnum, búnaðarþætt-
ir 41 og 11 garðyrkjuþættir og
svo síðast en ekki sízt þættirnir
„Um helgina“ og „Brúðkaups-
ferðin“. Þá eru útvarpssögurnar
og leikritin. Framhaldssögur voru
alls 20 að meðtöldum fornsögu-
lestri og framh.sögum fyrir börn.
Leikrit voru flutt 80 eða 95 að
meðtöldum leikþáttum í barna-
tímum.
FIMM SINNUM
Hlauf verðlaun fyrir
FRETTIR
Á DAG
Eitt umfangsmesta efni útvarps
ins eru fréttirnar. Þeim er út-
varpað 5 sinum á dag, auk veður-
fregna, þingfrétta og morsefrétta r
til íslenzkra skipa. Fréttaaukar iUBIðilll^llBljlIU
voru 164 og heyrðust í þenn 140
raddir, 110 íslendingar og 30 út
lendingar.
Herjað verður með btásýrugasi
IbnskólabyggLngunní gegn möl
L
Mölflugur í flókaemangrun
miðstöðvarkerfisins
I
IÐNSKÓLANUM hefur skapazt stórkostlegt vandamál. Eru þar
þvílík feikn af mölflugu, að við borð liggur að hún hafi
lagt undir sig þetta mikla skólahús. Er þessi skaðræðisfluga komin
í flókaeinangrun í miðstöðvarkerfi hússins svo ekki verður nú
lengur við neitt ráðið. Er ákveðið, að loka því í svo sem 10
daga meðan herjað verður með blásýrugasi um allt húsið.
ÍFJÖLBREYTT DAGSKRA
Tónlist í útvarpinu var nokkru
minni en talað orð. Einsöngur
var í 85 skipti, eða 97, að barna-
tímum meðtöldum. Ýmsir hljóm-
sveitarleikir og blönduð lög í 121
skipti, samsöngur 37 sinnum, kór-
söngur 39 sinnum, einleikur 56
sinnum, samleikur 36 sinnum.
Auk Sinfóníuhljómsveitar ís-
lands og útvarpshljómsveitar-
innar léku 15 danshljómsveitir
og 5 lúðrasveitir.
Erindi útvarpsins og frásagnir
eru mest um bókmenntir og'
tungu og um ýmis atvinnumál
og um sögu, og náttúrufræði og
trúmál.
DAGSKRÁ FYRIR RÚMAR
9 MILLJÓN KRÓNUR.
GÓÐUR HAGUR
Undirbúningur, flutningur og
útvarp þessarar dagskrár kost-
aði um 9,1 milljón kr. Það er rúm
lega milljón kr. meira en nemur
öllum afnotagjöldum hlustenda.
Hefur aldrei fyrr verið lagt svo
mikið fé í dagskrá útvarpsins,
enda hefur hún aldrei fyrr verið
svo löng eða fjölþætt.
Hagur útvarpsins er ágætur.
Eigur þess eru taldar um 20 mill-
jón kr. Þar af eru eigur Fram-
kvæmdasjóðs rúmar 6 milljón
kr. og er hann fyrst og fremst
HINN 14. apríl, eða pálmasunnu-
dag, hafði Ljósmæðrafél. Reykja-
víkur merkjasölu.Yar heitið verð
launum því barni, er seldi mest.
Verðlaunin hlaut Arnþrúður
Kristjánsdóttir, Hátröð 8 í Kópa-
vogi. Sýnir myndin er Guðrún
Halldórsdóttir ljósmóðir afhend-
ir henni verðlaunin, sem er stórt
páskaegg.
Þá reyndist Guðbjörn Sævar,
Rauðarárstig 40, sem er tólf ára,
félaginu hinn styrkasti starfs-
maður. Vann hann frá kl. 9 að
morgni til kvölds við afhendingu
merkja í Austurbæjarskólanum,
en frá þeim skóla seldist mest.
Fátækrafulltrúar bæjarins hafa
haft herbergi á efstu hæð húss-
ins, þar sem geymd hafa verið
húsgögn fyrir fólk, sem leitað
hefir til bæjarins vegna húsnæð-
isvandræða. í þessum herbergj-
um varð mölflugunnar fyrst vart
og þótt sprautað væri þar öðru
hverju með DDT, nægði það
ekki til þess að drepa skaða-
kvikindi þessi.
Nú er svo komið, að mölurinn
hefur lagt undir sig mikinn hluta
þessa mikla skólahúss. í kjallara
hússins hefur mölflugan kom-
izt inn í stokka þá sem miðstöðv-
arlagnir liggja í, en miðstöðvar-
rörin eru einangruð með flóka.
Má segja að allt flóka-einangr-
unarkerfið á hitalögn skólans
liggi undir skemmdum af völd-
um mölsins, auk þess sem ýmiss
konar húsbúnaði þar er hætta
búin.
Skólastjóri Iðnskólans, Þór
Sandholt, sagði Mbl. í gær — en
mál þetta kom fyrir fund bæj-
arráðs er haldinn var á þriðju-
daginn — að ákveðið væri að borg
arlæknir og rannsóknarstofa Há-
skólans skipulegðu herför gegn
mölnum. Ekki er víst, að leita
þurfi aðstoðar sérfræðinga er-
lendis, þó slíkt hafi komið til
mála. Hægt er að hleypa blá-
sýrugasi um alla stokka mið-
stöðvarkerfisins, og að sjálfsögðu
um allt húsið, þegar búið er
að gera það loftþétt. — En það
er auðvitað mikið verk, sem
kosta mun of fjár. Kvaðst skóla-
stjórinn vonast til þess, að hægt
yrði að flytja alla þá starfsemi,
sem í Iðnskólahúsinu er, á burt
fyrir 10. júlí n. k., en gera má
ráð fyrir að þessar hernaðarað-
gerðir gegn mölnum taki allt að
því 10 daga. Þegar húsið verð-
ur aftur tekið í notkun, munu
ekki verða flutt þangað nein
húsgögn til geymslu, til þess að
sama sagan endurtaki sig ekki.
Bærinn kaupir kvikmynd
Á FUNDI bæjarráðs fyrir helg-
ina var samþykkt að heimila
borgarstjóra að kaupa eitt ein-
tak af kvikmynd sem Osvaldur
Knudsen hefur gert og kallar
„Reykjavík 1955“. Er hér um
mynd nokkra að ræða, sem að-
allega er ætlað að vera heim-
ildarmynd frá Reykjavík á því
herrans ári 1955. Kaupverð mynd
arinnar er 20 þús. kr.
STAKSTEINAR
,,Áður en mjög langt
um líður“.
Utanríkisráðherrann er ný-
lega kominn heim úr mikilli ut-
anför. í Bonn flutti hann stór-
merka ræðu, sem lesin var hér
í útvarpinu af segulbandi. Ekk-
ert stjórnarblaðanna hefur
minnzt á þessa “ ræðu, en jafn-
skjótt og ráðherrann kom heim
sendi Þjóðviljinn, hinn 17. maí,
honum þessa áminningu:
„Því er ekki að leyna að öll-
um þorra stuðningsmanna núver-
andi ríkisstjórnar hafa orðið það
vonbrigði, hve mjög núverandi
utanríkisráðherra hefur reynt
að þræða málflutning íhaldsins í
umræðum um alþjóðamál og það
svo að hann virðist stundum
með öllu gleyma að hann situr
ekki í ríkisstjórn með íhalds-
mönnum heldur í stjórn, sem
setti í stjórnarsamning sinn m. a.
ákvæði um framkvæmd tillög-
unnar frá 28. marz 1956, um
brottflutning bandarísks hers af
íslandi. Hlýtur það að teljast
ráðlegt að flokkur hans reyni að
gera ráðherranum skiljanlegt,
áður en mjög langt um líður, að
vinsældir hans meðal Morgun-
blaðsmanna eru í öfugu hlutfali
við vinsældir hans meðal fylgj-
enda núverandi ríkisstjórnar, ef
mætti verða til þess að hann átt-
aði sig á því, að honum var ætlað
að vera utanríkisráðherra í
vinstri stjórn, en ekki hjú Bjarna
Benediktssonar“.
Velborguð beyging.
Ekki er mönnum þó grunlaust
um, að lítil alvara fylgi þess-
um köpuryrðum, heldur séu þau
ætluð sem huggun fyrir algera
uppgjöf í kröfunni um brottrekst
ur hersins. Þjóðviljinn segir t. d.
hinn 22. maí fagnandi:
„Hinni nýju ríkisstjórn hefur
tekizt að afla erlendra lána sem
hvergi voru fáanleg í stjórnartíð
Ólafs Thors. Henni hefur m. a.
tekizt að afla 118 miilj. kr. láns-
fjár til hinnar nýju Sogsvirkj-
unar“.
Þegar haft er í huga, að sjálf-
ur hafði Þjóðviljinn talið þessa
lánveitingu vera ótvírætt endur-
gjald fyrir áframhaldandi her-
setu og enn ískyggilegri en nýja
hernámssamnmga, sýna ummæl-
in hversu mjög þeir félagar hafa
nú orðið að beygja sig ofan í
duftið i þessu máli, þó að þeir
sannarlega fái þá beygingu vel
borgaða.
Er f jjársjjóður
undir Tower?
London 22. maí.
HÓPUR fornleifafræðinga hef
ur fengið leyfi ríkisstjórnar-
innar til að leita að fjársjóði
sem talinn er vera falinn und
ir London Tower. í gær hófst
gröf turinn. Hér er um að ræða
fjársjóð, sem álitið er, að Sir
John Barkstead hafi grafið
undir turninum, en hann var
setuliðsstjóri Cromwells þar.
Sagt er, að Barkstead hafi
þvingað ríka aðalsmenn til að
greiða sér stórar fjárfúlgur
þegar þeir sátu í fangelsi. með
an púritanar voru við yöld í
Englandi fyrir 300 árum. —
Þegar Cromwell og veldi hans
féll, var Barkstead líflátinn,
en hann lét aldrei uppi hvar
fjársjóður hans væri falinn.
Á þeim tíma var talið, að hann
næmi um 40.000 pundum, en
hann hefur sjöfalt meira verð
mæti nu, ef hann finnst.
,,Stöðug seta“ hersins-
Bragi Sigurjónsson ljóstraði því
svo upp á Alþýðuflokksfundi á
dögunum, hverjar fyrirætlanir
stjórnarliða eru nú. Alþýðublað-
ið segir um það hinn 16. maí:
„Þá vék Bragi að herdvölinni
og þeim ástæðum, er til þess
lægju, að þar hefði ríkisstjórn-
in ekki framfylgt yfirlýstri
stefnu. Hann kvaðst ekki hafa
orðið þess var, að almenningur
sakfelldi hana fyrir slíkt, eins
og heimsmálin hefðu staðið í
haust og stæðu enn. Hitt væri
jafnóbreytt, að almenningur
vildi að langsamlegum meiri-
hluta her úr landi strax og frið-
vænt yrði í heiminum, en sjálf-
ur kvaðst hann ekki leyna þeirri
skoðun, að sér þættr. ýmsir ó-
fýsilegir agnúar á þeirri stefnu,
að láta herinn vera ýmist að
koma eða fara eftir veðrum
heimsmálanna.
Verður erlendur her okkur
ekki enn hættulegri bólguhnút-
ur í efnahagslífinu með slíkuni
liætti og sem þjóðernislegt og
þjóðfélagslegt vandamál heldur
en stöðugri seta í smáum stil, og
strangt afmörkuð? spurði ræðu-
maður“.
Hér er sem sagt stungið upp
á varaniegri „hersetu.“